سبک رفرنس نویسی ونکوور

تاريخچه:

اولين بار در سال ۱۹۷۸ گروه كوچكي از سردبيران مجلات پزشكي در ونكوور كانادا گرد هم جمع شدند تا مبناي مشتركي را جهت وحدت رويه در نگارش و چاپ مقالات ايجاد نمايند. اين گروه با توجه به محل برگزاري اين جلسه به نام گروه ونكوور شناخته شد. حاصل اين گردهمايي در سال ۱۹۷۹ مشتمل بر «راهنماي نگارش فهرست منابع» توسط كتابخانه ملي پزشكي آمريكا ارائه شد. با  توسعه اين گروه، كميته بين المللي سردبيران مجلات پزشكي شكل گرفت.  اين كميته ويرايش‌هاي متعددي از “قوانين يكدست و هماهنگ جهت نوشته هاي ارائه‌شده به مجلات زيست پزشكي” تهيه و چاپ كرد كه بطور كامل در سال ۱۹۹۷ تجديد نظر شد و ويرايش اصلي و نهايي آن در سال ۲۰۰۱ به اتمام رسيد.

هم اكنون بيش از ۵۰۰ نشريه حوزه علوم پزشكي از اين قوانين پيروي مي كنند، و در ايران نيز بسياري از مجلات علمي‌ – پژوهشي، اين شيوه را به كار مي برند. علايم و نقطه‌گذاري‌هاي ارائه‌شده در سبك ونكوور بر اساس استاندارد بين المللي ANSI[3] است كه كتابخانه ملي پزشكي آمريكا[۴]  براي تهيه كليه پايگاه‌هاي اطلاعاتي خود به كار مي‌برد. نشاني  اينترنتي اين كميته:   http://www.icmje.org/

اصول مربوط به شيوه ونكوور:

-ترتيب نوشتن منابع در اين فهرست، به ترتيب استفاده يا ظهور آنها در متن و با استفاده از اعداد در داخل پرانتز مشخص مي‌شود به عبارتي ديگر به هر منبع مورد استفاده يك عدد اختصاص مي‌يابد.

-وقتي كه به هر منبع، عددي اختصاص مي‌دهيد، هر بار كه در متن مجددا مي‌خواهيد به آن منبع استناد كنيد، بايد همان عدد را داخل پرانتز درج نمائيد.

-منابعي كه فقط در جدول‌ها و نمودارها به آن‌ها اشاره شده نيز بايد به ترتيب ذكرشان در مقاله، شماره‌گذاري شوند.

-تنها منابعي كه در ارتباط نزديك با كار نويسنده بوده و مستقيما از آن‌ها استفاده شده بايد ذكر شوند.

-منابع بايد از مقالات چاپ‌شده يا آن‌هايي كه براي چاپ پذيرفته شده، انتخاب گردند. اگر مقاله براي چاپ پذيرفته شده ولي هنوز چاپ نشده، بايد هنگام اشاره به آن از عبارت «زير چاپ[۵]» در داخل پرانتز ذكر شود.

-در مواردي كه فقط چكيده مقاله در اختيار بوده، در پايان نام منبع، ذكر كلمه «چكيده[۶]» ضروري است. البته بايد به اين نكته توجه شود كه بعضي از نشريات، استفاده از چكيده را به عنوان منبع قبول نمي‌نمايند.

-عناوين مجلات بايد بر اساس الگوي پاب‌مد به صورت مخفف نوشته شود.

-در مقالاتي كه شش نويسنده يا كمتر دارند، ذكر نام همه آن‌ها ضروري است. در هنگام تايپ اسامي، بين هر اسم، يك ويرگول و سپس يك فاصله قرار دهيد. پس از تايپ آخرين اسم، به جاي ويرگول، نقطه بگذاريد.  براي مقالاتي كه بيش از شش نويسنده(هفت به بالا) دارند، نام شش نفر اول را ذكر كرده و پس از نام نويسنده ششم در منابع فارسي از عبارت «و همكاران» در منابع انگليسي از عبارت «et al» استفاده مي‌شود.

