کنفرانس هایی که سند 2030 را ساختند!

آیا ایران به همه مفاد کنفرانس جمعیت و توسعه متعهد است؟!

اشاره: مفاد ششمین کنفرانس منطقه ای ملل متحد در کشور تایلند (16 تا 20 سپتامبر 2013) که تحت عنوان جمعیت و توسعه برگزار شد[1]، در یکی از جلسات سخنرانی دکترخلیل علی محمدزاده موضوعات مربوط به این کنفرانس، طرح گردید. گزارش منتشره در مهرخانه با تلخیص، تکمیل و نتیجه‌گیری در این زمینه مورد روشنگری قرار گرفت. حاصل این جلسه و مطالب آن در فصل 14 جلد اول کتاب “گفتارها و گفت و گوهای جمعیتی تاملی در مدیریت سلامت و تناسب جمعیت” از سوی روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده در سال 1393 منتشر شد. جمع بندی مطالب و مصوبات کنفرانس هایی از این قبیل، بخشی از مفاد سند 2030 سازمان ملل و یونسکو را تشکیل می دهند.

بر طبق آمارهای ارائه شده در اجلاس کنفرانس منطقه ای ملل متحد در کشور تایلند در سال 2013، بالغ بر 3.6 میلیون زن زیر 25 سال به دلیل سقط‌‌ جنین ناامن در منطقه آسیا جان خود را از دست داده‌اند. همچنین بیش از نیم میلیون جوان 15 تا 24 ساله در این منطقه مبتلا به بیماری ایدز بوده و تعداد زیادی دختر نوجوان 15 تا 19 ساله نیز از دستیابی به وسایل و خدمات پیشگیری از بارداری محروم‌اند.

در این کنفرانس گفته شده که اکنون جمعیتی بالغ بر 1.1 میلیارد جوان در منطقه آسیا و اقیانوسیه زندگی می‌کنند که نیاز مبرم به پاسخ‌گویی به نیازهای مربوط به سلامت جنسی و باروری خود را دارند.

در این کنفرانس برابری جنسیتی و سلامت باروری به عنوان یکی از ارکان انفکاک‌ناپذیر توسعه پایدار قلمداد شده و دولت‌ها متعهد به اجرای برنامه‌ها و دستورالعمل‌های مرتبط با آن شده‌اند[2]. این در حالی ست که عدالت جنسیتی آن چیزی است که برابر دیدگاه پذیرفته شده در نظام ما دارای اصالت است. در این کنفرانس اعلام شده، که در بسیاری از کشورهای منطقه‌ی آسیا، بنا به قوانین و مقررات ملی کشورها، نوجوانان در سنین 12 تا 19 سال از حقوق و آزادی‌های جنسی برخوردار نبوده و عملاًً نیازهای جنسی نوجوان و جوانان مجرد، پاسخ داده نمی‌شود. در این کنفرانس، صراحتا اذعان گردیده که وقتی فرد نوجوان، خود برای برقراری رابطه جنسی، رضایت دارد، چرا باید از این کار ممانعت به عمل آورد؟! این تضاد آشکار با احکام و مبانی اسلامی و فرهنگ ایرانی چگونه پاسخ داده شده است.

در این کنفرانس به شدت از قوانین و مقررات ملی که روابط جنسی افراد، خصوصا نوجوانان و جوانان را خارج از چارچوب خانواده منع و حتی جرم‌انگاری می‌کند، انتقاد شده و از دولت‌ها خواسته شده است که نه تنها در راستای الغای این قوانین، بلکه در راستای تحقق دستیابی همه افراد به خدمات مربوط به سلامت جنسی، باروری و پیشگیری از بارداری اقدام نمایند.

یکی از موضوعات بسیار تأمل‌برانگیز در این کنفرانس، لزوم قانونی کردن سقط جنین خصوصا برای دختران نوجوان و جوان است که در این رابطه باید، الگوی منطبق بر قواعد اسلامی در کشور ما حاکم باشد.

در دهه‌های اخیر، تعمداً واژه “حقوق و سلامت باروری”  به جای “تنظیم خانواده” بکار برده می‌شود و هدف از این مفهوم‌سازی، به رسمیت شناختن حقوق و آزادی‌های نامشروع جنسی برای افراد خارج از چارچوب ازدواج است. یکی از مصادیق رخنه‌های فرهنگی همین نحو مسائل است که در قالب بهداشت و علوم پزشکی وارد کشور می‌شود و در غفلت و بي‌خبری حوزه‌های فرهنگی به تدریج نهادینه و تثبیت می‌گردد. بسیاری از معضلات جوامع کنونی، همین لجام‌گسیختگی و بی‌بندوباری جنسی است. به طور نمونه یکی از تبعات سوء این امر که اتفاقاً گریبانگیر زنان و دختران است، آمار بسیار بالای سقط جنین است.

