کارگاه خانواده

دکترخلیل علی محمدزاده استاد دانشگاه

باید به ماجرای زایمان های رند و مناسبتی در جامعه پایان داد.

دکتر خلیل علی محمدزاده پزشک و پژوهشگر امور اجتماعی در کارگاه جمعیت و خانواده ویژه بیستمین مراسم ازدواج دانشجویی که به مدت دو روز در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و به همت دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در این دانشگاه برگزار شد، با تبریک پیوند ازدواج دانشجویان عزیز و فرهیخته گفت: زوجین باید در کنار هم عمر کنند، بنابر این باید تلاش کنند، کیفیت روزهای زندگی را برای همدیگر فراهم کنند.
وی با اظهار این مطلب که قرار نیست در ازدواج یکی زندگی کردن را انتخاب کند و دیگری مجبور به تحمل کردن این زندگی باشد، بیان داشت: منظور از کیفیت روزهای زندگی این است که زوجین و اعضای خانواده از “آرامش و امنیت” و “آسایش و رفاه” سهم عادلانه ای داشته باشند و خانواده کانونی گرم، بانشاط و معنوی برای فرزندان و نیز تکیه گاهی مطمئن برای جامعه باشد.
وی با اشاره به نقش نیروی انسانی سالم، دانا و توانمند در پیشرفت جامعه گفت: نقطه شروع شکل گیری شخصیت هر فرد به خانواده و محیط آن و به دست پدر و مادر و مربیان و معلمان کشور است و باید در سبک زندگی و مهارت های مربوط به زندگی، عادت های صحیح و اقدامات مناسب مورد توجه باشد.
وی با یادآوری مشکلات مختلف فراروی جوانان در امر ازدواج و فرزندآوری و تاکید بر لزوم حمایت قوای سه گانه از سیاست تحکیم خانواده در کشور، گفت: رفتار خانواده ها و خود جوانان هم باید به سمت ایجاد معیارهای واقعی در فضای زندگی سوق پیدا کنند، تا ازدواج های به موقع، آسان و ماندگار در کشور نهادینه گردند.
دارنده ی نخستین جایزه ملی جمعیت ایران با عنوان «جوان بمان»، با توجه به کاهش شدید نرخ باروری در ایران در سه دهه اخیر و خطراتی که آینده نمای جوانی جمعیت و حمایت های لازم از جمعیت سالمند کشور را تهدید می کنند،، اظهار داشت: با تامل در ابعاد مختلفی که در این ارتباط مطرح است، ضرورت دارد جوانان بعد از ازدواج، فرزندآوری را به تاخیر نیاندازند و با فاصله گذاری حداکثر سه سال بین فرزندان، تعداد مناسب فرزندان خود را در طی دوره مطلوب باروری تنظیم نمایند.
وی عبور از عارضه تک فرزندی را در تعادل و تكامل تربیتی فرزندان و مسئوليت پذيري معقول و منطقي فرزندان در خانواده حائز اهمیت خواند و گفت: از جمله عوارض کنترل جمعیتت دراز مدت در جامعه، روی آوردن به تک فرزندی و فاصله گذاری طولانی بین فرزندان و به هم خوردن تنظیم تربیتی فرزندان است.
وی ادامه داد: بررسی های متعدد در کشورهایی که برنامه‌هاي كنترل جمعيت را در گذشته اجرا نموده اند، حاکی از آن است که این برنامه ها، سن ازدواج و فرزندآوري پدر و مادرها را افزايش داده و باعث شکاف نسلی شده است.
وی افزود: فاصله سنی بیشتر بین فرزندان و والدین، از یک طرف فرزندان را از خانواده‌ها دور كرده و بنيان خانواده را سست می کند و از طرف دیگر حتي بسياري از پدران و مادران را در سالمندي بالاجبار تنها، افسرده و منزوي می سازد.
وی با اشاره به آمارهای ناباروری اولیه و ثانویه در ایران و جهان خاطر نشان شد: استفاده طولانی مدت از روش های پیشگیری از بارداری در افزایش ناباروری تاثیرگذار است.
وی همچنین گفت: ازدواج و فرزندآوری در سن مناسب، در تشخیص زودرس و درمان سریع و نیز پیشگیری از ناباروری نقش مهمی دارد.
دکتر علی محمدزاده ارتقاء سلامت مادر و کودک را یکی از شاخص های برحسته در توسعه یافتگی کشورها ذکر کرد و گفت: سزارین های انتخابی به این مسئله مهم و محوری آسیب وارد می کنند و ضروری است که مسئولان بهداشتی و درمانی کشور در اجرای دقیق دستورالعمل هایی که بر ترویج زایمان های طبیعی تاکید دارند و تحولات آموزشی که در این زمینه باید رخ دهند، بیشتر پافشاری کنند تا از این طریق هم در کاهش بار بیماری ها در حال و آینده و کیفیت زندگی مادران و نسل آینده و هم در تثبیت کارآیی فنی و تخصیصی در انجام خدمات سلامت و هزینه کرد بهتر منابع صندوق سلامت، روندهای درستی پایه گذاری شوند.
وی مد شدن زایمان های تاریخ رند و در مناسبت های مهم مذهبی و ملی در زایمان های نخست و به مدد سزارین های الکتیو را مصیبتی دیگر خواند که گاهی با خوش نیتی، در سیستم رشد و تکامل جنین در ماه آخر حاملگی اخلال ایجاد می کنند و بیان داشت: هرگونه جلو و عقب کشیدن های تاریخ زایمان بدون علت پزشکی، مخاطره آمیز است.
