سبک رفرنس نویسی ونکوور

تاریخچه:

اولین بار در سال ۱۹۷۸ گروه کوچکی از سردبیران مجلات پزشکی در ونکوور کانادا گرد هم جمع شدند تا مبنای مشترکی را جهت وحدت رویه در نگارش و چاپ مقالات ایجاد نمایند. این گروه با توجه به محل برگزاری این جلسه به نام گروه ونکوور شناخته شد. حاصل این گردهمایی در سال ۱۹۷۹ مشتمل بر «راهنمای نگارش فهرست منابع» توسط کتابخانه ملی پزشکی آمریکا ارائه شد. با  توسعه این گروه، کمیته بین المللی سردبیران مجلات پزشکی شکل گرفت.  این کمیته ویرایش‌های متعددی از “قوانین یکدست و هماهنگ جهت نوشته های ارائه‌شده به مجلات زیست پزشکی” تهیه و چاپ کرد که بطور کامل در سال ۱۹۹۷ تجدید نظر شد و ویرایش اصلی و نهایی آن در سال ۲۰۰۱ به اتمام رسید.

هم اکنون بیش از ۵۰۰ نشریه حوزه علوم پزشکی از این قوانین پیروی می کنند، و در ایران نیز بسیاری از مجلات علمی‌ – پژوهشی، این شیوه را به کار می برند. علایم و نقطه‌گذاری‌های ارائه‌شده در سبک ونکوور بر اساس استاندارد بین المللی ANSI[3] است که کتابخانه ملی پزشکی آمریکا[۴]  برای تهیه کلیه پایگاه‌های اطلاعاتی خود به کار می‌برد. نشانی  اینترنتی این کمیته:   http://www.icmje.org/

اصول مربوط به شیوه ونکوور:

-ترتیب نوشتن منابع در این فهرست، به ترتیب استفاده یا ظهور آنها در متن و با استفاده از اعداد در داخل پرانتز مشخص می‌شود به عبارتی دیگر به هر منبع مورد استفاده یک عدد اختصاص می‌یابد.

-وقتی که به هر منبع، عددی اختصاص می‌دهید، هر بار که در متن مجددا می‌خواهید به آن منبع استناد کنید، باید همان عدد را داخل پرانتز درج نمائید.

-منابعی که فقط در جدول‌ها و نمودارها به آن‌ها اشاره شده نیز باید به ترتیب ذکرشان در مقاله، شماره‌گذاری شوند.

-تنها منابعی که در ارتباط نزدیک با کار نویسنده بوده و مستقیما از آن‌ها استفاده شده باید ذکر شوند.

-منابع باید از مقالات چاپ‌شده یا آن‌هایی که برای چاپ پذیرفته شده، انتخاب گردند. اگر مقاله برای چاپ پذیرفته شده ولی هنوز چاپ نشده، باید هنگام اشاره به آن از عبارت «زیر چاپ[۵]» در داخل پرانتز ذکر شود.

-در مواردی که فقط چکیده مقاله در اختیار بوده، در پایان نام منبع، ذکر کلمه «چکیده[۶]» ضروری است. البته باید به این نکته توجه شود که بعضی از نشریات، استفاده از چکیده را به عنوان منبع قبول نمی‌نمایند.

-عناوین مجلات باید بر اساس الگوی پاب‌مد به صورت مخفف نوشته شود.

-در مقالاتی که شش نویسنده یا کمتر دارند، ذکر نام همه آن‌ها ضروری است. در هنگام تایپ اسامی، بین هر اسم، یک ویرگول و سپس یک فاصله قرار دهید. پس از تایپ آخرین اسم، به جای ویرگول، نقطه بگذارید.  برای مقالاتی که بیش از شش نویسنده(هفت به بالا) دارند، نام شش نفر اول را ذکر کرده و پس از نام نویسنده ششم در منابع فارسی از عبارت «و همکاران» در منابع انگلیسی از عبارت «et al» استفاده می‌شود.

-نیازی به ذکر عنوان و مدرک نویسندگان(Phd،  MD و …) نیست.

