منشورحقوق بيمار

این منشور با توجه به ارزش های والای انسانی و مبتنی بر فرهنگ اسلامی و ایرانی و بر پایه برابری كرامت ذاتی تمامی گیرندگان خدمات سلامت و با هدف حفظ ، ارتقا و تحكیم رابطه انسانی میان ارائه كنندگان و گیرندگان خدمات سلامت تنظیم شده است.

محور اول: دريافت مطلوب خدمات سلامت حق بيمار است

ارائه‌ی خدمات سلامت باید:

شایسته شان و منزلت انسان و با احترام به ارزش‌ها، اعتقادات فرهنگی و مذهبی باشد
بر پایه‌ی صداقت، انصاف،ادب و همراه با مهربانی باشد؛
فارغ از هرگونه تبعیض از جمله قومی، فرهنگی، مذهبی، نوع بیماری و جنسیتی باشد؛
بر اساس دانش روز باشد؛
مبتنی بر برتری منافع بیمار باشد؛
در مورد توزیع منابع سلامت مبتنی بر عدالت و اولویت های درمانی بیماران‌ باشد؛
مبتنی بر هماهنگی اركان مراقبت اعم از پیشگیری، تشخیص، درمان و توانبخشی باشد؛
به همراه تامین كلیه امكانات رفاهی پایه و ضروری و به دور از تحمیل درد و رنج و محدودیت‌های غیرضروری باشد؛
توجه ویژه‌ای به حقوق گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه از جمله كودكان،زنان باردار، سالمندان، بیماران روانی، زندانیان، معلولان ذهنی و جسمی و افراد بدون سرپرست داشته باشد؛
در سریع‌ترین زمان ممكن و با احترام به وقت بیمار باشد؛
با در نظر گرفتن متغیرهایی چون زبان، سن و جنس گیرندگان خدمت باشد؛
در مراقبت‌های ضروری و فوری (اورژانس)، بدون توجه به تأمین هزینه‌ی آن صورت گیرد. در موارد غیرفوری(الكتیو) بر اساس ضوابط تعریف شده باشد؛
در مراقبت‌های ضروری و فوری (اورژانس)، در صورتی كه ارائه خدمات مناسب ممكن نباشد، لازم است پس از ارائه‌ی خدمات ضروری و توضیحات لازم، زمینه انتقال بیمار به واحد مجهز فراهم گردد؛
در مراحل پایانی حیات كه وضعیت بیماری غیر قابل برگشت و مرگ بیمار قریب الوقوع می باشد با هدف حفظ آسایش وی ارائه گردد. منظور از آسایش كاهش درد و رنج بیمار، توجه به نیازهای روانی، اجتماعی، معنوی و عاطفی وی و خانواده‌اش در زمان احتضار می‌باشد. بیماردر حال احتضار حق دارد در آخرین لحظات زندگی خویش با فردی كه می‌خواهد همراه گردد

محور دوم: اطلاعات بايد به نحو مطلوب و به ميزان كافی در اختيار بيمار قرار گيرد

محتواي اطلاعات بايد شامل موارد ذيل باشد:

مفاد منشور حقوق بیمار در زمان پذیرش؛
ضوابط و هزینه‌های قابل پیش بینی بیمارستان اعم از خدمات درمانی و غیر درمانی و ضوابط بیمه و معرفی سیستم های حمایتی در زمان پذیرش ؛
نام، مسؤولیت و رتبه‌ی حرفه‌ای اعضای گروه پزشكی مسئول ارائه مراقبت از جمله پزشك، پرستار و دانشجو و ارتباط حرفه‌ای آن‌ها با یكدیگر؛
روش‌های تشخیصی و درمانی و نقاط ضعف و قوت هر روش و عوارض احتمالی آن ، تشخیص بیماری، پیش آگهی و عوارض آن و نیز كلیه‌ی اطلاعات تأثیر‌گذار در روند تصمیم‌ گیری بیمار ؛
نحوه‌ی دسترسی به پزشك معالج و اعضای اصلی گروه پزشكی در طول درمان ؛
كلیه‌ی اقداماتی كه ماهیت پژوهشی دارند.

ارائه آموزش‌های ضروری برای استمرار درمان

نحوه‌ی‌ارائه‌ی اطلاعات بايد به صورت ذيل باشد:

اطلاعات باید در زمان مناسب و متناسب با شرایط بیمار از جمله اضطراب و درد و ویژگی‌های فردی وی از جمله زبان، تحصیلات و توان درك در اختیار وی قرار گیرد، مگر این‌كه:
تأخیر در شروع درمان به واسطه‌ی ارائه‌ی اطلاعات فوق سبب آسیب به بیمار گردد؛ (در این صورت انتقال اطلاعات پس از اقدام ضروری، در اولین زمان مناسب باید انجام شود.)
بیمار علی‌رغم اطلاع از حق دریافت اطلاعات، از این امر امتناع نماید كه در این صورت باید خواست بیمار محترم شمرده شود، مگر این‌كه عدم اطلاع بیمار، وی یا سایرین را در معرض خطر جدی قرار دهد ؛
بیمار می‌تواند به كلیه‌ی اطلاعات ثبت‌شده در پرونده‌ی بالینی خود دسترسی داشته باشد و تصویر آن ‌را دریافت نموده و تصحیح اشتباهات مندرج در آن را درخواست نماید.

