معرفی دوره دكتری (Ph.D) مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی

مقدمه: تربیت و آموزش نیروی انسانی در زمینه مدیریت واحدهای بهداشتی و درمانی بواسطه كمبودهای موجود از یكطرف و نیازهای اساسی به آن از طرف دیگر، از اهمیت خاصی برخوردار است.
این كمبودها و نیازها ایجاب می كند كه نه تنها برنامه ریزی دقیقی برای تربیت نیروی انسانی موردنیاز صورت بگیرد، بلكه جهت حداكثر بهره گیری از نیروی متخصصان موجود نیز، تدابیر لازم اتخاذ گردد.
از طرفی نیاز مبرمی كه به تكمیل كادر علمی دانشگاه ها و سایر مؤسسات آموزشی و پژوهشی در این رشته وجود دارد، ایجاد دوره آموزش دكتری مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی را از اولویت خاصی برخوردار می سازد، بدیهی است كه باتوجه به نیازهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی كنونی كشورمان، تربیت نیروی انسانی متخصص در داخل كشور، ضمن كمك به پویائی مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی جمهوری اسلامی ایران، در جهت پشتیبانی از سیاست خودكفائی و برنامه های توسعه ملی نیز قابل توجیه و حمایت می باشد.

تعریف و هدف:

دوره دكتری (Ph.D) رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی دورهای است كه منجر به تربیت نیروی متخصص و متعهد در مقطع دكتری رشته مذكور می گردد هدف كلی از ایجاد این دروه پاسخگوئی به نیازهای جامعه برای تحقق بخشیدن به استقلال و تقویت بنیه علمی دانشگاهها و اداره واحدهای بهداشتی درمانی كشور می باشد.

طول دوره:

دوره دكترا (Ph.D) رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی دارای دو قسمت آموزشی و پژوهشی است. قسمت آموزشی را مجموعه ای از دروس تشكیل میدهد كه در این برنامه گنجانیده شده است. در قسمت پژوهشی عمده كار دانشجو پژوهش پیرامون مسایل و مشكلات بهداشتی و درمانی و تدوین رساله مربوطه می باشد. حداكثر مدت مجاز تحصیل در دوره دكتری 4.5 سال بوده و طول مدت مجاز آموزشی 2 تا 5 نیمسال تحصیلی است. حداكثر تعداد واحدهای جبرانی ١۶ واحد میباشد. طول مدت گذراندن واحدهای كمبود یا جبرانی از یكسال تجاوز نخواهد كرد و جزء سنوات محسوب نمی گردد. دانشجویان پس از گذرانیدن دروس مربوطه مجاز به گذراندن امتحان جامع خواهند بود.

انتخاب و ثبت رساله دوره دكتری موكول به توفیق دانشجو در امتحان جامع است. به هرحال كلیه موارد مطابق آئین نامه آموزشی دوره دكتری (Ph.D) مصوب شورایعالی برنامه ریزی اجرا خواهند گردید.

واحدهای درسی:

دوره دكتری شامل:

٢٧ واحد درسی، ٣ واحد كارورزی و ٢۰ واحد رساله و گذراندن دروس پیش نیاز لازم می باشد.

شرایط ورود به دوره دكترا:

شرایط ورود به دوره دكتری عبارتست از:

١) داشتن شرایط عمومی ورود به آموزش عالی

٢) علاوه بر شرایط عمومی ورود به دانشگاه براساس آئیننامه های آموزشی، داوطلبان ورود به دوره دكترا میباید حداقل دارای مدرك كارشناسی ارشد در رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی و یا مدیریت بیمارستان یا دكترای حرفهای پزشكی، دندانپزشكی و دامپزشكی از یكی از دانشگاه های معتبر داخل و یا خارج از كشور كه به تأیید وزارت فرهنگ و آموزش عالی یا وزارت بهداشت و درمان رسیده باشند. این داوطلبان می باید آزمون ورودی دوره دكترا را با موفقیت بگذرانند.

٣) موفقیت در امتحان یكی از زبان های خارجی، به تعیین شورای تحصیلات تكمیلی دانشكده.

۴) قبولی در امتحانات اختصاصی ورود به دوره دكتری.

۵) داشتن معرفی نامه، مبنی بر صلاحیت تحصیل در دوره دكتری، حداقل از ٢ تن از استادان قبلی داوطلب.

تبصره: پزشكان، دندانپزشكان و دامپزشكانی كه دوره دكتری پذیرفته می شوند، ملزم به گذرانیدن كلیه دروس كمبود دوره كمبود دوره كارشناسی ارشد مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی می باشند.

