تشریح روند اجرای طرح تحول نظام سلامت

دکتر محمد آقاجانی در گفت و گو با مهر

معاون درمان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

دستاوردهای طرح تحول در نظام سلامت را تشریح نمود.

با اولویت قرار گرفتن سلامت در رویکرد‌های دولت و همچنین تدوین طرح تحول نظام سلامت در وزارت بهداشت، کاهش سهم بیماران از هزینه‌های بستری به ۶ درصد با هدف حفاظت مالی از مردم در برابر هزینه‌های کمرشکن سلامت، ارایه شد.

اهداف اصلی طرح نظام تحول سلامت حفاظت مالی از بیماران در برابر هزینه‌های سلامت، ساماندهی خدمات بیمارستانی و ارتقاء کیفیت آن و دسترسی عادلانه مردم به خدمات درمانی است.  اجرای طرح کاهش سهم پرداختی بیماران با هدف حفاظت مالی شهروندان در برابر هزینه‌های سلامت با محوریت اقشار آسیب‌پذیر، از طریق ساماندهی تامین خدمات بیمارستانی و کاهش پرداخت سهم بیماران در بیمارستان های وابسته به وزارت بهداشت از ۱۵ اردیبهشت ۹۳ در کشور اجرا شد و هر بیماری که از این تاریخ به بعد ترخیص می‌شد مشمول این حمایت بود و در بسته حمایتی، هر بیمار بیشتر از ۱۰ درصد از هزینه‌ها را پرداخت نمی‌کرد، بیمه هرچه قدر که تعهد داشت پرداخت می‌کرد و مابه‌ التفاوت آن را از صندوق یارانه پرداخت کردیم.

هموطنان بستری واجد بیمه پایه سلامت نیز تنها ۶ درصد از مبلغ صورت حساب تنظیمی مشمول این برنامه را بر اساس تعرفه و قیمت مصوب پرداخت می‌کنند.

بیمارستان های مشمول این طرح از ابتدای اجرای برنامه به ارایه تمامی خدمات تشخیصی و درمانی، دارو، تجهیزات و ملزومات مصرفی پزشکی به تمامی بیماران بستری در همان بیمارستان و یا در زنجیره تامین خدمات مکلف شده‌اند که ضوابط این امر به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است.

بر اساس این برنامه در صورتی که بیمارستانی امکان ارایه همه خدمات مورد نیاز بیمار را نداشته باشد بر اساس زنجیره ارجاع میان بیمارستانی مصوب ستاد اجرایی دانشگاه، عمل خواهد کرد و مسئولیت و هزینه‌ های نقل و انتقال بیماران (آمبولانس) و هزینه خدمات ارایه شده به عهده بیمارستان ارجاع دهنده است.

در ۱۴ ماه اجرای طرح تحول نظام سلامت بیش از ۹ میلیون نفر که در بیمارستان‌های دولتی بستری شده‌اند از طرح کاهش میزان پرداختی بهره‌مند شدند.

هر ایرانی که به بیمارستان‌های تحت پوشش این طرح مراجعه می‌کند، نباید بیش از ۱۰ درصد هزینه های درمانی را پرداخت کند. البته در این میان قاعدتاً بعضی از بیمار‌ی ها نباید تحت پوشش قرا بگیرد. کسی که می‌خواهد جراحی زیبایی بینی انجام دهد یا خدمات مشابه، تحت پوشش طرح قرار نمی گیرد. اما غیر از این، تمامی مواردی که تحت پوشش بیمه پایه بوده یا مواردی که تحت پوشش بیمه پایه نبود ولی ضروری بوده که باشد در این طرح گنجانده شده است.

در چندین دهه وضعیت سلامت کشور‌مان به وضعیت نامطلوبی رسید و اصلاح این اشکلات نیازمند زمان و چندین برنامه هدفمنداست این برنامه‌های یکی دو پله از ده‌ها پله‌ای است که ما باید بالا برویم. انتظار نداریم که با نخستین استارت همه مشکلات حل شود، هر برنامه هدف خاص خودش را دارد و ما امیدورایم که به تدریج اهداف خاص را نشانه‌گیری کنیم و هدف قرار بدهیم تا بعد یک زمان به وضعیت مطلوب سلامت برسیم.

این طرح الزاما برای زمان خاصی طراحی نشده است و با توجه به اهمیت و وضوحی که این برنامه دارد دولت برای سال‌های آینده برنامه‌هایی را برای ادامه این طرح در نظر گرفته است. برای سال ۹۴ هم اعتبار خاصی برای آن تعیین کرده است.

در روزهای نخست اجرای این طرح مسئولان هم فکر می‌کردند به دلیل نیاز زیاد مردم، مراجعه بیش از اندازه باشد و ما جوابگوی این نیازها نخواهیم بود. اما، خوشبختانه نتایج غیر از این ثابت کرد. ما فکر می‌کردیم که بیش از ۱۰ در صد افزایش مراجعات داشته باشیم ولی حدود ۴.۵ درصد بیشتر افزایش مراجعات نداشته ایم که به همین میزان توسعه و افزایش جمعیت در کشور بوده است. در حقیقت از این منظر اتفاق خاصی نیفتاده است.

هنگامی که بسته خدمات بستری برای اجرا در طرح تحول نظام سلامت بررسی و انتخاب می‌شد یکی از چالش‌ها، استفاده بیش از اندازه بیماران از این خدمات بود. برای نمونه اگر عنوان می‌کردیم، می‌خواهیم «ام‌ آر‌ آی» را پوشش بدهیم شاید این اتفاق می‌افتاد. ولی در خدمات بستری ثابت شد که کسی بیش از اندازه نیاز قرار نیست استفاده کند.

در گذشته به نیازهای بیش از این اندازه هم کادر درمانی ما پاسخ داده بود و در نتیجه با اضافه شدن این تعداد مراجعه کننده اشکال جدی وارد نشد. چرا که ما خودمان را برای افزایش ۹ درصدی آماده کرده بودم که عملاً این اتفاق نیفتاد.

برای نظارت بر نحوه اجرای این طرح از راه‌های مختلف سود برده‌ایم، ما به جز اینکه از نظارت بیمه‌ای و نظارت چند جانبه مسئولان ستاد طرح تحول سلامت استفاده می‌کنیم، دفتر نظارت اعتباربخشی وزارت بهداشت طی چندین برنامه، دوره و سطح، نظارت‌هایی را در این رابطه انجام داده و می‌دهد.

نظارت‌هایی هم به خارج از وزارت بهداشت یا حاشیه آن سپرده شده همانند موسسه ملی تحقیقات سلامت بر نحوه عملکرد نظارت می‌کنند و به طور متوالی نتایج این نظارت را ارایه می‌‌دهند.

در نظام سلامت میزان رضایت مندی به سختی بالا می‌رود. رضایت مندی مردم از بخش دولتی بعد از اجرای طرح تحول سلامت و طبق سند مرکز مطالعات و تحقیقات، به نزدیک به ۸۵ درصد رسیده است.