انواع مصاحبه در روش تحقیق

–  بدون ساختار

–  نیمه ساختار یافته

–  ساختار یافته

انواع و اقسام و شیوه های مصاحبه در روش تحقیق به عنوان یک ابزار برای گردآوری اطلاعات  دارای نقاط قوت و ضعف فراوانی هستند. شیوه هایی که برای مصاحبه تحلیل آماری از آنها بهره گیری می شود با راهبردها،  اهداف دانشجو و پرسش های تحقیق در ارتباط می باشد.  علاوه بر این  مصاحبه ای که از آن بهره گیری می کنند بر روی حوزه های علمی مصاحبه و  استفاده از روشی که  این عملکرد را کنترل می کنند موثر می باشد. در هر صورت مصاحبه در روش تحقیق دارای تفاوت های متعددی می باشند و  اطلاعات به دست آمده  از آنها دارای فرق می باشد.

تعریف مصاحبه  بدون ساختار در روش تحقیق

مصاحبه بدون ساختار در روش تحقیق گاهی به آن مصاحبه سرگذشت زندگی هم می‌گویند.  این گونه مصاحبه به طور معمول از پژوهش هایی که در رابطه با سرگذشت زندگی افراد  باشد بهره گیری می‌شود و کاربرد فراوانی در روش تحقیق جهت تحلیل آماری دارد. در روش مصاحبه بدون ساختار پژوهشگر سعی می کند که نقاط عقیده ها یا شرایط مصاحبه شوندگان را درک کند.

پرسش های مصاحبه در روش تحقیق  نیمه ساختار یافته از قبل طراحی نشده اما با اهداف و پرسش های کلی محقق مرتبط می باشد. همچنین در این شیوه هیچ گونه بحثی از قبل مشخص شده برای دسته بندی جواب ها موجود نمی باشد. بیشتر مصاحبه ها به صورت ساختار نیافته می باشند ولی با مجموعه کلی از پرسش ها سازمان دهی می شود.

علت بدون ساختار بودن این مصاحبه در روش تحقیق این می باشد که مصاحبه شونده در آن برای پاسخگویی آزاد می باشد و درباره هر چیز با ارزشی که به ذهنش می آید گفت و گو می کند و تنها دخالت کمی از طرف پژوهشگر در این گونه مصاحبه وجود دارد.

باید به این نکته توجه داشت که مصاحبه ی بدون ساختار یافته تنها می تواند در رابطه با پژوهش های کیفی از آن بهره گیری شود.  همچنین از این گونه مصاحبه برای کشف توضیح و معانی شرایط ها، اهمیت فرهنگی و نمادی آنها از نظر مردم استفاده می‌شود.  اینگونه مصاحبه در روش تحقیق به شکل وسیعی در تحقیق های اجتماعی و سایر زمینه های دیگر از آن بهره گیری می شود و در تولید اطلاعات ارزشمند دارای گنجایش فراوانی می باشد.

نکات پر اهمیت برای مصاحبه نیمه ساختار یافته در روش تحقیق

برای مصاحبه نیمه ساختار یافته پژوهشگر تلاش می‌کند تا کمتر از افراد سوال بپرسد. به همین خاطر مردم تصور می کنند که این گونه مصاحبه بسیار راحت می باشد.  ولی اینگونه نمی باشد برای انجام این مصاحبه در روش تحقیق باید به نکات مهمی توجه داشت که شامل موارد زیر می شود:

– پژوهشگر باید مهارت برقراری ارتباط دوستانه با فرد مصاحبه‌شونده را داشته باشد.

– در این گونه مصاحبه احتیاج است تا مصاحبه ‌شونده به پژوهشگر اعتماد پیدا کند و این امر کار بسیار مشکلی برای پژوهشگر می باشد. بنابراین برای انجام این گونه مصاحبه احتیاج به توانایی و مهارت فراوانی می باشد.

–  پژوهشگر باید به این نکته توجه داشته باشد که اطلاعات با اهمیت و ارزشمند را درک کند و برای به دست آوردن نکات ریز جهت تحلیل آماری بیشتر سوال های تکمیلی از فرد مصاحبه شونده سوال کند.

–  پژوهشگر باید بتواند  با مهارت و هوشیاری خود متوجه بیراه رفتن مصاحبه شونده بشوند  و آن ها را در مسیر صحیح قرار دهند.

–  در این گونه مصاحبه در روش تحقیق مصاحبه گر باید پرسش‌های خود را به صورتی طراحی کند که جهت دهنده نباشد ولی بتواند هدایت و مدیریت مصاحبه را داشته باشد.

–  یک مصاحبه با کیفیت اکثر خصوصیات یک بحث و گفت و گوی صمیمانه را دارد.  اینگونه محاسبه به شکل گفتگوی غیر رسمی انجام می شود و هنگامی دارای ارزش می باشد که همراه با مشاهده صورت گیرد.  در محاسبه بدون ساختار پرسش‌هایی که به صورت گفت و گو باشد به آسانی می‌توان به آن جواب داد.