-نيازي به ذكر عنوان و مدرك نويسندگان(Phd،  MD و …) نيست.

-برا ي رفرنس‌دهي در متن، به عنوان يك قاعده كلي، اعداد بعد از نقطه و كاما در آخر هر جمله و داخل پرانتز قرار مي‌گيرند.

-علائم نگارشي بسيار مهم هستند چون هريك داراي مفهومي از نظر استانداردهاي بين المللي هستند.

-وقتي در بخشي از متن به چند منبع كه شماره‌هاي آنها، متوالي و پشت سر هم است استناد كنيد، از خط فاصله(-) براي توالي اولين عدد و آخرين عدد استفاده كنيد. مثل: (۸-۳)

-وقتي در بخشي از متن، به چند منبع(كه شماره‌هاي آنها پشت سر هم نيست) مي‌خواهيد استناد كنيد، بين هر شماره با شماره بعدي، يك علامت ويرگول و بدون فاصله قرار دهيد. مثل: (۱۰،۸،۶،۲) يا (۱۰،۷، و ۵-۲)

كتاب انگليسي:نام خانوادگي نويسنده(فاصله)حرف يا حروف اول نام نويسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام كتاب(نقطه)(فاصله)شماره ويرايش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)اسم ناشر(نقطه‌ويرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)

مثال:

Ringsven MK, Bond D. Gerontology and leadership skills for nurses. 2nd ed. Albany(NY): Delmar Publishers; 1996.

نكات مهم:

– اسامي افراد به همان ترتيب درج آنها در كتاب تايپ شوند.

– شماره ويرايش مثل عبارات روبرو نوشته شود: ۲nd ed ; 4th ed ; 3rd ed;

– ممكن است به جاي  نويسنده، ويراستار يا سازماني مسئول تهيه اثر باشد، به مثالهاي زير توجه كنيد.

Martin JB, Kasper DL, et al, editors. Harrison’s principles of internal medicine. 14th ed. New York: McGraw Hill; 1998.

ويراستار /گردآورنده به عنوان نويسنده:

Norman IJ, Redfern SJ, editors. Mental health care for elderly people. New York: Churchill Livingstone; 1996.

سازمان به عنوان نويسنده و ناشر:

Institute of Medicine(US). Looking at the future of the Medicaid program. Washington: The Institute; 1992.

كتاب فارسي:نام خانوادگي نويسنده(فاصله)حرف يا حروف اول نام با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام كتاب(نقطه)(فاصله)شماره ويرايش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)اسم ناشر(نقطه‌ويرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)

توجه: در زبان فارسي ممكن است بعد از فاميل از ويرگول استفاده مي‌شود و گاهي نام را هم كامل مي‌آورند كه درست است وليكن بهتر است از قانون فوق پيروي شود. بايد دقت نمود كه در كل متن يك رويكرد را دنبال شود چه قانون فوق چه نكته ذكر شده!!! مثال با يك نويسنده: حسيني ابوالقاسم. اصول بهداشت رواني. مشهد: دانشگاه علوم پزشكي مشهد؛ ۱۳۷۱٫ يا حسيني، ا. اصول بهداشت رواني. مشهد: دانشگاه علوم پزشكي مشهد؛ ۱۳۷۱٫

فريد حسيني رضا. پاتوفيزيولوژي بيماريهاي رماتيسمي و خود ايمني. مشهد: آستان قدس رضوي؛ ۱۳۶۵٫ يا فريد حسيني ر. پاتوفيزيولوژي بيماريهاي رماتيسمي و خود ايمني. مشهد: آستان قدس رضوي؛ ۱۳۶۵٫

مثال با دو نويسنده:

امتيازي گيتي؛ كريمي محسن. مباني زيست مولكولي و مهندسي ژنتيك. ويرايش ۲٫ اصفهان: ماني؛ ۱۳۷۵٫ يا امتيازي، گ؛ كريمي، م. مباني زيست مولكولي و مهندسي ژنتيك. ويرايش ۲٫ اصفهان: ماني؛ ۱۳۷۵٫