وی اضافه کرد: این نوع ترجیحات گاهی از سوی خانواده ها، امری ساده و فاقد اشکال به حساب می آیند، لکن صاحب نظران و آگاهان امر از طریق اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و دستگاه های مسئول از طریق ایجاد محدودیت های قانونی و رعایت الزامات ممیزی بالینی، به رواج چنین مسائلی در جامعه باید پایان دهند.
این استاد دانشگاه به يكي دیگر از عوامل کاهنده نرخ باروری در جامعه تحت عنوان گريز از نقش مادري اشاره نمود و اظهار داشت: متاسفانه تلاش هایی در جامعه صورت می گیرد كه نقش مادري در دختران و زنان كم رنگ شود و يك نقش فرعي به حساب آيد. مثلا گفته می شود دختران بايد درس بخوانند، شغل داشته باشند و تفريح كنند، حال اگر فرصت ازدواج مناسب هم پیش آمد، ازدواج صورت گیرد و اگر اتفاق نیفتاد، اشکال خاصی مترتب نیست. این نوع سم پاشی ها در حکم تهدید ابعاد مختلف سلامتی در جامعه است و گاهی هم که ازدواج صورت می گیرد، فرزندآوري مدت طولاني به تاخير مي افتد.
وی گفت: آمارها حاکی از آن است که بين ازدواج و فرزند اول در کشور بیش از 3.5 سال و بین فرزند اول و فرزند دوم بيش از 5 تا 7 سال فاصله وجود دارد و يا از تعداد ازدواج ها، سال به سال کم می شود و نقطه مقابل آن نرخ طلاق سالیانه افزایش می یابد.
وی با تشریح چرایی این روندها گفت: ما در چنین مسائل مهمی از ديدگاه هاي اسلامي دورتر شده ايم و جا دارد در اين مسائل اساسی دولت،‌ خانواده ها،، دستگاه های مسئول، آگاهان اجتماعی و خود جوانان فكر اساسي نموده و برنامه های مهمی را به مرحله اجرا درآورند.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به این مطلب که هر كاري بايد در جاي خود و در زمان مناسب خود انجام گيرد، بیان داشت: تحكيم خانواده يكي از ويژگي هاي مهم جامعه سنتي ما بود، اين امتياز الان به عنوان یک راه حل در پیشگیری از مشکلات مربوط به خانواده و درمان اختلالاتی که در این زمینه رخ داده، در كشورهايي مثل فرانسه، سوئد، آمريكا و خيلي از كشورهاي اروپايي ديگر مورد توجه و تاكيد فراوان قرار گرفته است، آنها به دنبال اين هستند كه بين شغل، تحصيل و زندگي زنان هماهنگي و تعادل ايجاد كنند. ما هم بايد به این مسئله اعتنا کنیم. اينكه خانم ها ازدواج را به خاطر تحصيل و يا شغل به بعد از 30 سالگي منتقل كنند، پيامدهاي سوئي برای کشور دارد.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود با تعریفی از پنجره جمعيتي، به عنوان يك دوره و فرصتي كه در آن جمعيت 15 تا 64 سال كشور، حدود 70 درصد و جمعيت زير 15 سال و بالاي 65 سال، حدود 30 درصد است، اشاره کرد و گفت: ايران از سال 1385 چنين وضعيتي دارد و جمعیت شناسان می گویند تا سال 1425 يعني به مدت 40 سال اين پنجره به روي کشور باز خواهد ماند.
وی افزود: در اين دوره اگر کشورها به نيازمندي‌هاي نسل جوان و ميانسال خود در همه‌ي عرصه‌ها مانند ازدواج، تحصیلات تکمیلی، شغل و خلاصه توانمندی های مختلف در وجود آنان پاسخ گويند، یک فرصت و دوران طلائی است تا پس از سپری شدن اين دوره به يك پيشرفت فراگیر و پايدار نايل آيند و اگر نه، با از بین رفتن این فرصت، تهدیدهای این دوران سر خواهد رسید.
دکتر علی محمدزاده در خاتمه «مهاجرت نخبگان» را به نوعی «مهاجرت ژن‌هاي هوشمند» خواند و توضیح داد: بر اساس پژوهش های جدید در فرايند مهاجرت نخبگان و متخصصان نه تنها نخبگان كه ثروت ملي به شمار مي‌آيند، از آن کشور مي‌روند، بلكه پس از گذشت قرن‌ها از نظر ژنتيكي كشورهاي نخبه پذير به جوامع نخبه تبديل خواهند شد و درصد ژن‌هاي هوشمند آنها به شكل گسترده اي افزايش مي‌يابند؛ لذا در زمينه نوآوری و توليد علم و فن‌آوري همچنان پيشتاز خواهند بود. در مقابل كشورهاي نخبه گريز روز به روز فقيرتر شده و به دليل همين فقر وابسته‌تر مي‌شوند و تعادل جهاني با شدت بيشتري به هم مي‌خورد.
وی گفت: از این رو در توجه به نیازهای نخبگان و فراهم آوردن امکانات لازم برای فعال سازی ایشان و تدوین چارچوب های مدیریت بر نخبگان در کشور باید گام های عملی بیشتری برداشت.
شایان ذکر است که در این کارگاه دو روزه که به همت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه صورت گرفت، دکتر سیما فردوسی پیرامون روابط زوجین در خانواده، ارتباطات خانوادگی و فرزندپروری، دکتر شاهین فرهنگ در ارتباط با نشاط و شادابی در زندگی و دکتر خلیل علی محمد زاده در رابطه با مدیریت سلامت و تناسب خانواده و حفظ نمای جوانی جمعیت در کشور به ایراد سخن پرداختند که با استقبال مزدوجین دانشگاهی روبرو شدند.