گزارش کامل نشست دیده بانی سلامت(۲)؛ بیمارستان هوشمند و مدیریت بر آن

انجمن صنفی پزشکان ایران 

دکترسیدشهاب الدین صدر استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران در نشست دیده بانی سلامت با موضوع بیمارستان های هوشمند که به همت زیرگروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی و زیرگروه سلامت الکترونیک گروه علوم پیراپزشکی فرهنگستان علوم پزشکی و همکاری پاره ای از مراکز تحقیقاتی دانشگاه های علوم پزشکی چون مرکز تحقیقات سیاستگذاری اقتصاد سلامت و مرکز تحقیقات مدیریت سلامت، در سالن مجمع عمومی این فرهنگستان پرگزار گردید، گفت: در دنیای مدرن، سیستم‌های سلامت الکترونیکی کاملاً ضرورت یافته و در این بین بیمارستان های هوشمند جایگاه ویژه ای دارد و البته پرداختن به آن ما را با دنیای جدید و در عین حال پرچالشی روبرو می کند.

رییس نشست تخصصی بیمارستان هوشمند و مدیریت بر آن، برخورداری از اطلاعات سلامت توسط ارائه کنندگان خدمات پزشکی در هر زمان، بهتر ساختن شیوه‌های مراقبت از بیمار و جلوگیری از ایجاد صف‌های طولانی در بیمارستان‌ها را از جمله مزایای بیمارستان های هوشمند ذکر کرد و گفت: اتوماسیون حوزه سلامت پیچیدگی هایی دارد از جمله اینکه مثلا بین سیستم‌های مختلف، به ویژه تبادل داده‌ها در سطوح مختلف چگونه تعامل مناسبی برقرار گردد.

وی به برخی کارکردهای بیمارستان های هوشمند اشاره کرد و گفت:  در این بیمارستان ها، هوش مصنوعی در تشخیص بکار گرفته می شود، به وسیله روبات ها عمل جراحی صورت می گیرد. چاپ سه بعدی استفاده می شود و پزشکان تمام فرایندها را از طریق صفحه لمسی مدیریت می کنند. ما در حال حاضر خیلی از این فضا دور هستیم، ولی در آینده بیمارستان های ما نیز متاثر از آن خواهند بود.

دکتر صدر با ذکر این مطلب که برخی از جنبه های بیمارستان هوشمند در دنیا به کار گرفته شده اند، گفت: روبات های جراحی نه تنها کار انسان را راحت تر می کنند، بلکه جراحی ها را دقیق تر انجام می دهند  و عوارض کمتری برجای می گذارند.

عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی گام نخست در یک بیمارستان هوشمند را ثبت رکورد بیمار به صورت الکترونیکی ذکر کرد و اظهار داشت:  اگر تمام داده های بیمار در یک فرمت دیجیتال در دسترس باشد، می توان در تمام بخش ها و در همه زمان ها استفاده شود و قابل تبادل باشد.

در ادامه دکتر حمید مقدسی دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دبیر علمی نشست بیمارستان هوشمند، با اشاره به برنامه راهبردی سلامت الکترونیک در ایران گفت: در عصر حاضر، بیمارستان هایی که صرفا با تکیه بر سیستم های اطلاعاتی کامپیوترایز به فعالیت خود ادامه می دهند، نمی توانند پاسخگوی رشد روزافزون نیازهای مراقبت بهداشتی پیرامون خود باشند.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: تلقی آن است که این بیمارستان ها تنها قادر به تفکر در مورد وقایع بهداشتی پیرامون خود هستند. در حالی که توقع آن است که علاوه بر توانایی تفکر، بتوانند وقایع بهداشتی را پیرامون خود را بصورت بلادرنگ حس کنند و متعاقبا واکنش پاسخگویی موثر نمایند.

وی افزود: این توانایی ها بیانگر موجودیتی موسوم به بیمارستان هوشمند است. بیمارستانهای هوشمند این توانایی ها را با بکارگیری تکنولوژی هایی که استاندارد بهداشت ۴٫۰ را رعایت می کنند ارایه خواهند کرد.

این عضو فرهنگستان علوم پزشکی  اظهار داشت: در یک معماری پیشنهادی برای  بیمارستان هوشمند، سه لایه برای آن مشخص شده که عبارتند از: ادراک(مفهومی) ، شبکه(تکنیکال) و نرم افزار(کاربردی).

دکتر مقدسی آنگاه به تشریح کامل معماری بیمارستان هوشمند پرداختند و در خلال آن به سوالات متعدد حاضران پاسخ گفتند.

دیگر سخنران این جلسه دکترخلیل علی محمدزاده عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران و دبیر راهبردی نشست بود که با اعلام این مطلب که بیمارستان های هوشمند در بستر فناوری اطلاعات و در یک محیط پیشرفته و با فرایندهای تخصصی شکل می گیرند، گفت: در این محیط، بخش عمده ای از داده‌ها، خدمات پردازش ابری، روش‌های یادگیری ماشین و راهکارهای هوش مصنوعی با یکدیگر ترکیب می شوند و این امر به یکسری از اقدامات قانونی، اعمال استانداردهای لازم، به‌ کارگیری برنامه‌های هدفمند و پاسخگویی به مسائل مستحدثه در حوزه حقوقی و اخلاق حرفه ای نیاز دارد.

