تفاوت پایگاه داده ساینس دایرکت و اسکوپوس

همان­طور که می­دانید، الزویر (Elsevier) یکی از بزرگ­ترین انتشارات علمی جهان است که شعبه مرکزی آن در آمستردام (پایتخت هلند) قرار دارد. این سازمان در سال ۱۸۸۰ میلادی تاسیس شد و در حال حاضر ناشری چندرسانه­‌ای و بسیار پیشرو و مشهور است که خدمات و محصولات متنوعی در زمینه ارائه اطلاعات علمی و پزشکی دارد و مرجع معتبر همه پژوهشگران دنیا و پایگاه اطلاعاتی جامع در همه زمینه­‌های مطالعاتی است.

ساینس دایرکت (Science Direct) و اسکوپوس (Scopus) هر دو پایگاه‌های داده‌ای علمی با دسترسی اشتراکی هستند که صاحب آن­ها انتشارات الزویر است، اما ساینس دایرکت متن کامل محتوای الزویر را میزبانی می‌کند، در حالی که اسکوپوس شامل چکیده‌ها و ارجاعات آماری محتواهای الزویر و دیگران می‌شود. و این موضوع مهترین تفاوت پایگاه داده ساینس دایرکت و اسکوپوس است.

· Science Direct

ساینس دایرکت پایگاه اطلاعاتی بزرگی است که در سال ۱۹۹۷ شروع به کار کرد. این وبسایت امکان دسترسی به همه ژورنال­های انتشارات الزویر و دانلود آن­ها را به کاربران می­دهد؛ ژورنال­هایی که در چهار گروه علوم پایه و مهندسی، علوم زیستی، علوم بهداشت و علوم اجتماعی و انسانی ارائه می­شوند. همچنین این پایگاه داده‌ای هم اکنون دسترسی آنلاین به ۳۸۰۰ ژورنال، ۳۷۰۰۰ کتاب الکترونیکی و کتاب­های مرجع و بیش از ۱۳ میلیون مقاله را امکان­پذیر می‌کند. گفتنی است بیش از ۱۲۰ ناشر برجسته با این سرویس اطلاعاتی بزرگ مرتبط­اند. چکیده‌ها، داده‌های کلان و نمودارهای بندانگشتی (figure thumbnail) این پایگاه علمی معمولا به صورت رایگان موجود هستند، در حالی که خواندن متن کامل آن­ها مستلزم عضویت است (معمولا از طریق یک کتابخانه آنلاین یا موسسه پژوهشی). با این حال بعضی از متون در حالت دسترسی آزاد (Open Access) هم وجود دارند. از قابلیت­های جذاب ساینس دایرکت امکان Brows یا مرور کردن تمام منابع موجود در آن است و کاربران می­توانند همه منابع موضوع مورد نظر خود را در ابتدا مشاهده کنند.

جستجو کردن در این کتابخانه دیجیتال آنلاین، هم به صورت ساده و هم پیشرفته امکان­پذیر است. در جستجوی پیشرفته می­توان با محدود کردن منابع بازیابی­شده سریع­تر به نتیجه رسید و این نوع جستجو بسیار کاربردی­تر است. البته امکان جستجوی تخصصی یا Expert search نیز وجود دارد که برای متخصصان است و این امکان را به آن­ها می­دهد که بتوانند نتایج جستجو را بیش از دو بار ترکیب کنند. در وبسایت ساینس دایرکت برای راهنمایی کاربران صفحه­ای در نظر گرفته شده است و کاربران با انتخاب گزینه Search tips، که در گوشه سمت راست صفحه جستجو قرار دارد، به آن صفحه منتقل می­شوند. یادآوری این نکته ضروری است که موسسه تامسون رویترز اغلب مجلات این پایگاه علمی را نمایه­‌گذاری می­کند و به همین دلیل بیشتر مقالات ساینس دایرکت جزء مقالات ISI هستند.

· Scopus

اسکوپوس در سال ۲۰۰۴ به همت یک ناشر هلندی به نام الزویر کارش را به عنوان یک پایگاه داده چکیده و ارجاع شروع کرد؛ رقیبی برای Web of Science (WoS) که صاحب قبلی آن تامسون رویترز بود و اکنون کلاریویت است. اسکوپوس به طور انتخابی، مقاله‌ها، کتاب‌ها و مباحث کنفرانس‌های بررسی­شده توسط همکاران را نمایه‌سازی می‌کند و آمار ارجاعات را برای تک موردها مانند مقاله‌های ژورنال‌ها و برای خود مقاله‌ها ارائه می‌دهد (سایت اسکور (Cite Score)، SNIP و SJR، هر کدام یک جایگزین برای فاکتور تاثیر ژورنال‌ها به حساب می‌آیند). جستجو کردن در اسکوپوس برای کاربران تازه­‌کار بسیار راحت است. اسکوپوس، که یکی از معتبرترین و به­‌روزترین پایگاه­های اطلاعاتی دنیاست، بیش از ۲۲۰۰ عنوان و پنج هزار ناشر بین­‌المللی را تحت پوشش خود دارد. این نمایه استنادی مشهور و معتبر اطلاعات کتاب‌­شناختی حدود ۲۵ میلیون سند را گردآوری کرده است، البته اسکوپوس مقالات پیش از سال ۱۹۹۵ را ندارد. اسکوپوس در همه حوزه‌­های علمی فعالیت می‌­کند؛ علوم زیستی، فیزیک، شیمی، علوم اجتماعی و…  مجلات این پایگاه اطلاعاتی بر اساس امتیازاتی دسته­‌بندی می­‌شوند. این رتبه­بندی با حرف Q مشخص می‌­شود و شامل چهار رتبه، از Q1 تا Q4 است؛ Q1 بهترین و Q4 کمترین امتیاز محسوب می­‌شود.

· تفاوت اصلی پایگاه داده Science Direct و Scopus

به طور کلی مهمترین و اصلی­‌ترین تفاوت ساینس دایرکت و اسکوپوس عبارت­ند از:

ساینس دایرکت یک سایت انتشار است؛ جایی است که ژورنال‌ها مقالات اصلی کامل و پایانی خود را قرار می‌دهند.

اسکوپوس یک سایت نمایه‌سازی است که فقط شامل چکیده‌هاست.

این تفاوت عمده دو پایگاه علمی فوق شامل تفاوت­‌هایی جزئی­ تر می‌­شود که با توجه به تعریف هر یک از آن­ها ناشی از تفاوت ماهیت کارکرد آنهاست.