-برا ی رفرنس‌دهی در متن، به عنوان یک قاعده کلی، اعداد بعد از نقطه و کاما در آخر هر جمله و داخل پرانتز قرار می‌گیرند.

-علائم نگارشی بسیار مهم هستند چون هریک دارای مفهومی از نظر استانداردهای بین المللی هستند.

-وقتی در بخشی از متن به چند منبع که شماره‌های آنها، متوالی و پشت سر هم است استناد کنید، از خط فاصله(-) برای توالی اولین عدد و آخرین عدد استفاده کنید. مثل: (۸-۳)

-وقتی در بخشی از متن، به چند منبع(که شماره‌های آنها پشت سر هم نیست) می‌خواهید استناد کنید، بین هر شماره با شماره بعدی، یک علامت ویرگول و بدون فاصله قرار دهید. مثل: (۱۰،۸،۶،۲) یا (۱۰،۷، و ۵-۲)

کتاب انگلیسی:نام خانوادگی نویسنده(فاصله)حرف یا حروف اول نام نویسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام کتاب(نقطه)(فاصله)شماره ویرایش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)اسم ناشر(نقطه‌ویرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)

مثال:

Ringsven MK, Bond D. Gerontology and leadership skills for nurses. 2nd ed. Albany(NY): Delmar Publishers; 1996.

نکات مهم:

– اسامی افراد به همان ترتیب درج آنها در کتاب تایپ شوند.

– شماره ویرایش مثل عبارات روبرو نوشته شود: ۲nd ed ; 4th ed ; 3rd ed;

– ممکن است به جای  نویسنده، ویراستار یا سازمانی مسئول تهیه اثر باشد، به مثالهای زیر توجه کنید.

Martin JB, Kasper DL, et al, editors. Harrison’s principles of internal medicine. 14th ed. New York: McGraw Hill; 1998.

ویراستار /گردآورنده به عنوان نویسنده:

Norman IJ, Redfern SJ, editors. Mental health care for elderly people. New York: Churchill Livingstone; 1996.

سازمان به عنوان نویسنده و ناشر:

Institute of Medicine(US). Looking at the future of the Medicaid program. Washington: The Institute; 1992.

کتاب فارسی:نام خانوادگی نویسنده(فاصله)حرف یا حروف اول نام با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام کتاب(نقطه)(فاصله)شماره ویرایش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)اسم ناشر(نقطه‌ویرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)

توجه: در زبان فارسی ممکن است بعد از فامیل از ویرگول استفاده می‌شود و گاهی نام را هم کامل می‌آورند که درست است ولیکن بهتر است از قانون فوق پیروی شود. باید دقت نمود که در کل متن یک رویکرد را دنبال شود چه قانون فوق چه نکته ذکر شده!!! مثال با یک نویسنده: حسینی ابوالقاسم. اصول بهداشت روانی. مشهد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ ۱۳۷۱٫ یا حسینی، ا. اصول بهداشت روانی. مشهد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد؛ ۱۳۷۱٫

فرید حسینی رضا. پاتوفیزیولوژی بیماریهای رماتیسمی و خود ایمنی. مشهد: آستان قدس رضوی؛ ۱۳۶۵٫ یا فرید حسینی ر. پاتوفیزیولوژی بیماریهای رماتیسمی و خود ایمنی. مشهد: آستان قدس رضوی؛ ۱۳۶۵٫

مثال با دو نویسنده:

امتیازی گیتی؛ کریمی محسن. مبانی زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک. ویرایش ۲٫ اصفهان: مانی؛ ۱۳۷۵٫ یا امتیازی، گ؛ کریمی، م. مبانی زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک. ویرایش ۲٫ اصفهان: مانی؛ ۱۳۷۵٫

حسن‌زاده طاهری م‌م؛ ابراهیم‌زاده اردکانی ع‌ر. آناتومی انسانی پایه. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی؛ ۱۳۸۸٫

مثال با بیش از سه نویسنده:

فرهودی ابوالحسن و همکاران. بیماریهای نقص ایمنی، تشخیص و درمان . تهران: علمی؛ ۱۳۶۵٫

ترجمه یک اثر در فارسی:نام خانوادگی نویسنده زبان اصلی(فاصله)نام نویسنده پس از نام خانوادگی هر نویسنده(نقطه)(فاصله)نام کتاب(نقطه)(فاصله)کلمه «ترجمه»(فاصله)(نام و نام خانوادگی مترجم یا مترجمان)(نقطه)(فاصله)محل انتشار(دونقطه)(فاصله)نام ناشر(نقطه‌ویرگول)(فاصله)سال چاپ(نقطه)

مثال:

لانگمن جان. رویان شناسی پزشکی لانگمن. ترجمه کورش عظیمی، مهدی صرافی. تهران: اندیشه روشن؛ ۱۳۷۹٫

گلیک برنارد؛ پاسترناک، جک. بیوتکنولوژی مولکولی: اصول و کاربرد DNA نوترکیب. ترجمه جواد بهروان. مشهد: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد؛ ۱۳۸۲٫

کتاب چند جلدی با عنوانی عام و عنوانهای خاص هر جلد:نام خانوادگی نویسنده زبان اصلی(فاصله)نام نویسنده پس از نام خانوادگی هر نویسنده(نقطه‌فاصله)نام کتاب(نقطه)(فاصله)(ج)شماره جلد(دونقطه)(فاصله)نام جلد(نقطه)(فاصله)کلمه «ترجمه»(فاصله)نام و نام خانوادگی مترجم یا مترجمان(نقطه)(فاصله)محل انتشار(دونقطه)(فاصله)نام ناشر(نقطه‌ویرگول)(فاصله)سال چاپ(نقطه) چنانچه جلدها عنوان جداگانه نداشته باشد، ج ۲ یا ج ۳ را پس از تاریخ نشر قرار دهید و سپس شماره صفحات را بنویسید.

مثال:

هاریسون تنسلی. اصول طب داخلی. ج ۳: بیماریهای دستگاه گوارش. ترجمه محمد ناظم. تهران: چهر؛ ۱۳۶۵٫

مشخصات بخشی یا فصلی از کتابی که بوسیله یک یا چند نویسنده نوشته شده است به انگلیسی:نام خانوادگی نویسنده فصل(فاصله)حرف اول نام نویسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام فصل(نقطه)(فاصله)(In)(دونقطه)(فاصله)نام خانوادگی نویسنده یا ویراستار کتاب(فاصله)حرف اول نام نویسنده یا ویراستار با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام کتاب(نقطه)(فاصله)شماره ویرایش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)ناشر(نقطه‌ویرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)(فاصله)(p)(نقطه)(فاصله)صفحه اول(خطتیره)صفحه آخر فصل(نقطه)

به مثالهای زیر توجه کنید:

Phillips SJ, Whisnant JP. Hypertension and stroke. In: Laragh JH, Brenner BM, editors. Hypertension: pathophysiology, diagnosis, and management. 2nd ed. New York: Raven Press; 1995. p. 465-78.

Blaxter P. Social health and class inequalities. In: Carter C, Peel J, editors. Equalities and inequalities in health. 2nd ed. London: Academic Press; 1976. p. 165-78.

نکات مهم

– اولین حرف نام نویسنده، ویراستار، عنوان و همچنین کلمات و نامهای خاص را با حروف بزرگ تایپ کنید.

– محل نشر یعنی اولین شهری که در پایین صفحه عنوان کتاب نوشته شده است. اگرنام  بیش از یک شهر وجود دارد، فقظ نام اولین شهر را درج کنید. از به کار بردن کلماتی مانند USA یا Britania  و نظایر آن خودداری کنید.

– اسم ناشر را بطور کامل و خوانا بنویسید.