نقش و توانائی:

فارغ التحصیلان دوره دكترای مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی با اطلاعاتی كه در این دوره كسب می كنند، قادر خواهند بود در مراكز آموزش عالی و دانشگاه ها و مؤسسات تحقیقاتی به تدریس و پژوهش در زمینه های مدیریت، برنامه ریزی و ارزشیابی خدمات بهداشتی و درمانی بپردازند. همچنین فارغ التحصیلان این دوره میتوانند در فعالیت های ستادی و اجرایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و مؤسسات تحقیقاتی و بهداشتی، شبكه های بهداشتی درمانی، بیمارستان های تخصصی و آموزشی و واحدهای برنامه ریزی بهداشتی درمانی كشور به كار اشتغال ورزند.

ضرورت و اهمیت:

با عنایت به موارد زیر، ضرورت ایجاد دوره دكتری (Ph.D) رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی روشن می گردد:

الف – تربیت نیروی انسانی متخصص آموزشی و پژوهشی موردنیاز دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی كشور.

ب – تأمین نیروی انسانی موردنیاز جهت مدیریت و ارائه خدمات اجرائی در واحدهای بهداشتی درمانی، ارتقاء و گسترش كمی و كیفی خدمات در مراكز بهداشتی درمانی كشور.

ج – بكارگیری مطلوب و حداكثر بهرهوری از امكانات بالفعل و بالقوه موجود در جهت رشد و تعالی امور بهداشت و درمان از طریق اعمال روشهای نوین و پویای مدیریت علمی و استراتژیك.

دروس اصلی

كد درس	نام درس	تعداد واحد	ساعت			پیش نیاز
			نظری	عملی	جمع
١١	پژوهش عملیاتی	٣	۵١	–	۵١
١٢	سمینار روش تحقیق	٣	٣۴	٣۴	۶٨
١٣	زبان تخصصی (٢)	٣	۵١	–	۵١
١۴	استراتژی های توسعه ملی و برنامه ریزی خدمات بهداشتی و درمانی	٣	۵١	–	۵١
١۵	سمینار مدیریت	٣	۵١	–	۵١
١۶	سمینار سازمان و مدیریت مراكز بهداشتی و درمانی	٣	۵١	–	۵١
١٧	مدیریت آموزشی	٣	۵١	–	۵١
١٨	اقتصاد بهداشت و بیمه	٣	۵١	–	۵١
١٩	مطالعه موردی در مدیریت و نظام بهداشت و درمان	٣	۵١	–	۵١
٢۰	(كارورزی)	٣	–	–	۶ ماه
٢١	رساله	٢۰	–	–	۶٨
جمع		۵۰

تذكر: امتحان جامع باید پس از پایان دروس و قبل از انتخاب رساله انجام شود.

دروس كمبود یا جبرانی

دانشجو مكلف به گذرانیدن حداكثر ١۶ واحد از دروس زیر برحسب نظر مدیر گروه می باشد.

كد درس	نام درس	تعداد واحد	ساعت			پیش نیاز
			نظری	عملی	جمع
۰١	تحلیل تئوری های مدیریت	٣	۵١	–	۵١
۰٢	آمار حیاتی پیشرفته	٣	٣۴	٣۴	۶٨
۰٣	زبان انگلیسی تخصصی (١)	٣	۵١	–	۵١
۰۴	كاربرد كامپیوتر در پژوهش	٣	٣۴	٣۴	۶٨
۰۵	اقتصاد خرد و كلان	٣	۵١	–	۵١
۰۶	مبانی حسابداری	٣	۵١	–	۵١
۰٧	سازمان و مدیریت بهداشت و درمان در ایران	٣	۵١	–	۵١
۰٨	اصول مراقبت های اولیه بهداشتی	٣	۵١	–	۵١
۰٩	ارزیابی مراقبت های بهداشتی و درمانی	٣	۵١	–	۵١
١۰	استانداردهای بیمارستانی	٢	٣۴	–	٣۴
جمع

ظرفیت پذیرش ودانشگاه هایی که این رشته را ارائه می کنند ( سال ٩۵)

دانشگاه	عادی	مازاد	جمع کل
ایران	۶	١	٧
آزاد واحد علوم تحقیقات تهران، تهران شمال، تهران جنوب، تهران پزشکی	سال 95 فقط علوم تحقیقات (5)   توضیح: در سال 96، هر کدام 5 (مجموعا 20)	۰	۵
تهران	۶	٣	٩
شیراز	٢	١	٣
اصفهان	٣	١	۴
کرمان	٣	۰	٣
جمع کل	٢۵	۶	٣١

مدارک تحصیلی مورد پذیرش دراین رشته:

كارشناسی ارشد در رشته مديريت خدمات بهداشتی و درمانی ؛ مديريت بیمارستان ؛ اقتصاد بهداشت ؛ ارزيابی فناوری سلامت؛ مديريت توانبخشی؛ رفاه اجتماعی؛ آموزش پزشکی؛ مديريت اجرايی؛ مامايی؛ مديريت پرستاری؛ مديريت (كلیه گرايشها)؛ بهداشت عمومی؛ دكتری عمومی پزشکی، دندانپزشکی وداروسازی؛ دامپزشکی

 دروس امتحاني و ضرايب مربوطه

 تئوری های مديريت (٣)

 برنامه ريزی در نظام بهداشت و درمان(٢)

 آمار زيستی (١)

 سازمان و مديريت بهداشت و درمان (٢)

 اقتصاد بهداشت و درمان (٢)

منابع پیشنهادی برای مطالعه توسط داوطبان شرکت در آزمون دکترای تخصصی مدیریت خدمات بهداشتی درمانی*

تئوری های مدیریت

۱- کتاب مبانی سازمان و مدیریت، تالیف علی رضائیان، انتشارات سمت.
۲- کتاب مبانی مدیریت رفتار سازمانی، تالیف علی رضائیان، انتشارات سمت.
۳- کتاب مدیریت منابع انسانی، تالیف اسفندیار سعادت، انتشارات سمت.
۴- کتاب سازمان و مدیریت: از تئوری تا عمل، تالیف مهدی ایران نژادپاریزی، پرویز ساسان گهر، انتشارات موسسه عالی بانکداری ایران.
۵- کتاب مدیریت عمومی، تالیف سید مهدی الوانی، انتشارات نی.
۶- کتاب مبانی رفتار سازمانی، تالیف استیفن رابینز، مترجم علی پارسائیان، و محمد اعرابی، انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی.
۷- کتاب تجزیه و طراحی سیستم، تالیف علی رضائیان، انتشارات سمت.
۸- کتاب مروری بر نظریه های مدیریت و سازمان، تالیف سید رضا سید جوادین، انتشارات نگاه دانش.
۹- کتاب رفتار سازمانی، تالیف ریکی گریفین و گرگوری مورهد، مترجم سید مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده، انتشارات مروارید.
۱۰- کتاب تئوری مدیریت (نظریه عمومی مدیریت)، تالیف علی محمد پرگان و مصطفی حسان، انتشارات کتاب نوین.
۱۱- کتاب تئوری سازمان (ساختار، طراحی و کاربردها)، تالیف استفن رابینز، مترجم ناصر عسگری و آرمیتا احمدی، انتشارات راه.
۱۲- جزوه تئوری های مدیریت دانشگاه تهران.
۱۳- جزوه تئوری های مدیریت موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۴- جزوه تئوریهای مدیریت سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد.

برنامه ریزی در نظام بهداشت و درمان

۱- کتاب برنامه ریزی بهداشت و درمان، تالیف سعید آصف زاده و عزیز رضا پور، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قزوین.
۲- کتاب اصول برنامه ریزی، تالیف علیرضا آیت اللهی، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی.
۳- کتاب مدیریت استراتژیک، حمیدرضا نعمتیان و مهرداد صباغی، انتشارات راه.
۴- کتاب تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم ها، شمس السادات زاهدی، انتشارات دانشگاه پیام نور.
۵- جزوه برنامه ریزی بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران.
۶- جزوه برنامه ریزی بهداشت و درمان موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۷- جزوه برنامه ریزی در نظام بهداشت و درمان سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد.

آمار زیستی

۱- کتاب روشهای آماری و شاخصهای بهداشتی، تالیف کاظم محمد و وارتکس نهاپتیان، مترجم حسین ملک افضلی، انتشارات سلمان.
۲- کتاب اصول و روشهای آمار زیستی، تالیف واین. وی. دانیل، مترجم سیدمحمدتقی آیت اللهی، انتشارات امیرکبیر.
۳- کتاب آمار زیستی، تالیف علیرضا ساجدی هیر، انتشارات توران.
۴- کتاب آمار زیستی، تالیف رستگار فرج زاده، علی و نازنین صدیق، انتشارات جهان ادیب.
۵- کتاب آمار زیستی، تالیف رمضانعلی خاوری نژاد، انتشارات دانشگاه تربیت معلم.
۶- کتاب درس نامه جامع آمار زیستی، تالیف ستار رضایی و سیروس علی نیا، انتشارات جامعه نگر.
۷- کتاب اصول روش های اپیدمیولوژی و آمار زیستی، ترجمه کریمی و همکاران، انتشارات مقیم.
۸- مبانی و روش های آمار زیستی: شامل سرفصل کلیه دروس آمار رشته های علوم پزشکی و زیستی، تالیف حسین فلاح زاده، ، انتشارات آثار سبحان.
۹- جزوه آمار زیستی دانشگاه علوم پزشکی تهران.
۱۰- جزوه آمار زیستی موسسه سنجش تکمیلی امیر کبیر.
۱۱- جزوه آمار زیستی سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد.

