توسعه صنعت دارویی و هزینه های دارو در حوزه سلامت

توسعه صنعت دارویی یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشورها به شمار می‌رود. بنابراین امروز هر کشوری در جهان به دنبال توسعه بازارهای دارویی خود است و ایران نیز به ویژه در سال‌های اخیر توسعه بازار دارویی خود را هدف‌گذاری کرده است.

در ایران بیش از 150 شرکت داروسازی در زمینه تولید داروهای آماده مصرف و حدود 75 شرکت نیز در حوزه تولید مواد اولیه، مواد موثره و بسته‌بندی دارو فعالیت می‌کنند.

نیروهای شاغل در این صنایع به‌طور مستقیم حدود 25 هزار نفر و به‌طور غیرمستقیم در شرکت‌های توزیعی، داروخانه‌ها و شرکت‌های پشتیبان بالغ بر یکصد هزار نفر هستند.

صنعت دارویی امروز ایران هر چند از فعال‌ترین صنایع کشور به‌شمار می‌رود اما همواره با چالش‌های فراوانی رو‌به‌رو بوده است. با توجه به اینکه سازمان‌های بیمه‌ پایه در ایران دولتی هستند، بخشی از تعهدات آنها از اعتبارات دولتی تامین می‌شود.

شرایط اقتصادی فعلی ناشی از تحریم‌های صورت گرفته و به تبع آن کاهش درآمدهای ارزی دولت، اعتبارات دولتی بیمه‌ها و در نتیجه کاهش توانایی تعمیم پوشش بیمه‌ای داروهای جدید را به همراه داشته است.

با توجه به اینکه حدود 95 درصد مردم ایران تحت پوشش بیمه‌های دولتی هستند، کاهش درآمد دولت باعث آسیب جدی به سلامت مردم شده است. این موضوع طی سال‌های اخیر موجب شده درحالی‌که فرآیند ورود داروهای جدید به فهرست رسمی دارویی کشور به‌صورت ظاهری برقرار است در عمل اما امکان افزودن داروهای جدید به این لیست وجود نداشته باشد. نکته قابل‌توجه درخصوص این تصمیم‌گیری، محدودیت‌هایی است که بر همه جوانب این صنعت تاثیر می‌گذارد.

روزانه ترکیبات دارویی تکامل یافته و جدیدی وارد بازار جهانی می‌شوند که شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی به‌دلیل محدودیت‌های مختلف و به‌رغم توانایی علمی کافی، امکان تولید آنها را ندارند.

با توجه به این اصل که هدف از ارائه تمامی خدمات بهداشتی و درمانی، بهبود وضعیت سلامتی جامعه است، لازم است به صرفه‌جویی در هزینه که ممکن است از طریق درمان‌های جدید حاصل شود نیز توجه شود.

در بسیاری از موارد، نسل‌های جدید داروهای تولید شده با وجود گران‌تر بودن از داروهای قبلی در نهایت اما موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های کلی درمان می‌شود. بنابراین این داروهای جدید حتی اگر مستقیما هزینه درمان را کاهش ندهند، به نوعی سرمایه‌گذاری در حوزه خدمات درمانی و سلامت به‌حساب می‌آید.

در سال ۹۷ در کشور حدود ۲۳ هزار میلیارد تومان دارو مصرف شده و به عبارتی 17 درصد از کل هزینه‌های سلامت، مربوط به حوزه دارو است اما در حوزه توزیع، ۶۱ درصد از داروی مصرفی کشور از جیب مردم تأمین می‌شود.

از کل هزینه‌های سلامت، حدود یک سوم از جیب مردم پرداخت می‌شود، اما در دارو این میزان پرداختی دو برابر و حدود 61 درصد است که باید چاره اندیشی کنیم، توسعه‌ای که از جیب مردم باشد خیلی خوب نیست.

از کل پرداختی از جیب مردم ، 18 درصد مربوط به خدمات بستری است اما دارو و ملزومات مصرفی در بخش سرپایی 33 درصد از کل پرداختی از جیب بیمار را شامل می‌شود که حدود 2 برابر هزینه‌های خدمات بستری است؛ به عبارتی هزینه‌های کمرشکن را از مردم می‌گیریم.

بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت، نظام سلامت چهار هدف دارد که شامل افزایش سلامت مردم، محافظت از مردم در مقابل هزینه‌ها و مخاطرات مالی بیماری‌ها، افزایش رضایت مندی و ارتقای کارایی است. تقاضا دارم تولید کنندگان در حوزه سلامت به این چهار هدف توجه کرده و به تأثیر محصولات خود در سلامت مردم، کاهش هزینه‌ها و افزایش رضایت مندی آن‌ها بیاندیشند.

ظرفیت تولید دارو در کشور در حوزه سلامت چهاربرابر ظرفیت مصرف است، گاهی می‌بینیم که یک نوع دارو توسط چند شرکت داخلی تولید می‌شود. بنابراین باید بازار صادراتی برای محصولات تولیدی ایرانی را پیدا کنیم و تقویت و افزایش دهیم.