بوی بد دهان (Halitosis)

بوی بد دهان (Halitosis) یک مشکل شایع است که می‌تواند ناشی از عواملی مانند عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، خشکی دهان، مصرف غذاهای خاص یا بیماری‌های سیستمیک، مصرف دخانیات، تجمع باکتری‌ها روی زبان و دندان، مشکلات گوارشی، عفونت لثه یا حتی بیماری‌های جدی مانند دیابت و سرطان باشد. با توجه به علت، از درمان خانگی برای بوی بد دهان مانند جویدن نعناع، غرغره با آب نمک و مصرف چای سبز گرفته تا داروهای تجویز شده توسط پزشک مانند مترونیدازول یا کلرهگزیدین، لاگتوگام و…. استفاده می‌شود. در ادامه علاوه بر آوردن ۴۷ علت این عارضه و روش‌های درمانی خانگی و دارویی، راه های جلوگیری از بوی بد دهان نیز آورده شده است.

علت بوی بد دهان چیست؟

حدود ۹۵% از علت بوی بد دهان به عادات غلط سبک زندگی، بیماری‌های داخلی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان مربوط می‌شوند. در ادامه ۴۷ تا از رایج‌ترین دلایل ایجاد بوی بد دهان مرور شده است، بخشی از علت‌های ایجاد بوی بد دهان با اعمال اصلاحات کوچک در سبک زندگی و  ترک عادات غلط برطرف می‌شوند اما دلایلی که با بیماری‌‌ها ارتباط دارند با درمان‌های خانگی قابل حل شدن نیستند و برای درمان ریشه‌ای آن‌ها باید از پزشک متخصص کمک گرفت.

۴۷ دلیل بوی بد دهان

بوی بد دهان از چیست؟ این عارضه دلایل ریز و درشت زیادی دارد که باید به صورت تخصصی بررسی و درمان شود. در ادامه به ۴۷ مورد آن اشاره می‌کنیم.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان یکی از شایع‌ ترین علل بوی بد دهان است. پلاک دندان، یک لایه چسبناک از باکتری‌ها است که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. اگر پلاک از بین نرود، می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال لثه شود. پلاک همچنین می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.

باکتری‌های موجود در پلاک از بقایای غذا تغذیه می‌کنند و مواد شیمیایی تولید می‌کنند که بوی بد دهان ایجاد می‌کنند. این مواد شیمیایی می‌توانند به عمق بافت‌های دهان نفوذ کنند و حتی پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، بوی بد دهان را ایجاد کنند. بنابراین ضروری است که شما آموزش صحیح نخ دندان کشیدن آشنا شوید.

علاوه بر پلاک دندان، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند منجر به موارد زیر شود که می‌توانند باعث بوی بد دهان شوند:

• پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان می‌تواند باعث ایجاد حفره‌هایی در دندان‌ها شود که می‌توانند محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها باشند. این باکتری‌ها می‌توانند مواد شیمیایی تولید کنند که بوی بد دهان ایجاد می‌کنند.
• بیماری لثه: بیماری لثه می‌تواند باعث التهاب و تورم لثه‌ها شود. این التهاب می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.
• تجمع جرم دندان: جرم دندان، یک لایه سفت و قهوه‌ای رنگ از باکتری‌ها و سایر مواد است که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. جرم دندان می‌تواند باعث ایجاد بوی بد دهان شود.

مصرف دخانیات مثل سیگار و قلیون

مصرف دخانیات باعث کاهش ترشح بزاق می‌شود که محیط دهان را خشک می‌کند و باکتری‌های مولد بو فرصت رشد بیشتری پیدا می‌کنند. همچنین، ترکیبات شیمیایی موجود در سیگار و قلیان روی لثه‌ها، دندان‌ها و زبان باقی می‌مانند و بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند. ایمپلنت برای افراد سیگاری نیز باعث مشکلاتی از قبیل عفونت و ایجاد اختلال در بهبود زخم‌ها خواهد شد.