– برای شماره صفحه، حرف P(نقطه) را تایپ کنید و سپس شماره صفحات منبع مورد استفاده را بنویسید. مثل:

p. 122-9

p. 1129-57

زمانی که از صفحات مختلف یک منبع استفاده کرده‌اید و شماره صفحات هم پشت سر هم و متوالی نیست، مشابه مثال زیر عمل کنید:

p. 333,338,340-5

– چنانچه کتاب مورد استفاده از چند جلد تشکیل شده، شماره جلد را پس از تاریخ انتشار و قبل از صفحات بنویسید. بجای استفاده از کلمه Volume(جلد) ، از کوتاه شده آن یعنی Vol استفاده کنید. مثل:

New York: Academic press; 2003. Vol. 2 p. 134-48

مشخصات بخشی یا فصلی از کتابی که بوسیله یک یا چند نویسنده نوشته شده است به فارسی: نام خانوادگی نویسنده فصل(فاصله)حرف اول نام نویسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام فصل(نقطه)(فاصله)(در)(دونقطه)(فاصله)نام خانوادگی نویسنده یا ویراستار کتاب(فاصله)حرف اول نام نویسنده یا ویراستار با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)نام کتاب(نقطه)(فاصله)شماره ویرایش(نقطه)(فاصله)محل نشر(دونقطه)(فاصله)ناشر(نقطه‌ویرگول)(فاصله)سال انتشار(نقطه)(فاصله)صفحه اول(خطتیره)صفحه آخر فصل(نقطه)

مثال:

محمد‌پور ع. آزمایش‌های پاتولوژی. در: محمدپور، ع. پرستاری بالینی در آزمایش‌های تشخیص طبی. چاپ اول. تهران: نشر مرندیز؛ ۱۳۷۵٫ صفحات ۷۲-۹٫

فرهنگ مهرداد. بیماریهای آلرژیک کودکان. در: مسایل روزمره طب اطفال. گردآورنده محمد توکلی. تهران: دانشجو، ۱۳۶۴٫

مقاله انگلیسی: نام خانوادگی نویسنده(فاصله)حرف اول نام نویسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان مقاله(نقطه)(فاصله)نام مجله به صورتی که در آخرین ویرایشMedlineذکر شده است(فاصله)سال انتشار(فاصله)ماه(نقطه‌ویرگول)(فاصله)جلدیا دوره انتشار(شماره)(دونقطه)(فاصله)شماره صفحات(نقطه)

توجه: در صورتیکه مقاله انگلیسی پذیرفته شده ولی چاپ نشده در انتها داخل پرانتز in press نوشته می‌شود.

مثال:

 .Fisher GA, Sikic BI. Drug resistance in clinical oncology and hematology. Introduction. Hematol Oncol Clin North Am 1995 Apr; 9(2): 58-63

نکات مهم:

– اگر نویسندگان مقاله، شش نفر یا کمتر از شش نفر بودند، باید نام همه آنان درج شود. در هنگام تایپ اسامی، بین هر اسم، یک ویرگول و سپس یک فاصله قرار دهید. پس از تایپ آخرین اسم، به جای ویرگول، نقطه بگذارید.

– اگر اسامی افراد بیش از شش نفر باشد، ابتدا نام شش نفر اول را تایپ کرده و پس از درج یک ویرگول و یک فاصله، عبارت ‘et al” را تایپ کنید سپس یک نقطه و یک فاصله درج نمایید.

– اولین حرف نام نویسنده(ها)، عنوان و همچنین کلمات و نامهای خاص را با حروف بزرگ تایپ کنید.

– نوشتن جلد و شماره مجله ضروری است. در این قسمت عدد اول، جلد[۷] مجله و عدد داخل پرانتز، شماره[۸] مجله است.

– در صورتیکه شماره صفحات کلیه شماره‌های یک جلد، ممتد(به دنبال هم) باشد می‌توان از ذکر شماره داخل پرانتز صرف نظر کرد.

