– ایرنا نوشت: در هفته‌های اخیر موجی از اظهارنظرهای‌های غیرعلمی و غیرتخصصی درباره واکسن کرونا در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است. موضوعی که سبب ایجاد نوعی بدبینی به واکسن کرونا شده و البته در این میان اخباری درباره تزریق واکسن کرونا به برخی افراد در کشور‌های دیگر، به این ماجرا دامن زده است. چهارمورد ابتلا به فلج صورت بین دریافت‌کنندگان واکسن کرونای شرکت فایزر و همچنین بروز واکنش آلرژیک در ۲ دریافت‌کننده دیگر نمونه‌هایی از این اخبار است. تزریق این واکسن در شیکاگو نیز باعث بروز حساسیت شدید در چند نفر شده است.

اگرچه چنین اظهار نظر‌هایی به دلیل نوپدید بودن ویروس کرونا تا حدی طبیعی به نظر می‌رسد، اما پافشاری برخی از افراد بر خطرناک بودن واکسن کرونا و اینکه عوارض بسیار شدید و حتی وجود دست‌های پشت پرده و توطئه در تولید واکسن اوضاع را بیش از نگران کرده و سبب شده است کسانی که از ابتدای شروع همه‌گیری منتظر ساخت واکسن این بیماری بودند حالا به دیده شک و تردید به آن بنگرند. البته در این میان هستند کسانی که همچنان تهیه و تزریق هرچه سریعتر واکسن کرونا را یک مطالبه عمومی می‌دانند و معتقدند هرچه زودتر این واکسن به دست مردم برسد، خسارت کمتری را متحمل خواهیم شد و زودتر از این بحران خارج می‌شویم.

انسان در طول تاریخ چنین تجربه‌هایی را با ظهور بیماری‌های جدید پشت سر گذاشته است و هر بار با توسعه علم، سرانجام به راه حل درست رسیده است، اما اینکه در دوره کنونی تاریخ که علم پزشکی پیشرفت‌های چشمگیری داشته، بازهم به دستاورد‌های علمی بدبینی وجود دارد، پرسشی است که باید به آن پاسخ داد.

دکتر خلیل علی محمدزاده پزشک و استاد دانشگاه و رئیس مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری اقتصاد سلامت یکی از الزامات زندگی در عصر امروز را برخورداری از سواد رسانه‌ای دانست و افزود: اینکه چه اطلاعاتی را از کجا بگیریم، بسیار مهم است، زیرا رسانه‌ها، افراد، شرکت‌ها و حتی کشور‌های مختلف ممکن است در رابطه با کووید-۱۹، اطلاعات متفاوت و گاهی نه چندان درست را مطرح کنند. به طور نمونه در رابطه با استراتژی‌های مبارزه با ویروس کرونا و دارو‌های مرتبط با آن در یکسال اخیر، مطالب فراوانی گفته شده و بخشی از آن‌ها با توجه به تحقیقات انجام شده، اشتباه از آب درآمده است.

آیا اظهارنظر‌های بدبینانه طبیعی است؟

محمدزاده ادامه داد: در این روزها، گفته‌های ضد و نقیضی درباره واکسن کرونا به گوش می‌رسد که شاید در ماه‌های آینده بر حجم آن‌ها اضافه شود. البته تا حدی این اظهارنظر‌ها می‌تواند طبیعی باشد، زیرا کووید-۱۹ یک بیماری نوپدید است و همچنان در بین مردم نوعی از شک و تردید نسبت به اصل قضیه وجود دارد.

از سوی دیگر خودِ بحث واکسن نیز جدید است و به همین دلیل احتمال دارد بعد از انجام تست و تائید و در جریان آن، عوارضی را نشان دهد. زیرا لازم است واکسن در تعداد بسیار بالا امتحان شود. بر همین اساس ضعف اطمینان تا حدودی پذیرفته است و باید در همه فرایندها، کار با تکنیک‌های دقیق علمی و با تامل و تحمل پیش برود.