حسن‌زاده طاهري م‌م؛ ابراهيم‌زاده اردكاني ع‌ر. آناتومي انساني پايه. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهي؛ ۱۳۸۸٫

مثال با بيش از سه نويسنده:

فرهودي ابوالحسن و همكاران. بيماريهاي نقص ايمني، تشخيص و درمان . تهران: علمي؛ ۱۳۶۵٫

ترجمه يك اثر در فارسي:نام خانوادگي نويسنده زبان اصلي(فاصله)نام نويسنده پس از نام خانوادگي هر نويسنده(نقطه)(فاصله)نام كتاب(نقطه)(فاصله)كلمه «ترجمه»(فاصله)(نام و نام خانوادگي مترجم يا مترجمان)(نقطه)(فاصله)محل انتشار(دونقطه)(فاصله)نام ناشر(نقطه‌ويرگول)(فاصله)سال چاپ(نقطه)

مثال:

لانگمن جان. رويان شناسي پزشكي لانگمن. ترجمه كورش عظيمي، مهدي صرافي. تهران: انديشه روشن؛ ۱۳۷۹٫

گليك برنارد؛ پاسترناك، جك. بيوتكنولوژي مولكولي: اصول و كاربرد DNA نوتركيب. ترجمه جواد بهروان. مشهد: دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني مشهد؛ ۱۳۸۲٫

كتاب چند جلدي با عنواني عام و عنوانهاي خاص هر جلد:نام خانوادگي نويسنده زبان اصلي(فاصله)نام نويسنده پس از نام خانوادگي هر نويسنده(نقطه‌فاصله)نام كتاب(نقطه)(فاصله)(ج)شماره جلد(دونقطه)(فاصله)نام جلد(نقطه)(فاصله)كلمه «ترجمه»(فاصله)نام و نام خانوادگي مترجم يا مترجمان(نقطه)(فاصله)محل انتشار(دونقطه)(فاصله)نام ناشر(نقطه‌ويرگول)(فاصله)سال چاپ(نقطه) چنانچه جلدها عنوان جداگانه نداشته باشد، ج ۲ يا ج ۳ را پس از تاريخ نشر قرار دهيد و سپس شماره صفحات را بنويسيد.

مثال:

هاريسون تنسلي. اصول طب داخلي. ج ۳: بيماريهاي دستگاه گوارش. ترجمه محمد ناظم. تهران: چهر؛ ۱۳۶۵٫

مشخصات بخشي يا فصلي از كتابي كه بوسيله يك يا چند نويسنده نوشته شده است به انگليسي:نام خانوادگي نويسنده فصل(فاصله)حرف اول نام نويسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام فصل(نقطه)(فاصله)(In)(دونقطه)(فاصله)نام خانوادگي نويسنده يا ويراستار كتاب(فاصله)حرف اول نام نويسنده يا ويراستار با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام كتاب(نقطه)(فاصله)شماره ويرايش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)ناشر(نقطه‌ويرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)(فاصله)(p)(نقطه)(فاصله)صفحه اول(خطتيره)صفحه آخر فصل(نقطه)

به مثالهاي زير توجه كنيد:

Phillips SJ, Whisnant JP. Hypertension and stroke. In: Laragh JH, Brenner BM, editors. Hypertension: pathophysiology, diagnosis, and management. 2nd ed. New York: Raven Press; 1995. p. 465-78.

Blaxter P. Social health and class inequalities. In: Carter C, Peel J, editors. Equalities and inequalities in health. 2nd ed. London: Academic Press; 1976. p. 165-78.

نكات مهم

– اولين حرف نام نويسنده، ويراستار، عنوان و همچنين كلمات و نامهاي خاص را با حروف بزرگ تايپ كنيد.

– محل نشر يعني اولين شهري كه در پايين صفحه عنوان كتاب نوشته شده است. اگرنام  بيش از يك شهر وجود دارد، فقظ نام اولين شهر را درج كنيد. از به كار بردن كلماتي مانند USA يا Britania  و نظاير آن خودداري كنيد.

– اسم ناشر را بطور كامل و خوانا بنويسيد.

