انواع سرقت علمی و معرفی سامانه‌های تشخیص سرقت علمی

سرقت علمی معضلی است که فضای آکادمیکِ علمی و دانشگاهی را تحت شعاع خود قرار داده و این موضوع باعث شده تا برخی افراد در مسیر تحقیق و پژوهش و در راستای تولید علم، آگاهانه یا از روی کم اطلاعی به انحراف روند.

در ادامه به معرفی انواع سرقت علمی و معرفی برخی از سامانه‌های تشخیص سرقت علمی می‌پردازیم.

سرقت علمی کلمه به کلمه  (Verbatim plagiarism)

کپی کردن واژه‌های به کار رفته در اثر یک محقق دیگر به‌صورت واژه به واژه سرقت علمی کلمه به کلمه است. درصورتی که متن کپی‌شده از منابع علمی بسیاری به صورت لفظ به لفظ کپی شده باشد، به این نوع سرقت علمی سرهم‌بندی گفته می‌شود.

سرقت علمی پیشنهادات  (Plagiarism of ideas)

اشاره به ایده‌های خاص فردی دیگر، که احتمال دارد دیدگاه، تفسیر، اطلاعات، شیوه یا اصطلاحات نو باشد، بدون مراجعه به منبع استفاده‌ شده، سرقت علمی ایده‌ها محسوب می‌شود، حتی اگر آن‌ها را با واژه‌های خودتان بیان کنید.

سرقت علمی غیرمنسجم  (Paraphrasing)

پارافریز یا نقل بیان یعنی اعمال تغییر در جمله‌بندی‌های آثار علمی دیگر محققین که سرقت علمی به شمار می آید. اگرچه ساختار جمله‌ها عوض شده اند، اما اندیشه ها و منطق پژوهشگر اولیه هنوز هم دست‌ نخورده وجود دارد. دقت کنید که طرز تفکر محقق اول را نمی‌توانید عوض کنید.

سرقت علمی از منابع غیرآکادمیک

مشخص نکردن منابع غیرآکادمیک نیز سرقت علمی است. مثل مقالات چاپ شده در ژورنال‌ها، در صورتی که از متن های موجود در کتاب‌ها، صفحات وب، کنفرانس ها و حتی گفتگو های شخصی مانند توصیف پیشنهادات ارائه نشده استفاده می‌کنید، باید منابع را ذکر کنید.

سرقت علمی از خود  (Self-plagiarism)

انتشار مجدد محتواهایی که در مقاله‌های قبلی‌تان چاپ کرده‌اید یا چاپ یک مقاله مشابه در دو مجله متفاوت سرقت علمی از خود به شمار می‌آید. این مدل سرقت علمی، که اغلب نادیده گرفته می‌شود، از لحاظ اخلاقی مناسب نیست، به‌ویژه اینکه اکثر انتشارات از محقق یک تأییدیه می‌گیرد مبنی بر اینکه مقاله تابحال در جای دیگری چاپ نشده است. درضمن، گاهی اوقات این کار نقض کپی‌ رایت می باشد.

انواع پایگاه‌های تشخیص سرقت علمی فارسی و لاتین

سامانه شناسایی سرقت علمی همانندجو

این پایگاه توسط ایران داک عرضه شده است. همانند جویی در نوشتار پایان نامه‌ها و رساله‌ها، گاهی در کمک به نگهداشت حقوق پدیدآوران و گسترش علم و فناوری و زمینه‌سازی برای دسترسی آزاد همگان به اطلاعات است. «همانندجو» با جستجوی خودکار در متن کامل پایان‌نامه‌ها و رساله‌های موجود در ایران داک، نوشته‌های همانند را بازیابی و اندازه همانندی و منبع اطلاعات همانند را نشان می‌دهد. کاربران گرامی پس از ورود به سامانه، می‌توانند نوشته‌های خود را بارگذاری و نتیجه همانندجویی را در کوتاه ترین زمان ممکن دریافت کنند.

سامانه شناسایی سرقت علمی سمیم نور

این پایگاه می‌تواند مقالات ارائه شده از جانب کاربران را با حجم انبوه اطلاعات خود مطابقت دهد و عبارات مشابه را بازیابی و مقایسه نماید. این سامانه در راستای «مجموعه پروژه‌های مبتنی بر داده کاوی علوم اسلامی» در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در حال انجام است.