رژیم غذایی غلط

خوردن غذاهای سرشار از قند، چربی یا پروتئین سنگین می‌تواند سبب رشد باکتری‌ها در دهان شود. مصرف زیاد سیر، پیاز یا غذاهای بودار هم ترکیبات گوگردی تولید می‌کند که از طریق تنفس به بوی بد دهان منجر می‌شود.

خشکی دهان به‌علت ترشح‌نکردن کافی بزاق

بزاق نقش مهمی در شست‌وشوی دهان و کاهش باکتری‌ها دارد. کمبود ترشح بزاق، مثلاً به‌دلیل مصرف دارو یا برخی بیماری‌ها، محیطی خشک و مناسب برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند و باعث بوی بد می‌شود.

سرطان دهان

سرطان دهان می‌تواند با زخم‌های باز یا عفونت همراه باشد که زمینه رشد باکتری‌ها را فراهم می‌کند. همچنین برخی ترکیبات ناشی از مرگ سلول‌ها بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند. گاها بیماران این سوال برایشان پیش می‌آید که آیا ایمپلنت دندان موجب سرطان می‌شود؟ باید گفت ایمپلنت به هیچ عنوان باید بروز سرطان نخواهد شد.

مصرف داروهای ضدحساسیت

داروهای ضدحساسیت با کاهش ترشح بزاق، دهان را خشک می‌کنند و باعث رشد باکتری‌های مولد بو می‌شوند. همچنین، برخی داروها دارای ترکیباتی هستند که از طریق تنفس یا بزاق آزاد می‌شوند و بوی بدی ایجاد می‌کنند.

مصرف داروهای ضدافسردگی‌

داروهای ضدافسردگی معمولاً عوارضی مانند خشکی دهان ایجاد می‌کنند که مانع شست‌وشوی طبیعی دهان می‌شود. این شرایط باعث انباشت باکتری‌ها و بوی بد دهان می‌شود.

التهاب مری

در التهاب مری، بازگشت محتویات معده به مری و گاهی به دهان رخ می‌دهد. این مواد حاوی اسید معده و ترکیباتی هستند که بوی نامطبوع ایجاد می‌کنند.

عفونت ایمپلنت

در صورت عفونت ایمپلنت‌ دندان، بافت‌های نرم و استخوان ممکن است آسیب ببینند. تجمع باکتری‌ها در این ناحیه می‌تواند منجر به بوی بد دهان شود.

سرطان ریه

سرطان ریه به‌دلیل تولید ترکیبات شیمیایی و عفونت‌های ثانویه در ریه، بوی بد تنفس ایجاد می‌کند. همچنین، برخی داروهای درمان سرطان ریه می‌توانند عامل خشکی دهان باشند.

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی ممکن است باعث کاهش جریان خون در بدن شود. این کاهش جریان می‌تواند عملکرد طبیعی ارگان‌ها، از جمله دستگاه گوارش و تنفسی را مختل کند و به بوی بد منجر شود.

در صورتی که بیماری قلبی دارید و نمی‌دانید که آیا کاشت ایمپلنت دندان برای بیماران قلبی امکان پذیر است؟ باید گفت که با توجه به نظر پزشکان متخصص، باید ابتدا بیماری قلبی درمان و کنترل شود و سپس اقدام به ایمپلنت کنند.

ذات الریه

عفونت‌های ریه در ذات‌الریه می‌توانند با تولید مخاط بدبو و عفونت‌های باکتریایی همراه باشند که از طریق تنفس، بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند.

استفراغ

بازگشت مواد غذایی و اسید معده به دهان طی استفراغ، باکتری‌ها و ترکیبات شیمیایی تولید می‌کند که می‌تواند تا ساعت‌ها بوی بد در دهان باقی بگذارد.

سرماخوردگی

سرماخوردگی به‌دلیل تولید ترشحات در ناحیه حلق و بینی و همچنین کاهش جریان هوا از دهان می‌تواند باعث تجمع باکتری‌ها و بوی بد دهان شود.

صرع

افراد مبتلا به صرع گاهی به‌دلیل داروهای مصرفی یا خشکی دهان ناشی از حملات عصبی ممکن است دچار بوی بد دهان شوند.