– براي شماره صفحه، حرف P(نقطه) را تايپ كنيد و سپس شماره صفحات منبع مورد استفاده را بنويسيد. مثل:

p. 122-9

p. 1129-57

زماني كه از صفحات مختلف يك منبع استفاده كرده‌ايد و شماره صفحات هم پشت سر هم و متوالي نيست، مشابه مثال زير عمل كنيد:

p. 333,338,340-5

– چنانچه كتاب مورد استفاده از چند جلد تشكيل شده، شماره جلد را پس از تاريخ انتشار و قبل از صفحات بنويسيد. بجاي استفاده از كلمه Volume(جلد) ، از كوتاه شده آن يعني Vol استفاده كنيد. مثل:

New York: Academic press; 2003. Vol. 2 p. 134-48

مشخصات بخشي يا فصلي از كتابي كه بوسيله يك يا چند نويسنده نوشته شده است به فارسي: نام خانوادگي نويسنده فصل(فاصله)حرف اول نام نويسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام فصل(نقطه)(فاصله)(در)(دونقطه)(فاصله)نام خانوادگي نويسنده يا ويراستار كتاب(فاصله)حرف اول نام نويسنده يا ويراستار با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام كتاب(نقطه)(فاصله)شماره ويرايش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)ناشر(نقطه‌ويرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)(فاصله)صفحه اول(خطتيره)صفحه آخر فصل(نقطه)

مثال:

محمد‌پور ع. آزمايش‌هاي پاتولوژي. در: محمدپور، ع. پرستاري باليني در آزمايش‌هاي تشخيص طبي. چاپ اول. تهران: نشر مرنديز؛ ۱۳۷۵٫ صفحات ۷۲-۹٫

فرهنگ مهرداد. بيماريهاي آلرژيك كودكان. در: مسايل روزمره طب اطفال. گردآورنده محمد توكلي. تهران: دانشجو، ۱۳۶۴٫

مقاله انگليسي: نام خانوادگي نويسنده(فاصله)حرف اول نام نويسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان مقاله(نقطه)(فاصله)نام مجله به صورتي كه در آخرين ويرايشMedlineذكر شده است(فاصله)سال انتشار(فاصله)ماه(نقطه‌ويرگول)(فاصله)جلديا دوره انتشار(شماره)(دونقطه)(فاصله)شماره صفحات(نقطه)

توجه: در صورتيكه مقاله انگليسي پذيرفته شده ولي چاپ نشده در انتها داخل پرانتز in press نوشته مي‌شود.

مثال:

 .Fisher GA, Sikic BI. Drug resistance in clinical oncology and hematology. Introduction. Hematol Oncol Clin North Am 1995 Apr; 9(2): 58-63

نكات مهم:

– اگر نويسندگان مقاله، شش نفر يا كمتر از شش نفر بودند، بايد نام همه آنان درج شود. در هنگام تايپ اسامي، بين هر اسم، يك ويرگول و سپس يك فاصله قرار دهيد. پس از تايپ آخرين اسم، به جاي ويرگول، نقطه بگذاريد.

– اگر اسامي افراد بيش از شش نفر باشد، ابتدا نام شش نفر اول را تايپ كرده و پس از درج يك ويرگول و يك فاصله، عبارت ‘et al” را تايپ كنيد سپس يك نقطه و يك فاصله درج نماييد.

– اولين حرف نام نويسنده(ها)، عنوان و همچنين كلمات و نامهاي خاص را با حروف بزرگ تايپ كنيد.

– نوشتن جلد و شماره مجله ضروري است. در اين قسمت عدد اول، جلد[۷] مجله و عدد داخل پرانتز، شماره[۸] مجله است.

– در صورتيكه شماره صفحات كليه شماره‌هاي يك جلد، ممتد(به دنبال هم) باشد مي‌توان از ذكر شماره داخل پرانتز صرف نظر كرد.

