شاخص و انواع آن

شاخص و انواع آن

  دکترخلیل علی محمدزاده

الف)شاخص در فرهنگ لغت فارسی و انگلیسی

1 – ( اسم ) بر آمده، مرتفع

2 – تیر که از بالای نشان درگذرد : سهم شاخص 

3 – چشمی که وا گشاده باشد و مژگان نزند 

4 – نشانه ای که در آفتاب برای تعیین وقت ( مخصوصا ظهر ) نصب کنند و آن صفحه ایست دارای تقسیمات مربوط به ساعات مختلف شبانه روز که سایه میله ای متوالیا بروی آن ها می افتد ساعت آفتابی

5 – میله فلزی یا چوبی که در نقشه برداری به کار برند و برای تعیین جهت تراز را به سمت آن متوجه سازند بیرق مساحی نصیبه 

6 – دستگاهی که رودها نصب کنند برای تعیین مقدار آب در طی سال و فصول مختلف 

7 – آن که در جامعه ممتاز و منتخب باشد، مهتر، رئیس 

8 – نمودار نماینده ماخذ پایه : شاخص هزینه زندگی 

9 – راهنمای جاده 

10 – Index

  •  راهنما(مثلا در جدول‌ و پرونده‌)، شاخص‌
  •  نمودار یا نشان‌دهنده یا نماینده 

 

ب)مفهوم شاخص در کتب مدیریتی

شاخص کمیتی است که نماینده چند متغیر همگن می‌باشد و وسیله‌ای برای اندازه‌گیری و مقایسه پدیده‌هایی است که دارای ماهیت و خاصیت مشخصی هستند که بر مبنای آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول یک دوره بررسی نمود .

محاسبه شاخص برای هر شرکت، صنعت یا گروه یا دسته امکان‌پذیر است و می‌توان آن را محاسبه نمود.

برای محاسبه شاخص یک سال را به عنوان سال مبنا یا پایه فرض کرده و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش مبنا (ارزش سال پایه) آن را در عدد ۱۰۰ ضرب می‌کنیم. عدد بدست آمده شاخص آن گروه یا دسته مورد نظر را به ما نشان می‌دهد.

ج) انواع شاخص ها

به طور خلاصه سازمان را بايد به عنوان يك سيستم درنظر گرفت. اين سيستم مجموعه‌اي از اجزاء به هم پيوسته است كه براي تحقق هدف معيني استقرار مي يابد. اجزاء اصلي سيستم عبارت است از درون داد، فرآيند، برون داد، پيامد.

بدين ترتيب درون دادها پس از گذشتن از فرآيند تغيير و تحول هاي مناسب، برون داد مورد انتظار را حاصل مي‌كنند حال براي سنجش عملكرد يك سازمان مي بايستي براي هر يك از اجزاء  سيستم يكسري شاخص تعريف نمود كه اين شاخص ها براي اندازه گيري ميزان دستيابي به آرمان ها يا اهداف از قبل تعيين كننده در يك سازمان مورد استفاده قرار مي‌گيرد (الگوی IPPO )

ه)تعریف جامعی از انواع شاخص ها

 

1) شاخص هاي ساختاری یا دروندادي : 

 

آنچه به عنوان زيرساخت ضروري براي فعاليت مطلوب و ارتقاي سلامت مطرح است که شامل منابع نیروی انسانی، منابع تجهیزاتی، منابع مالی و….خواهد بود و بدون آنها امکان طراحي و اجراي برنامه ها و تامین اهداف وجود ندارد، در اين گروه از شاخص ها جاي مي گيرد .

  نسبت تخت فعال به مصوب  

  نسبت تعداد کادر پرستاری در بخشهای بستری به تخت فعال

  2) شاخص هاي فرآيندي :

لازمه فعاليت کارآمد و اثربخش، اجراي درست فرآيندهاي درستي است که مجموع آنها، اهداف اصلي برنامه ها را دست يافتني مي سازد. محصول هر يک از اين فرآيندها( قطعات پازل گونه)، تصوير نهايي خواهد بود که بدون هر کدام از آنها امکان مشاهده آن تصوير وجود ندارد.

نحوه ارائه خدمات،روش ها و برنامه هایی ست که برای دستیابی به اهداف سازمانی بکارگرفته شود.

  وجود کمیته های بیمارستانی

  وجود برنامهHIS                               

  3) شاخص هاي پيامدي یا بروندادی :

آنچه براي فعالان عرصه سلامت و به ويژه براي تصميم گيرندگان اهميت دارد. دستيابي به اهداف مورد انتظار از برنامه ها (اثربخشي) و صرف هزينه کمتر براي دستيابي به آن اهداف (کارايي) و در نهايت ترکيبي از هر دو (بهره وري) است. واحدهایي که فرآيندهاي درستي را طراحي و اجرا کرده اند ولي با عملياتي کردن آنها به نتايج مطلوب دست پيدا نکرده اند و يا هزينه صرف شده براي دستيابي به اين اهداف معقول نبوده است، نبايد انتظار حمايت مديران حوزه سلامت از برنامه هاي خود را داشته باشند.

نتیجه چگونگی مراقبت ارائه شده می باشد. به بیان دیگر، نتایج مطلوب و نامطلوب مراقبت،کیفیت خدمات ارائه شده به بیمار را نشان می دهد.       

        نسبت تعداد مرگ و میر به کل ترخیص شده ها و فوت شده ها

        نسبت ترخیص با رضایت شخصی به کل ترخیص شده ها

این مطالب را نیز ببینید!

طرح درس سمینار مدیریت، دکتری تخصصی(اسفند ماه 1402)

طرح درس دکتری تخصصی سمینار مدیریت رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی اسفند ماه 1402 ...