–  این نکته دارای اهمیت می باشد که در مصاحبه بدون ساختار حجم فراوانی از اطلاعات را می توان به دست آورد که بررسی و ارزیابی آن بسیار مشکل می باشد.

–  در مصاحبه بدون ساختار پاسخ ها به شکل غیر استاندارد و رسمی می باشد و به همین خاطر بررسی و ارزیابی و جواب ها دشوارتر می شود البته هنگامی که ترتیب و نظم پرسش‌ها معین شود بررسی آنها راحت تر خواهد بود.

در قوم نگاری چک لیستی برای گردآوری اطلاعات در مصاحبه بدون ساختار ارائه می گردد که این لیست شامل موارد زیر می شود:

–  پیدا کردن جایگاه و ورود به آن

–  درک زبان و فرهنگ جواب دهندگان

–  تصمیم گیری در رابطه با روشی که محقق خودش را به معرفی کردن می پردازد.

–  به دست آوردن یک اطلاع دهنده برای تحلیل آماری

–  به وجود آوردن اعتماد و اطمینان

–  گردآوری مواد تجربی

نحوه مصاحبه نیمه ساختار یافته در انجام پایان نامه چگونه است؟

محاسبه ی نیمه ساختار یافته جزو یکی از شایعترین انواع مصاحبه محسوب می‌شود که در پژوهش‌های کیفی اجتماعی از آن بهره گیری می شود.  مصاحبه میان دو واحد نهایی مصاحبه ساختار یافته و بدون ساختار واقع می‌شود که برخی اوقات  مصاحبه عمیق نامیده می‌شود. در آن از کلیه افراد پرسش‌های مشابهی سوال می‌شود ولی آنها برای  جوابدهی کاملاً آزاد هستند و به هر روشی که علاقه داشته باشند پاسخگو هستند. در این گونه موارد کنترل و مدیریت رمزگردانی جواب ها و دسته بندی آنها بر عهده پژوهشگر می باشد.

در کتاب شیوه های پژوهش و نحوه تحلیل آماری آن در علوم انسانی به این گونه مصاحبه،  مصاحبه سازمان یافته یا منظم می گویند که در آن فرد مصاحبه گر از قبل پرسش‌ها و جواب های مد نظر خود را تنظیم می کند و در هنگام مصاحبه آنها را در اختیار افراد مصاحبه‌شونده قرار می‌دهد.

خصوصیات مصاحبه نیمه ساختار یافته

–  در مصاحبه نیمه ساختار یافته پژوهشگر به دنبال کسب اطلاعات بخصوصی می باشد تا بتواند از طریق آن اطلاعاتی که از سایر مصاحبه‌ها کسب می‌کند به مقایسه کردن بپردازد.

–  در این مصاحبه الزامی می باشد که سوال های مشابهی از افراد سوال شود.  ولی از آنجایی که فرد پژوهشگر  به دنبال مصاحبه انعطاف پذیر می باشد در چنین موقعیتی اطلاعات پر اهمیت را از  افراد مصاحبه شونده به دست می‌آورد.

–  پژوهشگر برنامه مصاحبه خود را آماده می کند.  این برنامه امکان دارد تعدادی سوال های بخصوصی یا لیستی از موضوعاتی باشد که قرار است  مورد بحث و گفت‌وگو واقع شود.

مصاحبه ساختار یافته چیست؟

مصاحبه ساختار یافته معمولاً در پژوهش‌های بازار مورد بهره‌گیری قرار می‌گیرد که از قبل پرسش ها طراحی می شوند. ابتدا محقق یک پرسشنامه رسمی آماده می‌کند که در آن کلیه پرسش ها به ترتیب سوال می شود.

 تفاوت مصاحبه بدون ساختار و ساختار یافته را توضیح دهید؟

مصاحبه بدون ساختار و ساختار یافته اداره تفاوت های بخصوصی هستند که می توان به موارد زیر اشاره داشت:

–  مصاحبه ساختار یافته پرسش ها از قبل مشخص می شوند و جواب آنها دارای محدودیت است. اما در مصاحبه بدون ساختار محقق دستور بخصوصی ندارد و برای استاندارد سازی تاکیدی ندارد.

–  در مصاحبه ساختار یافته پرسش ها  از قبل کد گذاری شده اند اما در مصاحبه بدون ساختار طبقه بندی آن بر عهده محقق می باشد.

–  محاسبه ساختار یافته برای تحقیق های زمینه یابی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما مصاحبه بدون ساختار در تحقیق کیفی استفاده می شود.

مقایسه انواع مصاحبه در روش تحقیق

انواع مصاحبه در روش تحقیق از طریق طرز مصاحبه، نوع پرسش ها، دسته بندی ، موضوعات کاربردی، روش های روایی و پایایی و… مورد مقایسه قرار می گیرند. که هر کدام از آنها دارای خصوصیات و کاربرد بخصوصی جهت مصاحبهدر روش تحقیق هستند.