کارگاه خانواده

دکترخلیل علی محمدزاده استاد دانشگاه

باید به ماجرای زایمان های رند و مناسبتی در جامعه پایان داد.

دکتر خلیل علی محمدزاده پزشک و پژوهشگر امور اجتماعی در کارگاه جمعیت و خانواده ویژه بیستمین مراسم ازدواج دانشجویی که به مدت دو روز در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و به همت دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در این دانشگاه برگزار شد، با تبریک پیوند ازدواج دانشجویان عزیز و فرهیخته گفت: زوجین باید در کنار هم عمر کنند، بنابر این باید تلاش کنند، کیفیت روزهای زندگی را برای همدیگر فراهم کنند.
وی با اظهار این مطلب که قرار نیست در ازدواج یکی زندگی کردن را انتخاب کند و دیگری مجبور به تحمل کردن این زندگی باشد، بیان داشت: منظور از کیفیت روزهای زندگی این است که زوجین و اعضای خانواده از “آرامش و امنیت” و “آسایش و رفاه” سهم عادلانه ای داشته باشند و خانواده کانونی گرم، بانشاط و معنوی برای فرزندان و نیز تکیه گاهی مطمئن برای جامعه باشد.
وی با اشاره به نقش نیروی انسانی سالم، دانا و توانمند در پیشرفت جامعه گفت: نقطه شروع شکل گیری شخصیت هر فرد به خانواده و محیط آن و به دست پدر و مادر و مربیان و معلمان کشور است و باید در سبک زندگی و مهارت های مربوط به زندگی، عادت های صحیح و اقدامات مناسب مورد توجه باشد.
وی با یادآوری مشکلات مختلف فراروی جوانان در امر ازدواج و فرزندآوری و تاکید بر لزوم حمایت قوای سه گانه از سیاست تحکیم خانواده در کشور، گفت: رفتار خانواده ها و خود جوانان هم باید به سمت ایجاد معیارهای واقعی در فضای زندگی سوق پیدا کنند، تا ازدواج های به موقع، آسان و ماندگار در کشور نهادینه گردند.
دارنده ی نخستین جایزه ملی جمعیت ایران با عنوان «جوان بمان»، با توجه به کاهش شدید نرخ باروری در ایران در سه دهه اخیر و خطراتی که آینده نمای جوانی جمعیت و حمایت های لازم از جمعیت سالمند کشور را تهدید می کنند،، اظهار داشت: با تامل در ابعاد مختلفی که در این ارتباط مطرح است، ضرورت دارد جوانان بعد از ازدواج، فرزندآوری را به تاخیر نیاندازند و با فاصله گذاری حداکثر سه سال بین فرزندان، تعداد مناسب فرزندان خود را در طی دوره مطلوب باروری تنظیم نمایند.
وی عبور از عارضه تک فرزندی را در تعادل و تکامل تربیتی فرزندان و مسئولیت پذیری معقول و منطقی فرزندان در خانواده حائز اهمیت خواند و گفت: از جمله عوارض کنترل جمعیتت دراز مدت در جامعه، روی آوردن به تک فرزندی و فاصله گذاری طولانی بین فرزندان و به هم خوردن تنظیم تربیتی فرزندان است.
وی ادامه داد: بررسی های متعدد در کشورهایی که برنامه‌های کنترل جمعیت را در گذشته اجرا نموده اند، حاکی از آن است که این برنامه ها، سن ازدواج و فرزندآوری پدر و مادرها را افزایش داده و باعث شکاف نسلی شده است.
وی افزود: فاصله سنی بیشتر بین فرزندان و والدین، از یک طرف فرزندان را از خانواده‌ها دور کرده و بنیان خانواده را سست می کند و از طرف دیگر حتی بسیاری از پدران و مادران را در سالمندی بالاجبار تنها، افسرده و منزوی می سازد.
وی با اشاره به آمارهای ناباروری اولیه و ثانویه در ایران و جهان خاطر نشان شد: استفاده طولانی مدت از روش های پیشگیری از بارداری در افزایش ناباروری تاثیرگذار است.
وی همچنین گفت: ازدواج و فرزندآوری در سن مناسب، در تشخیص زودرس و درمان سریع و نیز پیشگیری از ناباروری نقش مهمی دارد.