– عنوان مجله  را مطابق سبک مدلاین Medline به صورت مخفف بنویسید. در واقع شیوه نگارش مشخصات مقاله در پایگاه اطلاعاتی مدلاین به سبک استاندارد ونکوور است. نشانی  اینترنتی پایگاه مدلاین: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed

– گاهی یک سازمان نقش نویسنده را ایفاء می‌کند و یا نام نویسنده مشخص نیست. مثال از نامشخص بودن نویسنده:

.No auther given: Coffee Drinking and Cancer of the Pancreas [editorial]. BMJ 1999; 283-628

به مثالهای زیر توجه کنید:

 Br J Urology    به جای British Journal of Urology

N Eng J Med    به جای  New England Journal of Medicine

Am J Hum Genet  به جای  American Journal of Genetics

مثالهای دیگر برای مقاله چاپ شده در مجلات:

Volume with supplementضمیمه یک جلد

.Shen HM, Zhang QF. Risk assessment of nickel carcinogenicity and occupational lung cancer. Environ Health Perspect 1994;102 Suppl 1:275-82

Issue with supplementضمیمه یک شماره  

.Payne DK, Sullivan MD, Massie MJ. Women’s psychological reactions to breast cancer. Semin Oncol 1996;23(1 Suppl 2):89-97

Volume with partبخشی از یک جلد  

Ozben T, Nacitarhan S, Tuncer N. Plasma and urine sialic acid in non-insulin dependent diabetes mellitus. Ann Clin Biochem 1995;32(Pt 3):303-6.

Issue with partبخشی از یک شماره

Poole GH, Mills SM. One hundred consecutive cases of flap lacerations of the leg in ageing patients. N Z Med J 1994;107(986 Pt 1): 377-8.

مقاله فارسی: در همایش: نام خانوادگی نویسنده(فاصله)نام نویسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان مقاله(نقطه)(فاصله)نام همایش ارائه مقاله(نقطه)(فاصله)زمان ارائه مقاله(نقطه‌ویرگول)(فاصله)شهر ارائه مقاله(دونقطه)(فاصله)دانشگاه یا ارگان ارائه مقاله(نقطه‌ویرگول)سال انجام تحقیق(نقطه) در مجله: نام خانوادگی نویسنده(فاصله)نام نویسنده با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان مقاله(نقطه)(فاصله)نام مجله ارائه مقاله(فاصله)سال نشر(نقطه ویرگول بدون فاصله)دوره(در صورت وجود شماره، آن را بالافاصله بعد از دوره داخل پرانتز می‌نویسیم(دونقطه)(فاصله)صفحات‌شمار(نقطه)

مثال:

کهبازی م، چهرئی ع، ارجمندزادگان م. تعیین نگرش محققین علوم زیستی شهر اراک به تحقیقات مشارکتی با مردم در سال ۱۳۸۴٫ کنگره سراسری پژوهش مشارکتی مبتنی بر جامعه. ۱۶-۱۴ تیرماه ۱۳۸۴؛ اردبیل: دانشگاه علوم پزشکی اردبیل؛ ۱۳۸۴٫

کهبازی م، چهرئی ع. تعیین اثر آموزش تغذیه تکمیلی توسط پزشک بر وزن اطفال ۲۴-۶ ماهه دارای اختلال رشد. فصلنامه ره‌آورد دانش ۱۳۸۳؛ ۷(۳): ۲۶-۲۱٫

حاجی ترخانی امیرحسن. جامعه پزشکی و استفاده از اطلاعات علمی. مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران، سال اول، ش ۲(تابستان ۱۳۷۲): ۷۲-۷۶٫

منابع الکترونیکی: شامل: نرم افزارSoftware؛  صفحات وبWeb Pages؛ مجلات الکترونیکیElectronic Journals؛ کتابهای الکترونیکیElectronic Books و پایگاههای اطلاعاتی Databases.

منابع اینترنتی ثابت نیستند یعنی ماهیت اطلاعات در اینترنت متغیر بوده و ممکن است هر لحظه نشانی یک سایت تغییر کند و یا هر روز اطلاعات جدیدی وارد صفحات سایت‌ها شود که ممکن است کاملا متفاوت از اطلاعات پیشین باشد.

اگر صفحه اینترنتی دارای نویسنده است مانند مثال زیر عمل کنید.