متخصصان نظرات خود را فضای علمی مطرح کنند

محمدزاده پیشنهاد داد، متخصصان و صاحب نظرانی که در این زمینه‌ها اطلاعات، نقد‌ها و دیدگاه‌هایی دارند، نظرهایشان را با مدیران گروه‌ها و انجمن‌های علمی و تخصصی و مدیران ارشد وزارت بهداشت در میان بگذارند و از این طریق به تصمیم‌سازی‌ها کمک کنند. زیرا طرح مطالب متفاوت از تولیت سلامت در بین عموم، مردم را دچار تردید و تضاد کرده و بر مشکلات اضافه می‌کند.

البته به اعتقاد وی، مسئولان مربوطه هم باید از این نظرات استقبال و تشکر کنند، زیرا گاهی چنین اشتیاقی به شنیدن احساس نمی‌شود. دیگر اینکه پاسخ تند به برخی پرسش‌ها، عادت ناروایی است که گاهی در سیستم‌های تصمیم‌گیری کشور دیده می‌شود.

محمدزاده افزود: در رابطه با تولید دارو و واکسن در کشورها، قوانین و مجوز‌هایی در مراحل و فرایند‌های مختلف وجود دارد که یکی پس از دیگری طی می‌شود و اکنون کار تولید واکسن در چند کشور فعال در این زمینه به مرحله کارآزمایی انسانی رسیده است؛ بنابراین کارآیی و اثربخشی هر دارو و واکسن برای گرفتن مجوز مصرف همگانی، میزان استانداردی را می‌طلبد که به طور قطع در همه کشور‌ها مورد دقت و توجه قرار می‌گیرد.

به گفته وی، درباره کووید-۱۹ دشمنی‌ها و گاهی تشکیک‌هایی وجود دارد. اما به طور حتم مسئولان کشور، واکسن تائید نشده و در مرحله آزمایش کشور‌های دیگر را در ایران روی مردم تست نخواهند کرد. در این میان خوشبختانه ایران جزو کشور‌های سازنده واکسن است که به مرحله کارآزمایی انسانی نیز رسیده و امید می‌رود پس از انجام تست و طی مراحل موفقیت به تولید، توزیع و دسترسی عمومی هم برسد.

محمدزاده افزود: وزارت بهداشت باید به شبهه‌ها و پرسش‌های که در بین مردم درباره واکسن و سایر موارد ایجاد شده، به موقع و به زبان ساده و منطقی جواب دهد. به طور نمونه، اینکه گفته شده نمونه آماری واکسن در دست تهیه ایران علیه کرونا در مرحله کارآزمایی انسانی فقط شامل ۵۶ نفر است، نیاز به توضیح بیشتر دارد. در رابطه با واکسن خریداری شده از کشور‌های دیگر نیز باید در وقت مناسب خود، مسئولان تشریح کنند که از کجا و بر چه اساسی و چه مقدار دوز واکسن گرفته‌اند و از همه مهمتر در استفاده از آن باید بهره‌وری و ایمنی واکسن را کارشناسان تضمین کنند.

به گفته وی یکی از نشانه‌های تضمین، شاید این باشد که مسئولان امر هم جزو گیرندگان واکسن باشند.

برای مردم دغدغه جدید ایجاد نکنیم

محمدزاده ادامه داد: برای مهار یک همه‌گیری ویروسی، بعد از رعایت پروتکل‌های بهداشتی و مراقبتی، تلاش برای کشف واکسن و داروی اختصاصی امری ضروری است و در استفاده اولیه از واکسن و دارو نیز چنین قیل‌وقال‌هایی طبیعی است. اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد اینکه بهتر است این بحث‌ها در هیات‌های اندیشه‌ورز و دانشگاهی مطرح شود، زیرا طرح نظرات گوناگون در رسانه‌های عمومی و ایجاد دغدغه برای مردم، بدون تبیین ابعاد همه جانبه آن، به حل مشکل کمکی نمی‌کند. در این میان لازم است وزارت بهداشت در تدوین پروتکل‌های بهداشتی و درمانی، نهایت دقت را به عمل آورد تا نتایج تحقیقات قطعی و پایدار در آن‌ها گنجانده شود که اغلب چنین امری معمول است.