هپاتیت

هپاتیت، به‌ویژه نوع B و C، ممکن است عملکرد کبد را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به تجمع مواد سمی در بدن شود که از طریق تنفس یا بزاق، بوی نامطبوع ایجاد می‌کند.

ترشحات پشت حلقی

تجمع مخاط در پشت حلق محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند. این ترشحات که به‌دلیل آلرژی، عفونت یا سرماخوردگی ایجاد می‌شوند، عامل اصلی بوی بد هستند.

آلرژی

آلرژی با تولید ترشحات اضافی در بینی و حلق همراه است. این ترشحات، محیطی مرطوب برای رشد باکتری‌های مولد بو فراهم می‌کنند و باعث بوی بد دهان می‌شوند.

فتق دیافراگم

در فتق دیافراگم، محتویات معده ممکن است به مری بازگردند (ریفلاکس معده) که می‌تواند بوهای نامطبوعی ایجاد کند. این حالت معمولاً با سوزش سر دل همراه است.

بارداری

تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث افزایش احتمال خشکی دهان و التهاب لثه می‌شود. همچنین، ریفلاکس معده در بارداری می‌تواند عامل بوی بد دهان باشد.

نامرتب‌بودن دندان‌ها

دندان‌های نامرتب یا روی‌هم‌افتاده، محل‌هایی برای تجمع غذا و پلاک ایجاد می‌کنند که باکتری‌ها در آن رشد می‌کنند و باعث بوی بد می‌شوند.

چرخه قائدگی

در برخی از زنان، نوسانات هورمونی در دوره قاعدگی باعث تغییرات در ترکیب بزاق و افزایش خشکی دهان می‌شود که می‌تواند منجر به بوی بد دهان شود.

خالی‌ماندن معده

هنگامی که معده خالی است، بدن ممکن است از چربی‌ها به‌عنوان منبع انرژی استفاده کند و ترکیبات کتونی تولید شود. این ترکیبات از طریق تنفس بوی بد ایجاد می‌کنند.

ارتودنسی

وسایل ارتودنسی مانند براکت‌ها محل تجمع غذا و پلاک هستند. اگر بهداشت مناسب رعایت نشود، باکتری‌ها رشد می‌کنند و باعث ایجاد بوی نامطبوع می‌شوند.

استفاده از دندان مصنوعی

اگر دندان مصنوعی به‌درستی تمیز نشود، مواد غذایی و پلاک روی آن تجمع پیدا می‌کنند و زمینه رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها را فراهم و بوی بد ایجاد می‌کنند. بنابراین لازم است با روش نگهداری دندان مصنوعی خارج از دهان و نکات بهداشتی آن آشنا باشید.

عفونت لوزه‌ها

در عفونت لوزه‌ها، باکتری‌ها در شکاف‌های لوزه‌ها تجمع می‌کنند و با تولید مواد بدبو، علت بوی بد دهان می‌شوند. این حالت معمولاً با گلودرد همراه است.

رشد دندان عقل نهفته زیر لثه

دندان عقل نهفته می‌تواند باعث عفونت یا التهاب لثه شود. در این شرایط، تجمع باکتری‌ها در ناحیه لثه یا دندان عقل، بوی نامطبوعی ایجاد می‌کند. همیشه الزامی برای انجام جراحی دندان عقل نهفته نیست و متخصص دندانپزشک بعد از معاینه دقیق و بررسی وضعیت سلامتی ساختار لثه و شرایط دندان عقل نهفته، شدت نیاز بیمار به جراحی را تایین می‌کند.

پوسیدگی دندان‌ها

آیا دندان خراب باعث بوی بد دهان می‌شود؟ بله، حفره‌های ناشی از پوسیدگی دندان‌ها محل تجمع غذا و باکتری‌ها هستند. این باکتری‌ها ترکیبات گوگردی تولید می‌کنند که علت اصلی بوی بد دهان هستند. مسواک زدن منظم، استفاده از روزانه نخ دندان ، کاهش مصرف مواد قندی و.. از روش‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان هستند.