رییس مرکز تحقیقات سیاستگذاری اقتصاد سلامت با اشاره به اینکه؛ تلاش برای ساخت بیمارستان های هوشمند در همه کشورهای پیشرفته و نیمه پیشرفته به یک دغدغه اصلی تبدیل شده است، تصریح کرد: کشور ما نیز در حال ورود به این مسیر است و دروازه ورود به آن نیز تعبیه یک سیستم واحد و یکپارچه ایست که اطلاعات بیمار و پرونده‌ی پزشکی را به شکل کامل جمع آوری، ذحیره و مورد تبادل و تحلیل قرار دهد.

عضو فرهنگستان علوم پزشکی در ادامه گفت: در برخی کشورها، فعالیت‌های اداری، مالی و اقتصادی موسسات پزشکی هم در این سیستم خودکار ادغام یافته و بسیاری از روندها را بهبود و شتاب بخشیده است و این خاصیت عمده IT است که توسعه همه بخش ها را عمق، سرعت و تکامل می دهد و باعث هم افزایی می گردد.

وی اداره بیمارستان های هوشمند را نیازمند مدیران و افراد هوشمند خواند و گفت: ترویج کار تیمی، توجه به مزیت احساسی و یا روانشناختی افراد تیم، ایجاد فرهنگ سازمانی و تعهد به اهداف مشترک از جمله ویژگی های مدیران هوشمند است.

وی یکی دیگر از این ویژگی ها را آشنایی با شرایط بازار رقابتی و اقتصاد حاکم بر جامعه ذکر کرد و خاطر نشان ساخت: توانایی خلق اقتصادی بیشتر از ایده ها و دانش فکری ناشی می شود تا سایر منابع مادی

دکتر علی محمدزاده توانایی مدیریت بحران و حل مناقشات و تنش های داخل سازمانی را از جمله خصوصیات مدیران هوشمند معرفی کرد و تصریح نمود: سازمان های هوشمند علاوه بر قدرت پیش بینی مشکلات، برای مشکلات احتمالی، راه حل ها و مسیرهای جایگزین دارند.

این استاد دانشگاه با اعلام این مطلب که مدیران هوشمند از تفکر استراتژیک برخوردارند، گفت: آنها به موضوعات نگرش نظام مند دارند، در اجرا روش مندند، قدرت فرضیه سازی خلاق دارند، پیوسته در طول زمان تفکر می کنند، فرصت جوی هوشمند هستند و بر هدف و جهت درست متمرکزند.

وی ۴ فرمان تفکر استراتژیک به مدیران هوشمند را، یادگیری مستمر از محیط و هوشمندسازی کامل محیط، کشف نیازهای بی پاسخ ذی نفعان داخلی و خارجی، خلق راهکارهای بدیع و ارزش آفرین و برقراری مدیریت یکپارچه و سیستمی عنوان نمود و تاکید کرد: مدیران سازمان های هوشمند باید اغلب در نقش یک پشتیبان و حامی خیرخواه عمل کنند تا یک رییس سنتی

رییس زیرگروه مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی فرهنگستان علوم پزشکی، با اشاره به اینکه؛ ما در بیمارستان هوشمند با افراد و ابزارهای هوشمند سر و کار داریم و این مسئله اقتضاء می کند که چالش های مربوطه در این زمینه ها را بشناسیم و برطرف کنیم، گفت: یکی از مشخصه های مهم افراد باهوش این است که آنها دوست ندارند کسی آنها را مدیریت کند و این مسلما برای مدیران چنین سازمان هایی کار سختی است و ایجاد مشکل می کند.

سخنران دیگر این نشست تخصصی دکتر سید محمد طباطبایی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود، که ملزومات تکنولوژیک بیمارستان های هوشمند را به طور مبسوط مورد بحث قرار داد و گفت: استفاده از تکنولوژی های نوین سبب بهبود کیفیت و افزایش سرعت ارائه خدمات در تمام سازمان ها و از جمله آن بیمارستان ها شده است.

وی اظهار داشت: استفاده از تکنولوژی های هوشمند در بیمارستان ها نحوه ارائه خدمات را تغییر داده است و اگر با همین روند پیش برود، پیش بینی می شود که مفهوم بیمارستان هوشمند تا سال ۲۰۲۳ بصورت گسترده در دنیا به واقعیت بپیوندد.

وی گفت: برای ایجاد یک‌ بیمارستان هوشمند باید تکنولوژی های نوین و  مفید بسیاری را با هم ترکیب نمود و از آنها بهره برد که شامل موارد زیر می شود: پرونده الکترونیک سلامت، کلان داده ها، سلامت همراه، ابزارهای پوشیدنی و سنسورها و بیو سنسورها، انواع واقعیت افزوده و مجازی، اینترنت اشیاء پزشکی، پزشکی از راه دور، چاپ سه بعدی، روبات ها و همچنین هوش مصنوعی.