این سؤال مطرح می‌شود که آیا به رسمیت شناختن حقوق و آزادی‌های جنسی برای دختران 12 تا 19 سال اقدامی در راستای حمایت از حقوق بشر است؟[3]

بی‌تردید تلاش برای نهادینه‌سازی این نوع روابط، تنها منجر به تهدید بیش از پیش سلامت جسمانی و روانی زنان و دختران خواهد شد.

در این کنفرانس، آماری از گروه‌های کلیدی مبتلا به ایدز در منطقه آسیا نیز ارائه شده است. طبق این آمارها، اکنون 95 درصد از افرادی که به تازگی مبتلا به ایدز شده‌اند را گروه‌هایی نظیر همجنس‌گرایان به ویژه همجنس‌گرایان مرد، افراد دوجنسیتی، نوجوانان و جوانانی که در امر خرید و فروش خدمات جنسی مشارکت دارند و نیز افراد معتاد که از تزریق، آلوده شده‌اند، تشکیل می‌دهند.

نکته جالب توجه این است که هنوز مدت زمان زیادی از تلاش نهادها و سازوکارهای بین‌المللی حقوق بشری برای به رسمیت شناختن حقوق همجنس‌گرایان در سراسر جهان نمی‌گذرد و ما شاهد هستیم که بنا به آمارهای ارائه شده توسط این نهادها، از جمله در کنفرانس اخیر در کشور تایلند، همجنس‌گرایان به عنوان یکی از مشکل‌سازترین گروه‌ها که آمار ابتلا به ایدز در آنها بسیار بالاست، مورد استناد قرار گرفته است.

با توجه به برخی حساسیت‌های موجود و نیز مواضع بعضاً متفاوت کشورهای آسیایی و آفریقایی و عمدتا کشورهای اسلامی در رابطه با امور مرتبط با زنان، چند سالی ست که موضوعات چالش برانگیزی نظیر سلامت و حقوق جنسی و باروری تحت لوای موضوعاتی نظیر توسعه پایدار که مورد قبول تمامی کشورها اعم از توسعه‌یافته و در حال توسعه است، مطرح می‌شود.

موضوع اصلی این کنفرانس یعنی سلامت جنسی و باروری، فارغ از “خانواده” بحث شده[4] و به صراحت در اعلامیه این کنفرانس بر لزوم دسترسی نوجوانان به آموزش  جامع جنسی و نیز برخورداری از خدمات پیشگیری از بارداری تأکید گردیده است. آیا این مسئله متلاشی کردن خانواده و رسمیت بخشیدن به روابط جنسی خارج از چارچوب ازدواج و تشکیل خانواده را هدف قرار نداده است؟ پاسخ ما به این ساختاربندی ها و این نوع رویکردها در خلال این کنفرانس ها چه بوده است؟

تأسیس کمپین 45 جوان از 20 کشور آسیایی در حاشیه‌ی این اجلاس نیز از جمله مطالبات از این کنفرانس است. برخی از مهم‌ترین موضوعاتی که توسط این گروه در این کنفرانس مورد درخواست قرارگرفت، عبارتند از:

– برخورداری کامل از حقوق مربوط به سلامت جنسی و باروری و نیز حق دست‌یابی به کلیه خدمات مورد نیاز در این زمینه و نیز حق دسترسی به کلیه اطلاعات و نیز برخورداری از آموزش‌های لازم در این زمینه جهت تحقق مشارکت کامل نوجوانان و جوانان در امور جنسی و باروری

– احترام به حریم خصوصی نوجوانان و جوانان در زمینه مسائل مربوط به بهداشت وسلامت جنسی و باروري

– اجرای برنامه آموزش جنسی نوجوانان و جوانان

– توانمندسازی و آگاهی‌بخشی به نوجوانان جهت اتخاذ تصمیمات مسئولانه در رابطه با مسائل جنسی خود

– تضمین دستیابی نوجوانان و جوانان به سقط جنین قانونی و ایمن

در این کنفرانس پس از روزها بحث و مذاکرات اعلامیه ای تحت عنوان “اعلامیه وزرای آسیا و اقیانوسیه در مورد جمعیت و توسعه” به تصویب رسیده که همین محورها نیز در مواد آن به روشنی آورده شده است[5].