علاوه بر سامانه‌های فارسی شناسایی سرقت ادبی، پایگاه‌های لاتین هم در تشخیص مشابهت‌ها و سرقت ادبی فعال هستند مانند پایگاه Turnitin، scanmyessay، copyscape، ithenticate، پایگاه اینترنتی eve۲، safeassign  (که بهتر است به پایگاه safeassign و eve۲ مراجعه نکنید چراکه ازنظر همه و همچنین دانشگاه ها این دو مرجع از رده خارج شده‌اند)، پایگاه اینترنتی diffnow، text compare!، Diff checker، text diff که این چند پایگاه آخر معرفی شده بیشتر برای مقایسه دو متن کارایی دارند که شما مقایسه می‌کنید که ببینید دو متن چه تفاوتی باهم دارند. حتی تصاویر را هم می‌توانید مقایسه کنید.

پایگاه تشخیص سرقت ادبی  ITenticate

گلچین، قوی‌ترین و بزرگ‌ترین پایگاه اینترنتی سرقت علمی ITenticate است که توسط Turnitin عرضه شده است و ما قصد داریم به شکل مفصل آن را بررسی کنیم. ابتدا به سایت turnitin.com می‌روید و بعد از فوتر سایت، محصول ITenticate این سامانه را انتخاب می کنید.

به منظور استفاده از سامانه ITenticate  باید اعتبار خریداری کنید و یک یوزرنیم و پسورد داشته باشید که در سامانه لاگین کنید که معمولا هزینه آن ها بالا است. شما می‌توانید از طریق سایت‌هایی مثل ایران پیپر که در این پایگاه حساب کاربری دارند اقدام کنید. وقتی در سامانه خود لاگین شدید در پنل کاربری خود می‌توانید با زدن لینک Submit documents هر تعدادی که مقاله دارید بارگذاری و انتخاب کنید.

بعد از این کار، سامانه یک گزارشی به شما خواهد داد که مقاله بارگذاری شده ۳۰ درصد همپوشانی دارد. این مسائل از این حیث حائز اهمیت است که مجلات معتبر علمی حتما به این سامانه‌های سرقت علمی مجهز هستند. به‌عنوان مثال انتشارات sage تمام مجلات تحت پوشش خود را به سامانه ITenticate مجهز کردند و می‌توانند هر لحظه چک کنند. حال اگر شما روی ۳۰ درصد همپوشانی مقاله خود کلیک کنید می‌توانید ببینید که با چه دقتی تمام جزییات موشکافی شده و مشخص است که هر قسمت از کدام منبع گرفته شده یا به عبارتی سرقت ادبی شده و می‌توانید به راحتی رفرنس‌ها را مشاهده کنید. همچنین می‌توانید این گزارش دقیق را از سامانه دریافت کنید.

پایگاه تشخیص سرقت ادبی Diff checker

یکی از سامانه‌های سرقت‌یاب خوب دیگر پایگاه Diff checker می‌باشد که از شما می‌خواهید متن اصلی و متن تغییر داده شده را وارد کنید. به‌عنوان مثال شما از یک مقاله یک متنی را گرفتید و بازنویسی و ویرایش کرده‌اید و می‌خواهید در مقاله خودتان استفاده کنید. بنابراین متن اصلی و متنی که خودتان آن را تغییر داده‌اید را قرار می‌دهید و سامانه مشابهت‌ها را به شما اعلام می‌کند. استفاده از این پایگاه سرقت ادبی تا محدودیت متن هزار کلمه‌ای رایگان می‌باشد. یکی از حُسن‌های این سامانه عکس است که می‌توانید تصاویر را بایکدیگر مقایسه کنید. همچنین فایل‌های pdfها را می‌توانید مقایسه کنید.

پایگاه تشخیص سرقت ادبی Diff Now

در این پایگاه می‌توانید تیتر متن اصلی منبع و متن تغییر داده شده را بارگذاری کنید تا با هم مقایسه کنید تا متوجه میزان همپوشانی شوید.

سامانه سرقت ادبی Small Seo Tools

یکی از پایگاه‌های مهم دیگر که در سرقت ادبی فعالیت دارند و می‌توانید برای مقالات خود از آن استفاده کنید SmallSeoTools.com است. به منظور استفاده رایگان می‌توانید هزار کلمه از مقاله خود را به منظور جستجوی مشابهت‌های مقاله خود در این سایت قرار دهید. حال اگر مقاله شما ۵ هزار کلمه است می‌توانید هر بار هزار کلمه قرار دهید و چک کنید و مشابهت‌ها را مورد بررسی قرار دهید و هر قسمتی که احساس می‌کنید سرقت ادبی اتفاق افتاده و کپی پیستی بوده، اصلاح کنید.

