شاخص و انواع آن

شاخص و انواع آن

  دکترخلیل علی محمدزاده

الف)شاخص در فرهنگ لغت فارسی و انگلیسی

۱ – ( اسم ) بر آمده، مرتفع

۲ – تیر که از بالای نشان درگذرد : سهم شاخص 

۳ – چشمی که وا گشاده باشد و مژگان نزند 

۴ – نشانه ای که در آفتاب برای تعیین وقت ( مخصوصا ظهر ) نصب کنند و آن صفحه ایست دارای تقسیمات مربوط به ساعات مختلف شبانه روز که سایه میله ای متوالیا بروی آن ها می افتد ساعت آفتابی

۵ – میله فلزی یا چوبی که در نقشه برداری به کار برند و برای تعیین جهت تراز را به سمت آن متوجه سازند بیرق مساحی نصیبه 

۶ – دستگاهی که رودها نصب کنند برای تعیین مقدار آب در طی سال و فصول مختلف 

۷ – آن که در جامعه ممتاز و منتخب باشد، مهتر، رئیس 

۸ – نمودار نماینده ماخذ پایه : شاخص هزینه زندگی 

۹ – راهنمای جاده 

۱۰ – Index

  •  راهنما(مثلا در جدول‌ و پرونده‌)، شاخص‌
  •  نمودار یا نشان‌دهنده یا نماینده 

 

ب)مفهوم شاخص در کتب مدیریتی

شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می‌باشد و وسیله‌ای برای اندازه‌گیری و مقایسه پدیده‌هایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود .

محاسبه شاخص برای هر شرکت، صنعت یا گروه یا دسته امکان‌پذیر است و می‌توان آن را محاسبه نمود.

برای محاسبه شاخص یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا (ارزش سال پایه) آن را در عدد ۱۰۰ ضرب می‌کنیم. عدد بدست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می‌دهد.

ج) انواع شاخص ها

به طور خلاصه سازمان را باید به عنوان یک سیستم درنظر گرفت. این سیستم مجموعه‌ای از اجزاء به هم پیوسته است که برای تحقق هدف معینی استقرار می یابد. اجزاء اصلی سیستم عبارت است از درون داد، فرآیند، برون داد، پیامد.

بدین ترتیب درون دادها پس از گذشتن از فرآیند تغییر و تحول های مناسب، برون داد مورد انتظار را حاصل می‌کنند حال برای سنجش عملکرد یک سازمان می بایستی برای هر یک از اجزاء  سیستم یکسری شاخص تعریف نمود که این شاخص ها برای اندازه گیری میزان دستیابی به آرمان ها یا اهداف از قبل تعیین کننده در یک سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرد (الگوی IPPO )

ه)تعریف جامعی از انواع شاخص ها

 

۱) شاخص های ساختاری یا دروندادی : 

 

آنچه به عنوان زیرساخت ضروری برای فعالیت مطلوب و ارتقای سلامت مطرح است که شامل منابع نیروی انسانی، منابع تجهیزاتی، منابع مالی و….خواهد بود و بدون آنها امکان طراحی و اجرای برنامه ها و تامین اهداف وجود ندارد، در این گروه از شاخص ها جای می گیرد .

  نسبت تخت فعال به مصوب  

  نسبت تعداد کادر پرستاری در بخشهای بستری به تخت فعال

  ۲) شاخص های فرآیندی :

لازمه فعالیت کارآمد و اثربخش، اجرای درست فرآیندهای درستی است که مجموع آنها، اهداف اصلی برنامه ها را دست یافتنی می سازد. محصول هر یک از این فرآیندها( قطعات پازل گونه)، تصویر نهایی خواهد بود که بدون هر کدام از آنها امکان مشاهده آن تصویر وجود ندارد.

نحوه ارائه خدمات،روش ها و برنامه هایی ست که برای دستیابی به اهداف سازمانی بکارگرفته شود.

  وجود کمیته های بیمارستانی

  وجود برنامهHIS                               

  ۳) شاخص های پیامدی یا بروندادی :

آنچه برای فعالان عرصه سلامت و به ویژه برای تصمیم گیرندگان اهمیت دارد. دستیابی به اهداف مورد انتظار از برنامه ها (اثربخشی) و صرف هزینه کمتر برای دستیابی به آن اهداف (کارایی) و در نهایت ترکیبی از هر دو (بهره وری) است. واحدهایی که فرآیندهای درستی را طراحی و اجرا کرده اند ولی با عملیاتی کردن آنها به نتایج مطلوب دست پیدا نکرده اند و یا هزینه صرف شده برای دستیابی به این اهداف معقول نبوده است، نباید انتظار حمایت مدیران حوزه سلامت از برنامه های خود را داشته باشند.

نتیجه چگونگی مراقبت ارائه شده می باشد. به بیان دیگر، نتایج مطلوب و نامطلوب مراقبت،کیفیت خدمات ارائه شده به بیمار را نشان می دهد.       

        نسبت تعداد مرگ و میر به کل ترخیص شده ها و فوت شده ها

        نسبت ترخیص با رضایت شخصی به کل ترخیص شده ها

این مطالب را نیز ببینید!

خلاصه ای از کنفرانس مدیریت تحول در نظام سلامت

خلاصه ای از کنفرانس “مدیریت تحول در نظام سلامت” تهران؛ فرهنگستان علوم پزشکی، سالن مجمع ...