خانه / پژوهشی / پروپوزال نویسی / پروپوزال و پایان نامه نویسی(۴)؛ روش پژوهش

پروپوزال و پایان نامه نویسی(۴)؛ روش پژوهش

روش پژوهش در پروپوزال نویسی

پژوهشگر است که باید تصمیم بگیرد چه نوع پژوهش را پیشنهاد دهد و آن را اجرا کند، تا براساس پژوهش پیشنهادی، ابزار، روش نمونه گیری، روش گردآوری داده ها، تحلیل داده ها، چگونگی استفاده از آمار ، به ویژه آمار استنباطی و … را تنظیم نماید.

*ضرورت تعیین روش

مباحثی که تاکنون  در پروپوزال نویسی به صورت فنی ارائه شد برای همه ی انواع تحقیق  لازم است و کارایی دارد . اما از اینجا به بعد، این پژوهشگر است که باید تصمیم بگیرد چه نوع پژوهشی را  پیشنهاد دهد  و آن را اجرا کند، تا براساس پژوهش پیشنهادی، ابزار، روش نمونه گیری، روش گردآوری داده ها، تحلیل داده ها، چگونگی استفاده از آمار ، بویژه آمار استنباطی  و …  را تنظیم نماید.

هر چند که در نگارش بیان مساله  به طور غیرملموس در پرسش ها ، اهداف و فرضیه ها،  این  نکته برای پژوهشگر مشخص  است؛ اما برای سایرین (کارفرما ، ناظر و…)  مشخص نیست. لذا محقق باید در روش پژوهش، تکلیف خود را با کارفرما، ناظر یا استاد راهنما و استاد مشاور مشخص نماید و به صورت صریح ،نوع پژوهش مربوط و مناسب  را مکتوب کند. بنابراین  ضرورت دارد «در هر پژوهش، محقق  تلاش کند تا مناسب ترین روش را انتخاب کند، اما این انتخاب  به عواملی  مانند ماهیت موضوع پژوهش، اهداف و سوالات پژوهش، دامنه موضوع پژوهش و امکانات اجرایی بستگی دارد.(حسن زاده ، ۱۳۸۸، ص۱۳۸) ».

به نظر نیومن(۲۰۰۶) پژوهشگران باید تصمیم بگیرند که کدام طرح پژوهشی  موثرترین طرح  برای پاسخ دهی  به سوال مدنظر آنها  و در دامنه  محدودیت های عملی  واخلاقی است.( دانایی فرو وکاظمی ، ۱۳۹۰ ص ۱۸). لذا هدف از انتخاب روش پژوهش، آن است که پژوهشگر مشخص نماید چه شیوه  و روشی را اتخاذ کند تا او را هرچه دقیق تر، آسان تر، سریع تر  و ارزان تر  در دستیابی به پاسخ هایی برای یک پرسش  یا پرسش های تحقیقی مورد نظر کمک کند.( اسمعیلی ، بیابانگرد ، ۱۳۸۲).

نوع تحقیق  از حیث هدف و روش باید مشخص شود. از حیث هدف اشاره به مبنایی بودن یا عملی و کاربردی بودن ضرورت دارد؛ ازحیث روش پژوهشگر باید مشخص نماید که پژوهش به کدام یک از شقوق توصیفی، همبستگی، تاریخی، تجربی، علّی و غیره شباهت دارد و چرا؟( صبری  ، ۱۳۸۸، ص ۷۸).
اما « روش پژوهش بسته به نوع اطلاعاتی که پژوهشگر به کارمی گیرد و شیوه ای که درجمع آوری اطلاعات پیش می گیرد فرق می کند. از این رو پژوهش را به انواع مختلف می توان تقسیم بندی کرد».(طالقانی ۱۳۸۱، ص ۷۰)

در تحقیقات کاربردی، هدف مربوط به بهبود کمّی وکیفی شرایط زندگی  انسان ها در مسایل مختلف است؛ به طوری که اینگونه پژوهش، دامنه وسیعی از موضوعات مختلف نظیر اعتیاد، بزهکاری، ترکیب نیروی کار، تورّم، بیکاری ، فقر، ترافیک، بحران انرژی ، آلودگی هوا و آب و از این قبیل را که با مسایل اجتماعی سر و کار دارند را شامل می شود و به یک پرسش فوری پاسخ می دهد و نتایج به دست آمده از آن در رفع نیازها و حّل مشکلات به کار می آید و غالباً جنبه نظری و تجربی دارد. و با استفاده از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که توسط پژوهش های بنیادی فراهم شده است برای رفع نیازمندیهای بشر مورد استفاده قرارمی گیرند». ( صبری ، ۱۳۸۸ ،ص۵۷).

