مقدمه‌ای بر شاخص H-index

H-index یکی از شاخص‌های جدید علم‌سنجی است که علاوه بر اندازه‌گیری تولیدات علمی افراد، میزان تأثیر (impact) علمی افراد را نیز مشخص می‌کند. این شاخص در سال 2005 میلادی توسط پروفسور Hirsch، فیزیکدان دانشگاه کالیفرنیا ارایه شد.
شاخص H-index بر اساس توزیع استنادات (citations) اسناد (documents) منتشر شده یک محقق تعیین می‌شود. این شاخص برای گروهی از محققان مانند یک دپارتمان، مرکز یا دانشگاه نیز قابل محاسبه است.
بنا به تعریف، چنانچه h مقاله از Np مقاله یک محقق هر کدام دارای حداقل H استناد باشند و مابقی مقالات وی یعنی Np-H مقاله وی هر کدام کمتر از H بار استناد شده باشند، محقق دارای نمایه‌ای معادل H است. برای مثال چنان‌چه H-index محققی 5 باشد، مفهوم آن این است که این محقق حداقل 5 مقاله منتشر شده دارد که هرکدام حداقل 5 استناد دارند. به عبارت دیگر سایر مقالات این محقق کمتر از 5 استناد دارند.
بنابراین H-index نتیجه تعادل بین تعداد انتشارات و تعداد استنادات به ازای هر مقاله است. این شاخص به منظور ارتقای سایر شاخص‌های اندازه‌گیری علم مانند تعداد کل مقالات و تعداد کل استنادات طراحی شده است تا محققان تأثیرگذار را از آنهایی که صرفاً تعداد زیادی مقاله منتشر می‌کنند، متمایز کند. این شاخص برای مقایسه محققان با حیطه کاری یکسان کاربرد دارد.
پایگاه‌های اطلاعاتی تحت وب برای محاسبه این شاخص شامل ISI: Web of Science، Scopus و Google Scholar می‌باشند که دسترسی به دو مورد اول با عضویت و مورد آخر به صورت دسترسی آزاد و با استفاده از نرم‌افزار publish or perish امکان‌پذیر است.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص Scopus h-index به پیوند زیر مراجعه کنید:

•  اندازه‌گیری عملکرد پژوهشی: معرفی Sopus h-index

Research.kaums.ac.ir