چگونه متوجه شویم که در حال ارتکاب سرقت علمی هستیم؟

اکثر مقالات بر اساس پژوهش‌های گذشته نوشته می‌شوند و اکثرا به منظور موفقیت در زمینه آکادمیک بسیار حائز اهمیت هستند. با این وجود، ارجاع اشتباه یا بازنویسی آثار پیشین احتمال پذیرش مقاله را کاهش می‌دهد و دید حرفه‌ای محقق را خدشه‌دار می‌کند.

از جمله دلایلی که باعث می شود افراد خواسته یا ناخواسته مرتکب به سرقت علمی شوند به این صورت می‌باشد:

مشتاق به معروق شدن یا پیشرفت چشمگیر با انتشار مقاله

نگرانی بابت نگارش مقاله به زبان انگلیسی

ناتوانی در بیان پیشنهادات پیچیده

متکی شدن به منابع علمی محدود

نمونه برداری از کار محققین بزرگ برای ستایش کار آن‌ها

مطلع نبودن از معنای سرقت علمی

بهترین روش رفع سرقت ادبی مقالات چیست؟

آشنایی با روش‌های رفع Plagiarism می‌تواند منجر به دریافت امتیازی خوب از برنامه iThenticate شود. این برنامه، هر مقاله و محتوایی را با مقایسه با منابع دیگر بررسی می‌کند. در ادامه به روش‌هایی برای رفع Plagiarism اشاره شده است. به کمک این روش‌ها، رفع سرقت ادبی میسر می‌شود:

 پارافریز مقاله با بازنویسی آن

اگر مطلبی مرتبط با موضوع مقاله‌ای که نگارش خواهید کرد در اختیار دارید باید سعی کنید که ابتدا آن را کاملا درک کنید و بعد با عبارات و زبان مخصوص به خودتان از محتوای مربوطه استفاده نمایید. رونوشت از بیش از دو کلمه از یک مطلب جایز نیست و شما را در معرض اتهام به سرقت ادبی یا Plagiarism قرار می‌دهد.

در صورتی که به رونوشت از بیش از دو واژه نیاز دارید باید از نقل‌قول استفاده کنید و در مسیر نقل قول آوردن در مقاله خود هم باید اصول این کار را رعایت کنید.

 ذکر منابع و مآخذ

یکی از بهترین روش‌ها برای رفع مشابهت مقاله، پیگیری دقیق و اجرای فرمت و شکلی است که برای نوشتن از شما خواسته شده است. فرقی نمی‌کند، فرمت MLA است یا شیکاگو، APA یا… شما باید فرمت درخواستی از سوی موسسه علمی و آموزشی را به خوبی رعایت کنید. در روش ذکر منابع و مأخذ، لازم است تا نام نویسنده یا نویسندگان، تاریخ انتشار و جزئیات مشابه دیگر نوشته شود. این روش بسیار ساده است. پس طی آن باید براساس دستورات و قوانین موسسه و دانشگاهی که قرار است، مقاله‌تان در آن به چاپ برسد، اقدام به معرفی منابع و مآخذ خارجی و به کار رفته در مقاله‌تان کنید.

استفاده از نقل‌قول

استفاده از نقل‌قول‌ در نوشتن هم یکی از روش‌های کاهش مشابهت مقاله است. اما یادتان باشد که موسسات علمی و ناشران معروف از بیش از ۴۰ کلمه در نقل‌قول‌ها استقبال نمی‌کنند. پس اگر لازم باشد که بیشتر از این مقدار، نقل قول در جملات‌تان به کاربرده شود باید از تکنیک پارافریز یا بازنویسی بهره ببرید و نقل‌قول‌ها را با بازنویسی مقاله در این بخش‌ها استفاده کنید.

این کار یعنی بازنویسی مقاله با استفاده از عبارات و واژه‌های خود در بیان نقل قول فردی دیگر کمی زمان‌بر است اما شما را از اینکه در معرض عواقب سرقت ادبی قرار بدهد به شدت نجات می‌دهد.

 نقل‌قول با ذکر منابع و مأخذ

این روش از رفع مشابهت مقاله با پارافریز کردن متفاوت است زیرا در آن شماره پاراگراف‌ها یا شماره صفحه نقل‌قول‌ها هم از منابع اصلی‌شان در مقاله‌تان قرار می‌گیرد.

منبع: https://ana.ir