ارزیابی هزینه-اثربخشی اجرای برنامه ملی غربالگری بیماری فنیل کتونوری نوزادان در استان همدان

مقدمه: فنیل کتونوری بیماری است که در صورت شناسایی نشدن به‌موقع، صدمات جبران‌ناپذیری بر سلامت نوزاد خواهد گذاشت. به همین منظور، برای کاهش بار بیماری و عوارض ناشی از آن در اغلب کشورهای دنیا، از جمله کشور ایران، طرح غربالگری نوزادان اجرا می‌شود. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی اجرای برنامه ملی غربالگری بیماری فنیل کتونوری نوزادان در استان همدان است.
روش پژوهش: به‌منظور بررسی نسبت فایده به هزینه، با استفاده از الگوی درخت تصمیم‌گیری هزینه‌های انجام غربالگری و هزینه‌های درمان بیماران غربالگری نشده مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی محاسبه و مقایسه شد. هم‌چنین، برای بررسی اثربخشی این برنامه، ضریب هوشی پانزده بیمار شناسایی‌شده در برنامه غربالگری طی سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ با پانزده کودک سالم از طریق آزمون‌های وکسلر مقایسه شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه ۱۶ آزمون شد.
یافته‌ها: هزینه‌های درمان بیماران شناسایی‌شده به‌وسیله برنامه غربالگری و بیماران غربالگری‌ نشده، به ترتیب، مبلغ ۰۰۰ر۱۵۲ر۳۲۴ ریال و ۰۰۰ر ۱۳۸ر۳۳۷ ریال است. بنابراین، اجرای برنامه غربالگری فنیل کتونوری برای هر بیمار باعث صرفه‌جویی مبلغ ۰۰۰ر۷۸۶ر۱۲ ریال در هزینه‌ها می‌شود. هم‌چنین، در راستای ارزیابی اثربخشی برنامه غربالگری، مشخص شد که بیشتر کودکان گروه مورد آزمون (۸۷ درصد) دارای بهره هوشی متوسط و بیشتر کودکان گروه شاهد دارای بهره هوشی تقریباً بالا (۶۰ درصد) و بالا (۲۷ درصد) بودند.
نتیجه‌گیری: اجرای برنامه غربالگری فنیل کتونوری سودمند و اثربخش است؛ به نحوی که، ضمن صرفه‌جویی در هزینه‌های درمان این بیماری، در حفظ ضریب هوشی بیماران شناسایی شده و تحت درمان قرار گرفته بسیار مؤثر است و از بروز عقب‌ماندگی ذهنی جلوگیری می‌کند.