اختلالات خون

برخی اختلالات خونی مانند لوسمی می‌توانند باعث عفونت‌های دهانی شوند. همچنین، ناهنجاری‌های خونی می‌توانند توانایی بدن در مبارزه با باکتری‌ها را کاهش دهند و بوی بد ایجاد کنند.

عوارض بعداز عمل بینی

بعداز عمل بینی، تورم یا عفونت ممکن است باعث تجمع ترشحات در سینوس‌ها یا پشت حلق شود که محیطی مناسب برای رشد باکتری‌های مولد بو فراهم می‌کند.

رفلاکس معده

در ریفلاکس معده، اسید و غذا به مری و گاهی به دهان بازمی‌گردند. این حالت می‌تواند بوهای نامطبوعی ایجاد کند و اغلب با طعم تلخی در دهان همراه است.

عفونت لثه

التهاب و عفونت‌ لثه، مانند پریودنتیت باعث تجمع باکتری‌ها در بافت‌های نرم دهان می‌شوند. این باکتری‌ها با تولید سموم و ترکیبات بدبو، علت اصلی بوی بد دهان هستند.

مصرف نوشیدنی‌های الکلی

الکل باعث خشکی دهان می‌شود که این امر به رشد باکتری‌های مولد بو کمک می‌کند. همچنین، برخی ترکیبات الکلی خود مستقیماً بوی ناخوشایندی ایجاد می‌کنند.

جرم‌گرفتن دندان‌ها

جرم‌ دندان که از تجمع پلاک‌های معدنی‌شده به وجود می‌آید، محل تجمع باکتری‌ها است. این باکتری‌ها ترکیبات بدبویی تولید می‌کنند که باعث بوی نامطبوع دهان می‌شود. به مرور زمان حتی با وجود استفاده از مسواک و نخ دندان، جرم‌ و رسوبات روی دندان‌ها جای می‌گیرند و علاوه بر ایجاد ظاهر نامناسب در ناحیه دندان‌ها جویدن مواد غذایی را نیز برای فرد سخت می‌کنند در این شرایط جرم گیری دندان بهترین راه حل برای خلاص شدن از جرم‌های اضافه روی دندان‌ها است.

رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات

در رژیم‌های کم‌کربوهیدرات، بدن برای تأمین انرژی به سوزاندن چربی‌ها روی می‌آورد و ترکیبات کتونی تولید می‌کند. این ترکیبات از طریق تنفس بوی ناخوشایندی ایجاد می‌کنند.

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب می‌تواند تولید بزاق را کاهش دهد و خشکی دهان ایجاد کند. محیط خشک دهان، باکتری‌های مولد بو را فعال‌تر می‌کند و بوی بد دهان را افزایش می‌دهد.

عفونت بینی

عفونت‌های بینی باعث تولید مخاط اضافی و تجمع آن در سینوس‌ها می‌شوند. این مخاط می‌تواند بوی نامطبوعی ایجاد کند و از طریق دهان یا بینی حس شود.

عفونت گلو

عفونت‌های گلو مانند فارنژیت با تولید باکتری‌ها و ترشحات عفونی همراه هستند. این عفونت‌ها می‌توانند بوی بد دهان ایجاد کنند.

نارسایی کبد

در نارسایی کبد، سموم به‌درستی از بدن دفع نمی‌شوند و ترکیباتی مانند آمونیاک در خون افزایش می‌یابد. این ترکیبات از طریق تنفس بوی ناخوشایندی ایجاد می‌کنند.

نارسایی کلیه

نارسایی کلیه باعث تجمع مواد زائد در بدن می‌شود. ترکیبات اوره که باید از طریق ادرار دفع شوند، وارد جریان خون می‌شوند و از طریق تنفس بوی بدی مشابه بوی ماهی ایجاد می‌کنند.

غلظت بالای اوره

غلظت اوره بالا که ناشی از مشکلات کلیوی است، باعث تشکیل ترکیبات آمونیاکی می‌شود. این ترکیبات از طریق تنفس دفع می‌شوند و بوی نامطبوعی به دهان می‌دهند.

عفونت سینوزیت

عفونت سینوس‌ها با تولید مخاط بدبو همراه است. این مخاط می‌تواند به‌صورت مداوم به پشت حلق جریان پیدا کند و باعث بوی بد دهان شود.