پژوهش های کاربردی در دستگاههای اجرایی بخصوص درحوزه تعلیم و تربیت  نیز به وفور مورد استفاده قرار می گیرد. به نظر جان بست (۱۹۸۳)

بیشتر تحقیقات مربوط به تعلیم و تربیت  از نوع تحقیقات کاربردی اند، زیرا در آنها  پروراندن قواعد کلی درباره فرایند های تدریس ، یادگیری و وسایل آموزشی مورد توجه است. (پاشا شریفی ، و طالقانی ، ۱۳۸۴).

«آن چه درعرصه علوم تربیتی  به عنوان یک حوزه کاربردی مطرح است پژوهش های کاربردی( تصمیم گرا ) می باشد. به عبارتی دیگر علوم تربیتی  علومی هستند که فی نفسه کاربردی اند( مهرمحمدی ، ۱۳۷۸)».

اساساً در پژوهش کاربردی هدف اصلی کشف علمی نیست، بلکه آزمودن و بررسی امکان کاربرد دانش است و موضوع خود را از مسایل و مشکلات  روزمره آموزشی  انتخاب می کند( دلاور، ۱۳۸۴).

برای روشن شدن بیشتر جایگاه پژوهش کاربردی  در میان سایر پژوهش ها،  لازم است به تقسیم بندی انواع پژوهش ها اشاره شود.

ذکر این نکته ضروری است که به لحاظ توسعه پژوهش در زمینه های مختلف، نظر واحدی در تقسیم بندی  ها وجود ندارد.

انواع پژوهش و روش های آن

هدف هر پژوهش: بنیادی یا کاربردی است.

پژوهش ها کاربردی ازنظر داده ها:  کّمی یا کیفی است

روش جمع آوری داده های کمّی: آزمایشی  یا غیر آزمایشی است.

پژوهش های غیر آزمایشی: شامل  توصیفی، رابطه ای(همبستگی، علی مقایسه ای)

روش جمع آوری داده ها ی همبستگی و علی مقایسه ای: به صورت پیمایشی است.

روش جمع آوری داد ه های آزمایشی: به صورت آزمایش  و …

توجه :  به نظر جان بست (۱۹۸۳) اصطلاح پژوهش توصیفی  برای توصیف سه نوع پژوهش که اساساً متفاوتند به صورت نادرست به کار رفته است. شاید شباهت های ظاهری آنها  سبب شده است که تفاوتهای آنها نادیده گرفته شود. ( پاشا شریفی ، و طالقانی ، ۱۳۸۴ص۴۲).

به نظر هدریک، بیک من و  رک( ۱۹۹۳)، قلمرو پژوهش توصیفی گسترده است  و انواع مختلف طرح هارا شامل می شود. بنابراین برای تمیز آن از دیگر انواع پژوهش، بهتر است مشخص کنیم که چه مواردی جزو هدف های این نوع پژوهش قرار نمی گیرد. بعنوان مثال، پژوهش توصیفی برای بررسی و شرح روابط علّی طراحی نمی شود. (اعرابی وایزدی ، ۱۳۷۸ ص۶۰ ).

با انواع تحقیق بر اساس روش انجام آشنا شوید.

تحقیق و پژوهش فرآیندی برنامه ریزی شده و نظام‌مند است که برای پی بردن به مسائل ناشناخته و یا فهم عمیق مسائل، انجام می‌گیردانسان در تمامی مراحل زندگی، به خصوص تحقیق و پژوهش، برای رسیدن به هدف‌های خود روش‌های مختلفی را آزمایش می‌کند و از بین آنها، بهترین و موثرترین روش را برای رسیدن به هدف انتخاب می‌کند.

روش پیمایشی(زمینه یابی)

توصیف: (بررسی نگرش کارکنان در مورد تاثیر سیستم MIS که اطلاعات آن از طریق پرسش‌نامه، مصاحبه یا مشاهده جمع آوری می شود)

تبیین: چرا برخی از رای دهندگان یکی از کاندیداها را ترجیح داده اند.