محور سوم: حق انتخاب و تصميم‌گيری آزادانه بيمار در دريافت خدمات سلامت بايد محترم شمرده شود

محدوده انتخاب و تصميم‌گيری درباره موارد ذيل می‌باشد:

انتخاب پزشك معالج و مركز ارائه‌كننده‌ی خدمات سلامت در چارچوب ضوابط؛
انتخاب و نظر خواهی از پزشك دوم به عنوان مشاور؛
شركت یا عدم شركت در هر گونه پژوهش، با اطمینان از اینكه تصمیم‌گیری وی تأثیری در تداوم و نحوه دریافت خدمات سلامت نخواهد داشت؛
قبول یا رد درمان های پیشنهادی پس از آگاهی از عوارض احتمالی ناشی از پذیرش یا رد آن مگر در موارد خودكشی یا مواردی كه امتناع از درمان شخص دیگری را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد؛
اعلام نظر قبلی بیمار در مورد اقدامات درمانی آتی در زمانی كه بیمار واجد ظرفیت تصمیم‌گیری می‌باشد ثبت و به‌عنوان راهنمای اقدامات پزشكی در زمان فقدان ظرفیت تصمیم‌گیری وی با رعایت موازین قانونی مد نظر ارائه كنندگان خدمات سلامت و تصمیم‌ گیرنده جایگزین بیمار قرار گیرد.

شرايط انتخاب و تصميم‌ گيری شامل موارد ذيل می‌باشد:

انتخاب و تصمیم‌ گیری بیمار باید آزادانه و آگاهانه ، مبتنی بر دریافت اطلاعات كافی و جامع (مذكور در بند دوم) باشد ؛
پس از ارائه اطلاعات، زمان لازم و كافی به بیمار جهت تصمیم‌گیری و انتخاب داده شود.

محور چهارم : ارائه خدمات سلامت بايد مبتنی بر احترام به حريم خصوصی بيمار(حق خلوت) و رعايت اصل رازداری باشد

رعایت اصل رازداری راجع به كلیه‌ی اطلاعات مربوط به بیمار الزامی است مگر در مواردی كه قانون آن را استثنا كرده باشد ؛
در كلیه‌ی مراحل مراقبت اعم از تشخیصی و درمانی باید به حریم خصوصی بیمار احترام گذاشته شود. ضروری است بدین منظوركلیه‌ی امكانات لازم جهت تضمین حریم خصوصی بیمار فراهم گردد؛
فقط بیمار و گروه درمانی و افراد مجاز از طرف بیمار و افرادی كه به حكم قانون مجاز تلقی می‌شوند میتوانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند؛
بیمار حق دارد در مراحل تشخیصی از جمله معاینات، فرد معتمد خود را همراه داشته باشد. همراهی یكی از والدین كودك در تمام مراحل درمان حق كودك می باشد مگر اینكه این امر بر خلاف ضرورت‌های پزشكی باشد.

محور پنجم : دسترسي به نظام كارآمد رسيدگي به شكايات حق بيمار است

هر بیمار حق دارد در صورت ادعای نقض حقوق خود كه موضوع این منشور است، بدون اختلال در كیفیت دریافت خدمات سلامت به مقامات ذی صلاح شكایت نماید ؛

بیماران حق دارند از نحوه رسیدگی و نتایج شكایت خود آگاه شوند ؛
خسارت ناشی از خطای ارائه كنندگان خدمات سلامت باید پس از رسیدگی و اثبات مطابق مقررات در كوتاه‌ترین زمان ممكن جبران شود.

در اجرای مفاد این منشور در صورتی كه بیمار به هر دلیلی فاقد ظرفیت تصمیم‌ گیری باشد، اعمال كلیه‌ی حقوق بیمار- مذكور در این منشور بر عهده‌ی تصمیم‌ گیرنده‌ی قانونی جایگزین خواهد بود. البته چنان‌چه تصمیم‌ گیرنده‌ی جایگزین بر خلاف نظر پزشك، مانع درمان بیمار شود، پزشك می‌تواند از طریق مراجع ذیربط درخواست تجدید نظر در تصمیم‌ گیری را بنماید.
چنانچه بیماری كه فاقد ظرفیت كافی برای تصمیم‌ گیری است، اما می تواند در بخشی از روند درمان معقولانه تصمیم بگیرد، باید تصمیم او محترم شمرده شود.