قدرت و اختیار

یکی از مهمترین عناصر موثر بر شکل گیری و یا شکست در فعالیتهای مشارکتی و به ویژه مشارکت بین حرفه ا ی، موضوع قدرت(power) است. قدرت تعاریف و معانی زیادی دارد آن ممکن است

الف) باقیمانده (Residual) یا منتسب، ب) وابسته به یک جنبش (kinetic) یا بالقوه، و ج) واقعی یا تصور شده باشد.

در کل معنای آن اینست که یک گروه یا بخش، توانایی یا ابزار تاثیر گذاشتن بر موقعیت گروه دیگر را داشته باشد.

 قدرت پاداش(Reward power): درک یک طرف از طرف مقابل مبنی بر اینکه او چیز ارزشمندی دارد که قابل بدست آوردن است.

 قدرت اجباری (Coercive power): درک یک طرف مبنی بر اینکه طرف مقابل قدرت ضربه زدن به او را دارد.

 قدرت قانونی(Legal power) : درک یک طرف مبنی بر اینکه طرف مقابل حق قانونی برای تجویز شرایط یا رفتارها به او را دارد.

 قدرت ارجاعی(Referent power): میزانی که یک طرف توسط طرف مقابل شناخته می شود.

 قدرت مهارت و تخصص(Expertise power) : درکی که یک طرف از دانش تخصصی یا مهارت طرف مقابل دارد.

از بین موارد مذکور، قدرت قانونی از همه پیچیده تر است؛ که ابعاد فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را در بر می گیرد. دارا بودن قدرت، آزادی عملکرد و رضایت بیشتری را برای فرد به ارمغان می آورد و لذا استقلال را به دنبال دارد. در نتیجه قدرت را می توان نقطه مقابل وابستگی تعریف کرد؛ بطوری که فردی (یا موجودیتی که) کمترین وابستگی را دارد، دارای بیشترین قدرت است. مفهوم دیگر مرتبط با قدرت، “اختیار” است. آن شامل شناخته شدن قدرت اعمال شده توسط طرف مقابل را شامل می گردد و به مهارت و توانایی در تاثیر گذاشتن بر یا نظارت کردن بر دیگران اشاره دارد. قدرت مشروع را اختیار(Authority) می گویند که به طور رسمی در سازمان مورد پذیرش قزار می گیرد.برخی معتقدند که اختیار یک مفهوم سیاسی – اخلاقی است که موضوعات اساسی همچون اعتقادات و ارزش ها را در بر می گیرد. آن شامل تمایل مردم برای پذیرش تاثیر از دیگران روی تصمیمات و رفتارهای خویش است، که مبتنی بر مهارت برتر منتسب به صاحبان اختیار و مسئولیت اخلاقی برای تبعیت از آنهاست. در حوزه علوم سلامتی، قدرت و اختیار ویژه، ریشه در ترس مردم از بیماری، رنج و مرگ دارد؛ که در نتیجه آنان را به این قدرت منتسب و نویدهای داده شده برای مراقبت و درمان وابسته کرده است.

DeWitt, C. and J. Baldwin, Territoriality and power in the health professions Journal of Interprofessional Care, 2007. ۲۱(s1): p. 97 – 107