کشف: بررسی منابع و پیامدهای افراط گرایی دانشجویان در یک دانشگاه

تحقیق میدانی 

تحقیق میدانی بیشتر یک جهت‌گیری نسبت به امر تحقیق است تا یک سری روشها و تکنیک‌های کاربردی. روش میدانی بیشتر شبیه چتری است که دربرگیرنده فعالیت‌های هر روش ممکن برای دستیابی به دانسته‌های مورد نظر و فرایندهای تحلیل درباره اطلاعات است.

تحقیق همبستگی

تعدادی از متغیرهایی را که تصور می‌رود با یک متغیر پیچیده عمده مرتبط هستند ارزیابی می‌کند. (رابطه بین توجه زیاد مدیر به کارکنان و افزایش رضایت کارکنان). (رابطه بین موقعیت اقتصادی کارکنان و پیشرفت تحصیلی فرزندان آن ها)

روش توصیفی-کیفی 

تحقیق توصیفی آنچه را که هست توصیف و تفسیر می‌کند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرایندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. تمرکز آن در درجه اول به زمان حال است، هرچند غالبا رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط می‌شوند مورد بررسی قرار می‌دهد.

پژوهش‌های علّی (آزمایشی)

اگر بخواهیم برنامه را بهبود دهیم نیازمندیم تا از نوع رابطه بین دو متغیر آگاه شویم.

در تحقیقات آزمایشی، آزمایش کننده در متغیرهای مورد نظر دخل و تصرف می‌کند و سپس به مشاهده تاثیرات آن در تغییرات متغیر وابسته‌ می پردازد.

پژوهش‌های تداومی

هدف محقق درک و شناخت تغییرات در طول زمان است. (بررسی چند ساله تغییرات رشد جسمی کودکان)

روش تحلیل محتوایی

تحلیل محتوا روشی به منظور دستیابی به ویژگی‌های مختلف پیام، دیدگاه‌ها و اندیشه‌های فرستنده پیام، علل صدور پیام و آثار پیام است و برای تجزیه و تحلیل عینی و منتظم پیام‌های مختلفی که از طرق گوناگون مبادله می‌شود به کار می‌رود.

آنچه در این تعریف اهمیت دارد شروط عینیت، انتظام و عمومیت است. عینیت به این معنی است که هر مرحله از فرایند پژوهش باید بر اساس قواعد، احکام و روش‌های مشخص انجام گیرد. انتظام به این معنی است که دایره شمول محتوا باید بر طبق قواعد کاربردی ثابتی مشخص گردد.

این شرط آشکارا، تحلیل‌هایی را که فقط به دنبال جمع‌آوری داده‌های تائیدکننده فرضیه‌های پژوهشگر هستند طرد می‌کند. و عمومیت به این معنی است که یافته‌ها ارتباط نظری با هم داشته باشند، اطلاعات توصیفی صرف درباره محتوا، بدون ارتباط با دیگر ویژگی‌های اسناد یا خصوصیات فرستنده و گیرنده پیام، ارزش چندانی ندارد.

روش تاریخی

مطالعه، درک و شرح رویدادهای گذشته باید مبتنی بر یک فرضیه باشند در غیر این صورت به یک جستجوی بی هدف تبدیل می‌شود. (مطالعه تحولات ساختار نظام مدیریت بندری ایران)

تحقیق مورد کاوانه

برخورد با موقعیت مساله ای. تصویری جامع و گسترده در موردی ویژه ارایه می نماید و پژوهشگر تمام مواردی که در زمینه ای خاص مطرح است را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. (بررسی نظام برنامه ریزی آموزشی سازمان و ارایه راهکارهای بهبود) (آنچه که هو آنچه که باید باشد).

پانل

مطالعات اجتماعی را می‌توان در یک مقطع زمانی و یا در چند مقطع از زمان به انجام رساند. مطالعاتی که در مقاطع زمانی مختلف صورت می‌گیرد را مطالعات طولی می‌خوانند. در این تحقیقات مخصوصا تأثیر عامل زمان مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد و از این طریق هم دگرگونی‌های مرتبط با عقاید، نظرات و حالات و هم تغییر در رفتار، عادات و … سنجیده می‌شود.

این مطالب را نیز ببینید!

انتشار مقاله در BMC Public Health (Springer Nature)

– Sadrkhanlou M, Maher A , Alimohammadzadeh KH, Jafari M, Bahadori MK. Applying the Delphi ...