دیابت کنترل‌نشده

در دیابت کنترل‌نشده، بدن به‌جای قند از چربی‌ها برای انرژی استفاده می‌کند و کتون تولید می‌شود. این مواد از طریق تنفس بوی خاصی شبیه بوی میوه گندیده ایجاد می‌کنند.

انسداد روده

در انسداد روده، گازها و مواد هضم‌نشده در دستگاه گوارش تجمع پیدا می‌کنند. این گازها می‌توانند از طریق تنفس یا بازگشت محتویات معده به دهان، بوی بد ایجاد کنند.

بازماندن دهان زمان خواب

بازماندن دهان هنگام خواب باعث خشک‌شدن دهان و کاهش بزاق می‌شود. این شرایط محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و تولید بوهای نامطبوع ایجاد می‌کند.

عفونت معده

عفونت معده به‌خصوص ناشی از هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند باعث بوی بد دهان شود. این باکتری معده را تحریک و ترکیبات بدبو تولید می‌کند.

سردی معده

در طب سنتی، سردی معده ممکن است باعث هضم ناقص غذا و تجمع گازهای بودار شود. این گازها از طریق دهان خارج می‌شوند و بوی ناخوشایندی ایجاد می‌کنند. البته در طب مدرن چیزی به نام سردی معده وجود ندارد.

هم چنین در رابطه با دلیل بوی بد دهان توجه شما را به پاراگراف زیر از clevelandclinic نیز جلب می‌کنیم:

The most common cause of halitosis is poor oral hygiene. Without proper oral hygiene — like brushing, flossing and routine dental cleanings — harmful bacteria invade your mouth and multiply out of control. This can lead to several oral health issues like halitosis, cavities and gum disease.

شایع ترین علت هالیتوز، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. بدون رعایت بهداشت دهان و دندان – مانند مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و تمیز کردن روتین دندان – باکتری‌های مضر به دهان شما حمله کرده و خارج از کنترل تکثیر می‌شوند. این می‌تواند منجر به چندین مشکل سلامت دهان مانند بوی بد دهان، حفره‌ها و بیماری لثه شود.

راه های درمان بوی بد دهان

در صورتی که بهداشت دهان و دندان‌ تان را کاملا رعایت می‌کنید اما با عارضه بوی بد دهان مواجه شده‌اید برای درمان بوی بد دهان اول باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت سلامت لثه و دندان‌ها بررسی شوند و در صورت وجود بیماری‌های لثه و دندان اقدام پزشکی صورت بگیرد اما اگر بعد از معاینه توسط دندانپزشک مشکلی در دندان‌ها و لثه مشاهده نشد باید برای بررسی مشکلات گوش‌ و حلق‌ و بینی، سیستم تنفسی و سیستم داخلی به متخصصین مربوطه مراجعه کنید.

اگر شرایط مراجعه به پزشک برای درمان بوی بد دهان وجود نداشته باشد می‌توان برای مدت کوتاه از روش‌های خانگی و طب سنتی برای از بین بردن بوی بد دهان کمک گرفت البته فراموش نکنید که این روش‌ها تنها در صورتی مفید خواهند بود که بوی بد دهان منشا بیماری داخلی نداشته باشد چون در این‌صورت برای درمان کامل بوی بد دهان اقدام حرفه‌ای پزشکی نیاز است.

قبل از بررسی روش های رفع بوی بد دهان از شما دعوت می کنیم به مقاله بهترین متخصص دندانپزشکی زیبایی در تهران هم سر بزنید.

درمان‌ خانگی بوی بد دهان

در بسیاری از مواقع، بوی بد دهان از عوامل پیش‌ پا افتاده‌ای مثل عادات روزمره مضر برای سلامت دهان و دندان‌ها، سبک زندگی غلط، ایجاد تغییرات ناگهانی در رژیم غذایی روزانه، بی‌توجهی به بهداشت دهان و دندان و ….. نشات می‌گیرد، در چنین شرایطی می‌توان به کمک اقدامات درمانی ساده و راحت در خانه بوی بد دهان را در زمان کوتاه از بین برد.