– عنوان مجله  را مطابق سبك مدلاين Medline به صورت مخفف بنويسيد. در واقع شيوه نگارش مشخصات مقاله در پايگاه اطلاعاتي مدلاين به سبك استاندارد ونكوور است. نشاني  اينترنتي پايگاه مدلاين: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed

– گاهي يك سازمان نقش نويسنده را ايفاء مي‌كند و يا نام نويسنده مشخص نيست. مثال از نامشخص بودن نويسنده:

.No auther given: Coffee Drinking and Cancer of the Pancreas [editorial]. BMJ 1999; 283-628

به مثالهاي زير توجه كنيد:

 Br J Urology    به جاي British Journal of Urology

N Eng J Med    به جاي  New England Journal of Medicine

Am J Hum Genet  به جاي  American Journal of Genetics

مثالهاي ديگر براي مقاله چاپ شده در مجلات:

Volume with supplementضميمه يك جلد

.Shen HM, Zhang QF. Risk assessment of nickel carcinogenicity and occupational lung cancer. Environ Health Perspect 1994;102 Suppl 1:275-82

Issue with supplementضميمه يك شماره  

.Payne DK, Sullivan MD, Massie MJ. Women’s psychological reactions to breast cancer. Semin Oncol 1996;23(1 Suppl 2):89-97

Volume with partبخشي از يك جلد  

Ozben T, Nacitarhan S, Tuncer N. Plasma and urine sialic acid in non-insulin dependent diabetes mellitus. Ann Clin Biochem 1995;32(Pt 3):303-6.

Issue with partبخشي از يك شماره

Poole GH, Mills SM. One hundred consecutive cases of flap lacerations of the leg in ageing patients. N Z Med J 1994;107(986 Pt 1): 377-8.

مقاله فارسي: در همايش: نام خانوادگي نويسنده(فاصله)نام نويسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان مقاله(نقطه)(فاصله)نام همايش ارائه مقاله(نقطه)(فاصله)زمان ارائه مقاله(نقطه‌ويرگول)(فاصله)شهر ارائه مقاله(دونقطه)(فاصله)دانشگاه يا ارگان ارائه مقاله(نقطه‌ويرگول)سال انجام تحقيق(نقطه) در مجله: نام خانوادگي نويسنده(فاصله)نام نويسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان مقاله(نقطه)(فاصله)نام مجله ارائه مقاله(فاصله)سال نشر(نقطه ويرگول بدون فاصله)دوره(در صورت وجود شماره، آن را بالافاصله بعد از دوره داخل پرانتز مي‌نويسيم(دونقطه)(فاصله)صفحات‌شمار(نقطه)

مثال:

كهبازي م، چهرئي ع، ارجمندزادگان م. تعيين نگرش محققين علوم زيستي شهر اراك به تحقيقات مشاركتي با مردم در سال ۱۳۸۴٫ كنگره سراسري پژوهش مشاركتي مبتني بر جامعه. ۱۶-۱۴ تيرماه ۱۳۸۴؛ اردبيل: دانشگاه علوم پزشكي اردبيل؛ ۱۳۸۴٫

كهبازي م، چهرئي ع. تعيين اثر آموزش تغذيه تكميلي توسط پزشك بر وزن اطفال ۲۴-۶ ماهه داراي اختلال رشد. فصلنامه ره‌آورد دانش ۱۳۸۳؛ ۷(۳): ۲۶-۲۱٫

حاجي ترخاني اميرحسن. جامعه پزشكي و استفاده از اطلاعات علمي. مجله دانشگاه علوم پزشكي ايران، سال اول، ش ۲(تابستان ۱۳۷۲): ۷۲-۷۶٫

منابع الکترونيکی: شامل: نرم افزارSoftware؛  صفحات وبWeb Pages؛ مجلات الكترونيكيElectronic Journals؛ كتابهاي الكترونيكيElectronic Books و پايگاههاي اطلاعاتي Databases.

منابع اينترنتی ثابت نيستند يعنی ماهيت اطلاعات در اينترنت متغير بوده و ممکن است هر لحظه نشانی يک سايت تغيير کند و يا هر روز اطلاعات جديدی وارد صفحات سايت‌ها شود که ممکن است کاملا متفاوت از اطلاعات پيشين باشد.