سازمان و مدیریت بهداشت و درمان

۱- کتاب سازمان و مدیریت بیمارستان (جلد ۱ و ۲)، تالیف ابراهیم صدقیانی، انتشارات جهان رایانه.
۲- کتاب مدیریت بهداشت و درمان، تالیف سعید آصف زاده و عزیز رضاپور، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قزوین.
۳- کتاب درباره مدیریت خدمات بهداشتی “راهنمای مدیریت مراقبت های ولیه بهداشتی”، تالیف موریس پیو، رزماری مک ماهان و الیزابت باتن، مترجمان علی کشتکاران و علیرضا آیت اللهی، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز.
۴- کتاب بیمارستان چگونه سازمانی است و چگونه کار می کند؟، تالیف دان گریفین، مترجمان دکتر لیلا والی، محمد عرب، رامین روانگرد، زهرا کاوسی و رحیم استوار، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران.
۵- کتاب نظام های بیمه سلامت، تالیف رحیم استوار، محمد عرب، زهرا کاوسی و رامین روانگرد، انتشارات جهاد دانشگاهی واحد تهران.
۶- کتاب مدیریت وتحقیقات بیمارستانی، تالیف سعید آصف زاده، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قزوین.
۷- کتاب سازمان مدیریت بیمارستان (جلد ۱ و ۲)، تالیف ابراهیم صدقیانی، انتشارات جهان رایانه.
۸- کتاب مدیریت در عرصه بهداشت و درمان (جلد ۱ و ۲)، تالیف عبدالوهاب باغبانیان و دیگران، انتشارات گپ.
۹- کتاب مدیریت بیمارستانی در ایران، تالیف فاطمه سلطانی، انتشارات شیرازگان.
۱۰- کتاب خدمات مدیریتی در شبکه بهداشت و درمان شهرستان، تالیف سیروس پیله رودی، انتشارات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
۱۱- کتاب مدیریت بیمارستان، تالیف سی.ام فرانسیس، مترجم علی کبریایی، انتشارات موسسه عالی پژوهش های تامین اجتماعی.
۱۲- جزوه سازمان و مدیریت بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران.
۱۳- جزوه مدیریت خدمات بهداشتی درمانی موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۴- جزوه سازمان و مدیریت خدمات بهداشتی سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد.

اقتصاد بهداشت و درمان

۱- کتاب مبانی اقتصاد بهداشت و درمان، تالیف دکتر سعید آصف زاده، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی قزوین.
۲- کتاب اقتصاد بهداشت برای کشورهای در حال توسعه، تالیف سوفی ویتر وهمکاران، مترجم دکتر ابوالقاسم پوررضا، انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی.
۳- کتاب اقتصاد مراقبت سلامت، تالیف فربد عبادی فردآذر، انتشارات عبادی فر.
۴- کتاب اقتصاد سلامت (اصول و جریان منابع)، تالیف ریموندپی نوو، مترجم علی جهانخانی و علی پارساییان، انتشارات سمت.
۵- کتاب درسنامه جامع اقتصاد سلامت، تالیف حمید محمدی، محسن پاکدامن و پیمان محبوبی، انتشارات آثار سبحان.
۶- کتاب اقتصاد سلامت، تالیف مجید صباغ کرمانی، انتشارات سمت.
۷- کتاب مجموعه سوالات آزمون های کارشناسی ارشد و دکتری اقتصاد بهداشت، تالیف ستار رضایی، سیروس علی نیا، سیران نقدی و علی کاظمی کریانی، انتشارات آثار سبحان.
۸- کتاب مجموعه سوالات اقتصاد بهداشت، تالیف غلامرضا گودرزی، محسن یعقوبی و هرمز آزادی، انتشارات جامعه نگر.
۹- جزوه اقتصاد بهداشت و درمان دانشگاه علوم پزشکی تهران.
۱۰- جزوه اقتصاد بهداشت و درمان موسسه سنجش تکمیلی امیرکبیر.
۱۱- جزوه اقتصاد بهداشت و درمان سنجش امیرکبیر که برگرفته از اکثر منابع فوق می باشد.

 * نقل از: مرکز سنجش آموزش پزشکی کشور

نمونه سوالات آزمون دکترای مدیریت خدمات بهداشتی درمانی:

آزمون سال ٨٨-٨٩

آزمون سال ٩١-٩٢

آزمون سال ٩٢-٩٣

آزمون سال ٩٣-٩۴

آزمون سال ٩۴-٩۵