دکتر علیرضا آتشی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سخنانی با عنوان اینترنت اشیاء و بیمارستان های هوشمند گفت: بنا به گزارش های موسسه پزشکی آمریکا، مهمترین اصل سیاستگذاری نوین ارائه خدمات بهداشتی بکارگیری صحیح و بهینه تکنولوژی اطلاعات است و در این میان اینترنت اشیا (IOT) یکی از فناوریهایی است که کاربرد خود را در حوزه بهداشت و درمان پیدا کرده است.

وی در تشریح این فناوری اظهار داشت: این فناوری به زبان ساده عبارتست از اتصال اشیای مختلف به یک شبکه با کاربری تجمیع داده، تحلیل آنها و تصمیم گیری و کنترل اشیاء از همین طریق. در واقع مبنای طراحی بیمارستان هوشمند بر همین اساس خواهد بود. به همین ترتیب تمامی نقاط قوت و ضعف این فناوری در سطح بیمارستان هوشمند هم تعمیم می یابد.

دکتر رضوان رحیمی عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در سخنرانی خود با عنوان بیمارستان های هوشمند و مدیریت بیمار محور بیان داشت: ارائه مراقبت‌های سلامت هوشمند در بیمارستان‌های هوشمند یکی دیگر از مزایای پیشرفت فناوری اطلاعات است که با پیاده‌سازی موثر رویکرد بیمارمحوری در راستای بهبود کیفیت مراقبت های سلامتی و بهداشتی به کمک سیستم بهداشت و درمان آمده است.

وی گفت: پژوهش‌ها بیانگر این امر هستند که بیمارستان هوشمند فضایی برای بهره‌برداری از مزایای رویکرد بیمارمحوری، شامل کوتاه شدن طول درمان، افزایش رضایت، کاهش خطای پزشکی، کاهش هزینه‌های بیمارستانی است که در مجموع بهبود وضعیت درمانی را فراهم می‌سازد.

دکتر شیرین عیانی مدیر مرکز تحقیق و توسعه سلامت الکترونیک شرکت رایاوران توسعه سخنران دیگر این نشست تخصصی بود که در موضوع بررسی امکان راه اندازی بیمارستان های هوشمند در کشورهای در حال رشد، به تفضیل سخن گفت.

وی اظهار داشت» امروزه توسعه روزافزون و وسیع کاربری فنآوری اطلاعات و ارتباطات، تجهیزات پزشکی و تکنولوژی های هوشمند در اقصی نقاط جهان، سطح پذیرش مناسبی به منظور راه اندازی بیمارستان های هوشمند در کشورهای در حال توسعه فراهم کرده است.

این استاد در ادامه تصریح نمود: از آنجا که دستیابی به بیمارستان هوشمند در سطوح مختلف و متناسب با نوع نیاز ملی و یا محلی، کشورهای در حال توسعه را در ارایه خدمات با کیفیت به بیماران توانا می سازد لذا تعیین مسیر گذار پس از بررسی مشکلات و راهکارهای موجود، به افزایش احتمال موفقیت در اجرای این طرح یعنی راه اندازی بیمارستان هوشمند منجر می گردد.

در پایان این نشست تخصصی دکتر حمید مقدسی دبیر علمی نشست با جمع بندی مطالب ارائه شده، ابراز امیدواری کرد که با اتخاذ راهبردهای مناسب و با تلفیق علوم مختلف و فنآوری های مناسب در راستای هوشمندسازی سازمان ها، بنوانیم در حوزه بهداشت و درمان گام های موثری برداریم.

شایان ذکر است که نشست دیده بانی سلامت(۲) با عنوان بیمارستان هوشمند و مدیریت بر آن، ۴ دی ماه به مدت یک روز و با سخنرانی اعضای هیات علمی دانشگاه های علوم پزشکی تهران، ایران، شهید بهشتی، تربیت مدرس و دانشگاه آزاد اسلامی؛ دکتر سیدشهاب الدین صدر (ارتباط سلامت الکترونیک و بیمارستان هوشمند)، دکتر حمید مقدسی (معماری بیمارستان های هوشمند)، دکتر خلیل علی محمدزاده (مدیریت در بیمارستان هوشمند)، دکتر علیرضا آتشی (HIOT و بیمارستان هوشمند)، دکتر سید محمد طباطبایی (ملزومات تکنولوژیک بیمارستان های هوشمند)، دکتر شیرین عیانی (بررسی امکان راه اندازی بیمارستان های هوشمند در کشورهای در حال رشد) و دکتر رضوان رحیمی (بیمارستان هوشمند و  مدیریت بیمارمحور) در فرهنگستان علوم پزشکی و با استقبال علاقمندان، اعضای هیات علمی، مدیران بیمارستان و دانشجویان دکتری تخصصی رشته های مرتبط برگزار شد. در این نشست تخصصی همچنین از حضور استاد پیشکسوت بهداشت و درمان کشور، دکتر سید علی ابظحی رییس دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران تقدیر و قدر دانی به عمل آمد.

در حاشیه نشست بیمارستان هوشمند، ۴ دی ماه ۱۳۹۸، فرهنگستان علوم پزشکی