اگر صفحه اينترنتي داراي نويسنده است مانند مثال زير عمل كنيد.

 Kilmartin M. Women in GP: a strategy for women GPs. 2003. RACGP Online. Available at: URL:http://www.racgp.org.au/. Accessed Jul 30, 2003.

–  نويسنده: Kilmartin M.

–   عنوان صفحه(مدرك): . Women in GP: a strategy for women GPs و سال انتشار مطلب ۲۰۰۳

–   عنوان وب سايت:  .RACGP Online

–   درج عبارت Available at:”  “ و سپس نشاني اينترنتي

–   تاريخ مشاهده صفحه: Accessed Jul 30, 2003

يك مثال ديگر :

McCook A. Pre-diabetic Condition Linked to Memory Loss. 2013. Available at: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/news/fullstory_11531.html. Accessed Sep16, 2014.

اگر صفحه اينترنتي نويسنده ندارد،  ابتدا عنوان مطلب را درج كنيد:

High blood pressure in pregnancy. 2011. Available at: http://www.nhlbi.nih.gov/health/public/heart/hbp/hbp_preg.htm Accessed Oct 21, 2012.

مقاله يك مجله الكترونيكي موجود در پايگاه اطلاعاتي تمام متن ProQuest

–  براي درج مشخصات مقاله يك مجله الكترونيكي موجود در پايگاههاي اطلاعاتي مختلف مانند مثال زير عمل كنيد.

–  درج مشخصات مقاله مجله الكترونيكي مشابه مواردي است كه براي درج مشخصات مقاله انگليسي به كار مي بريد. تنها تفاوت، درج  عبارت [serial online]  به معناي “ نشريه الكترونيكي” و ذكر نام پايگاه اطلاعاتي مانند proquest; Elsevier; ScienceDirect; Blackwell Synergy  و نظاير آن است.

Rockwood K, Graham JE, Fay S. Goal setting and attainment in Alzheimer’s disease patients treated with donepezil. J Neurol Neurosurg Psychiatry [serial online] 2002; 73(5):500-507. Available from: Proquest , Accessed Dec 19, 2003.

كتاب  الكترونيكي:

اگر از متن كتابي استفاده مي كنيد كه به شكل CD است ، مانند مثالهاي زير عمل كنيد:

The Oxford English dictionary [book on CD-ROM]. 2nd ed. New York: Oxford University Press; 1998.

Martindale: the complete drug reference [book on CD-ROM]. Englewood,CO: Micromedex; 1999. Based on: Parfitt K, editor. Martindale: the complete drug reference. London: Pharmaceutical Press; 1999.

اگراز متن كتابي استفاده مي كنيد كه در محيط اينترنت است، مشابه مثالهاي بالا بنويسيد و به جاي عبارت [book on CD-ROM]  عبارت [book online] را جايگزين كنيد.

مكاتبات با پست الكترونيكي:

Smith P. New research projects in gastroenterology [online]. E-mail to Matthew Hart(mh@hospital.wa.gov.au) Feb 5, 2000.

پايان‌نامه:نام خانوادگي محقق(فاصله)حرف اول نام محقق با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان تحقيق(نقطه)(فاصله)كلمه «پايان‌نامه دوره…»(ويرگول)(فاصله)محل تحقيق(دونقطه)(فاصله)دانشگاه يا ارگان حمايت‌كننده(نقطه‌ويرگول)سال انجام تحقيق(نقطه)

گلعلي پور، محمد جعفر. سير تكامل طبيعي و غير طبيعي مشتقات قوس اول برونشيال در جنين. پايان نامه دكتراي تخصصي، مشهد: دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي مشهد، ۱۳۷۴٫

به جزء موارد فوق مي‌توان به جزوه، بروشر، فرهنگ لغت و مقاله در روزنامه نيز ارجاع داد. براي جزوه ارگان منتشركننده در ابتدا آورده مي‌شود. جهت فرهنگ لغت نيز اسم كلي و معروف فرهنگ لغت در ابتدا آورده مي‌شود. مقاله در روزنامه نيز مثل مقالات ديگر است كه در بالا توضيح داده شد.