سؤالی که مطرح است اینکه، آیا پرداختن به این مسائل نیاز نوجوانان و جوانان کشورهای اسلامی و به ویژه ایران است؟!

هیأت‌هایی از 47 کشور از آسیا و اقیانوسیه در این کشور شرکت داشتند و تعدادی از این کشورها را کشورهای مسلمان و از آن جمله دولت جمهوری اسلامی ایران تشکیل می‌دهند. با توجه به مغایرت عمیق و آشکار میان برخی از دستاوردهای این کنفرانس از یک سو و آموزه‌های اخلاقی و احکام شرع مقدس اسلام از سوی دیگر، باید هیئت‌های اعزامی از سوی دولت در این زمینه شفاف‌سازی کنند و بگویند برای جلوگیری از نفوذ این نوع تفکرات در برنامه‌های اجرایی کشومان چه تدابیری اتخاذ می‌کنند.

آیا مواضع اتخاذ شده‌ی احتمالی توسط ایران و سایر کشورهای اسلامی در این کنفرانس، در جهت طرح و تبیین ایده‌ها و نظریاتی بوده که حقوق و آزادی‌های جنسی مشروع و در چارچوب خانواده را به رسمیت می‌شناسد؟

متأسفانه بعضاً با کم‌اعتنایی به شرایط فرهنگی و اجتماعی کشورمان، محورهای پنجگانه‌ی پیش‌گفت، در بین عموم نوجوانان و جوانان و نه صرفا گروه‌های مشکل‌دار، به روش‌هایی آموزش و تمرین می‌شود که آسیب‌هایی را به بار می‌آورد، بنابراین مجامع فرهنگی و مجلس شورای اسلامی در این رابطه باید به جد وارد شوند تا روند، سیاق و زوایه نگاه‌ها، نگرش‌ها و آموزش‌ها تصحیح شود و در مورد کنفرانس اخیر و نشست‌های مشابه نیز ترتیبی اتخاذ شود تا اطمینان حاصل گردد که تعهدی برخلاف اسلام و قوانین موضوعه‌ی جمهوری اسلامی داده نشده و نمی‌شود.

اجرای بدون مداخله و بی‌کم وکاست این طرح‌ها و مدل‌ها، به مثابه‌ی نرم افزارهایی برای تغییر سبک زندگی اسلامی و ایرانی هستند. باید مدل‌های فرهنگی و بهداشتی برای اجرا در سطح کلان جامعه، مورد مشورت مجمعی از صاحب نظران تعلیمات اسلامی، جمعیتی، تربیتی، روان شناسی، پزشکی و جامعه‌شناسی قرار گرفته و متناسب با احکام، قوانین و آموزه‌های اسلامی، اقتضائات راهبردی کشور، مطالعات جمعیت‌شناختی و آمایش و پایش مستمر جمعیتی بومی‌سازی شوند.

شایان ذکر است که اسناد و اعلامیه مصوب در این کنفرانس، به عنوان یکی از اقدامات منطقه‌ای در اجلاس سال آینده مجمع عمومی در مورد بازنگری بر برنامه عملکرد بیست ساله در مورد حقوق سلامت جنسی و باروری ارائه خواهد شد.

————————————————–

[1] . موضوع این کنفرانس «حقوق و سلامت جنسی و باروری » برای جوانان و نوجوانان بود.

[2] . رئیس کمیسیون اقتصادی و اجتماعی ملل متحد در آسیا و اقیانوسیه(اسکاپ) در این کنفرانس خواستار به رسمیت شناختن ارائه خدمات حقوق جنسی و  باروری جهانی برای دختران شده است.

[3] . آزادی های جنسی یکی از چالش برانگیزترین حقوق در نظام حقوق بین المللی است که بسیاری از موضوعات مطرح در آن نه تنها مورد قبول کشورهای اسلامی  نیست بلکه از سوی برخی کشورهای غربی نیز با چالشهای جدی مواجه است.

[4] . کمیته حقوق کودک از یک سو برای زمینه‌سازی و تسهیل روابط جنسی آزاد در بین نوجوانان تلاش می‌کند و از سوی دیگر بر منع ازدواج زودهنگام تأکید می‌کند.

[5] . به این ترتیب کمیته حقوق کودک برخلاف آموزه‌های اسلامی و اخلاقی به دنبال آزادسازی هرگونه روابط جنسی خارج از چارچوب ازدواج است و دولت‌ها را برای  گسترش و زمینه‌سازی و فراهم آوردن لوازم این دیدگاه تشویق می‌کند.