 Kilmartin M. Women in GP: a strategy for women GPs. 2003. RACGP Online. Available at: URL:http://www.racgp.org.au/. Accessed Jul 30, 2003.

–  نویسنده: Kilmartin M.

–   عنوان صفحه(مدرک): . Women in GP: a strategy for women GPs و سال انتشار مطلب ۲۰۰۳

–   عنوان وب سایت:  .RACGP Online

–   درج عبارت Available at:”  “ و سپس نشانی اینترنتی

–   تاریخ مشاهده صفحه: Accessed Jul 30, 2003

یک مثال دیگر :

McCook A. Pre-diabetic Condition Linked to Memory Loss. 2013. Available at: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/news/fullstory_11531.html. Accessed Sep16, 2014.

اگر صفحه اینترنتی نویسنده ندارد،  ابتدا عنوان مطلب را درج کنید:

High blood pressure in pregnancy. 2011. Available at: http://www.nhlbi.nih.gov/health/public/heart/hbp/hbp_preg.htm Accessed Oct 21, 2012.

مقاله یک مجله الکترونیکی موجود در پایگاه اطلاعاتی تمام متن ProQuest

–  برای درج مشخصات مقاله یک مجله الکترونیکی موجود در پایگاههای اطلاعاتی مختلف مانند مثال زیر عمل کنید.

–  درج مشخصات مقاله مجله الکترونیکی مشابه مواردی است که برای درج مشخصات مقاله انگلیسی به کار می برید. تنها تفاوت، درج  عبارت [serial online]  به معنای “ نشریه الکترونیکی” و ذکر نام پایگاه اطلاعاتی مانند proquest; Elsevier; ScienceDirect; Blackwell Synergy  و نظایر آن است.

Rockwood K, Graham JE, Fay S. Goal setting and attainment in Alzheimer’s disease patients treated with donepezil. J Neurol Neurosurg Psychiatry [serial online] 2002; 73(5):500-507. Available from: Proquest , Accessed Dec 19, 2003.

کتاب  الکترونیکی:

اگر از متن کتابی استفاده می کنید که به شکل CD است ، مانند مثالهای زیر عمل کنید:

The Oxford English dictionary [book on CD-ROM]. 2nd ed. New York: Oxford University Press; 1998.

Martindale: the complete drug reference [book on CD-ROM]. Englewood,CO: Micromedex; 1999. Based on: Parfitt K, editor. Martindale: the complete drug reference. London: Pharmaceutical Press; 1999.

اگراز متن کتابی استفاده می کنید که در محیط اینترنت است، مشابه مثالهای بالا بنویسید و به جای عبارت [book on CD-ROM]  عبارت [book online] را جایگزین کنید.

مکاتبات با پست الکترونیکی:

Smith P. New research projects in gastroenterology [online]. E-mail to Matthew Hart(mh@hospital.wa.gov.au) Feb 5, 2000.

پایان‌نامه:نام خانوادگی محقق(فاصله)حرف اول نام محقق با حروف بزرگ(نقطه)(فاصله)عنوان تحقیق(نقطه)(فاصله)کلمه «پایان‌نامه دوره…»(ویرگول)(فاصله)محل تحقیق(دونقطه)(فاصله)دانشگاه یا ارگان حمایت‌کننده(نقطه‌ویرگول)سال انجام تحقیق(نقطه)

گلعلی پور، محمد جعفر. سیر تکامل طبیعی و غیر طبیعی مشتقات قوس اول برونشیال در جنین. پایان نامه دکترای تخصصی، مشهد: دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ۱۳۷۴٫

به جزء موارد فوق می‌توان به جزوه، بروشر، فرهنگ لغت و مقاله در روزنامه نیز ارجاع داد. برای جزوه ارگان منتشرکننده در ابتدا آورده می‌شود. جهت فرهنگ لغت نیز اسم کلی و معروف فرهنگ لغت در ابتدا آورده می‌شود. مقاله در روزنامه نیز مثل مقالات دیگر است که در بالا توضیح داده شد.