کارآیی فنی و کارآیی تخصیصی

کارآیی فنی و کارآیی تخصیصی

نشست مدیریت هزینه مراکز درمانی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 27 آذرماه 1396

دکترخلیل علی محمدزاده*

اقتصاددانان 2 نوع کارآیی را از هم متمایز می‌کنند

 1ـ کارآیی فنی (Technical efficiency)

یعنی انجام فعالیت‌های مورد نظر با استفاده از کمترین منابع ممکن

یا انجام بیشترین فعالیت‌های ممکن با استفاده از حجم مشخص از منابع

به زبان ساده کارآیی فنی، به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که حداقل منابع را مصرف می‌کنند.

کارآیی فنی در سطح خرد یا سوم بررسی می شود.

2ـ کارآیی تخصیصی (Allocate efficiency)

یعنی هدایت منابع به سوی مصارفی با بیشترین بهره‌وری

در مراقبت‌های بهداشتی کارآیی تخصیصی یعنی کدام مداخله بیشترین دستاورد بهداشتی را برای سرمایه‌گذاری مفروض از منابع دارد تا بتوان روی آن فعالیت متمرکز شد.

به زبان ساده، کارآیی تخصیصی ناظر بر این است که منابع در بهترین محل ممکن مورد استفاده قرار گیرد (بهره‌وری بیشتر در مقابل بهره‌وری کمتر)

کارآیی تخصیصی در سطح میانی یا دوم بررسی می شود.

چه سوالاتی در کارآیی فنی مطرح می شود؟
(بیشترین ستاده از منابعی که برای فعالیت مفروض سرمایه گذاری شده اند)

—بهترین راه اجرا چیست؟

—دولت ارائه کند و یا بخش خصوصی؟

—اگر قرا است دولت ارائه کند چه تصمیماتی باید در مرکز اتخاذ شود و چه تصمیماتی در سایر سطوح مدیریت؟

—پرداخت به موسسات و پزشکان چگونه باشد؟

—بهترین ساختارهای مدیریتی و و نظام های بودجه بندی در چارچوب واحدهای مراقبت های بهداشتی کدامند؟

—چه ترکیبی از منابع(مانند کارکنان) کارآمدترند؟

چه سوالاتی در کارآیی تخصیصی مطرح می شود؟
(کدام مداخله بیشترین دستاورد بهداشتی را برای سرمایه گذاری مفروض از منابع دارد تا بتوان روی آن فعالیت متمرکز شد)

— به فرض موجود بودن منابع ، چه نوع فعالیت و یا خدمتی اولویت دارد؟

—باید به پیشگیری توجه کنیم و یا درمان؟

—بیشتر روی بیماری های کودکان توجه کنیم ویا بیماری های بزرگسالان و سالمندان؟

—اعتبارات را بین مناطق چگونه تقسیم کنیم؟

—خدمات را کجا ارائه کنیم؟ مراکز بهداشتی، سیستم های امدادی، بیمارستان ها و یا در مراکز مراقبت های اولیه؟

—چه مقدار از هرکدام از خدمات باید تدارک دیده شود؟

 برای پاسخگویی به این سوالات از تکنیک های زیر استفاده می شود:

ارزیابی نیازها ( توجه به الگوی بیماری در کشور و منطقه و چگونگی مدیریت آن در چارچوب خدمات موجود) ، ارزیابی مداخلات بهداشتی ( اینجا هزینه ها و منافع مطرح می شود ) و تنظیم اولویت ها (بیشترین توجه به اولویت های اجتماعی است)

* عضو هیات علمی دانشگاه(دانشیار)