دکتر علی محمدزاده ارتقاء سلامت مادر و کودک را یکی از شاخص های برحسته در توسعه یافتگی کشورها ذکر کرد و گفت: سزارین های انتخابی به این مسئله مهم و محوری آسیب وارد می کنند و ضروری است که مسئولان بهداشتی و درمانی کشور در اجرای دقیق دستورالعمل هایی که بر ترویج زایمان های طبیعی تاکید دارند و تحولات آموزشی که در این زمینه باید رخ دهند، بیشتر پافشاری کنند تا از این طریق هم در کاهش بار بیماری ها در حال و آینده و کیفیت زندگی مادران و نسل آینده و هم در تثبیت کارآیی فنی و تخصیصی در انجام خدمات سلامت و هزینه کرد بهتر منابع صندوق سلامت، روندهای درستی پایه گذاری شوند.
وی مد شدن زایمان های تاریخ رند و در مناسبت های مهم مذهبی و ملی در زایمان های نخست و به مدد سزارین های الکتیو را مصیبتی دیگر خواند که گاهی با خوش نیتی، در سیستم رشد و تکامل جنین در ماه آخر حاملگی اخلال ایجاد می کنند و بیان داشت: هرگونه جلو و عقب کشیدن های تاریخ زایمان بدون علت پزشکی، مخاطره آمیز است.
وی اضافه کرد: این نوع ترجیحات گاهی از سوی خانواده ها، امری ساده و فاقد اشکال به حساب می آیند، لکن صاحب نظران و آگاهان امر از طریق اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و دستگاه های مسئول از طریق ایجاد محدودیت های قانونی و رعایت الزامات ممیزی بالینی، به رواج چنین مسائلی در جامعه باید پایان دهند.
این استاد دانشگاه به یکی دیگر از عوامل کاهنده نرخ باروری در جامعه تحت عنوان گریز از نقش مادری اشاره نمود و اظهار داشت: متاسفانه تلاش هایی در جامعه صورت می گیرد که نقش مادری در دختران و زنان کم رنگ شود و یک نقش فرعی به حساب آید. مثلا گفته می شود دختران باید درس بخوانند، شغل داشته باشند و تفریح کنند، حال اگر فرصت ازدواج مناسب هم پیش آمد، ازدواج صورت گیرد و اگر اتفاق نیفتاد، اشکال خاصی مترتب نیست. این نوع سم پاشی ها در حکم تهدید ابعاد مختلف سلامتی در جامعه است و گاهی هم که ازدواج صورت می گیرد، فرزندآوری مدت طولانی به تاخیر می افتد.
وی گفت: آمارها حاکی از آن است که بین ازدواج و فرزند اول در کشور بیش از ۳٫۵ سال و بین فرزند اول و فرزند دوم بیش از ۵ تا ۷ سال فاصله وجود دارد و یا از تعداد ازدواج ها، سال به سال کم می شود و نقطه مقابل آن نرخ طلاق سالیانه افزایش می یابد.
وی با تشریح چرایی این روندها گفت: ما در چنین مسائل مهمی از دیدگاه های اسلامی دورتر شده ایم و جا دارد در این مسائل اساسی دولت،‌ خانواده ها،، دستگاه های مسئول، آگاهان اجتماعی و خود جوانان فکر اساسی نموده و برنامه های مهمی را به مرحله اجرا درآورند.
این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به این مطلب که هر کاری باید در جای خود و در زمان مناسب خود انجام گیرد، بیان داشت: تحکیم خانواده یکی از ویژگی های مهم جامعه سنتی ما بود، این امتیاز الان به عنوان یک راه حل در پیشگیری از مشکلات مربوط به خانواده و درمان اختلالاتی که در این زمینه رخ داده، در کشورهایی مثل فرانسه، سوئد، آمریکا و خیلی از کشورهای اروپایی دیگر مورد توجه و تاکید فراوان قرار گرفته است، آنها به دنبال این هستند که بین شغل، تحصیل و زندگی زنان هماهنگی و تعادل ایجاد کنند. ما هم باید به این مسئله اعتنا کنیم. اینکه خانم ها ازدواج را به خاطر تحصیل و یا شغل به بعد از ۳۰ سالگی منتقل کنند، پیامدهای سوئی برای کشور دارد.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود با تعریفی از پنجره جمعیتی، به عنوان یک دوره و فرصتی که در آن جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال کشور، حدود ۷۰ درصد و جمعیت زیر ۱۵ سال و بالای ۶۵ سال، حدود ۳۰ درصد است، اشاره کرد و گفت: ایران از سال ۱۳۸۵ چنین وضعیتی دارد و جمعیت شناسان می گویند تا سال ۱۴۲۵ یعنی به مدت ۴۰ سال این پنجره به روی کشور باز خواهد ماند.
وی افزود: در این دوره اگر کشورها به نیازمندی‌های نسل جوان و میانسال خود در همه‌ی عرصه‌ها مانند ازدواج، تحصیلات تکمیلی، شغل و خلاصه توانمندی های مختلف در وجود آنان پاسخ گویند، یک فرصت و دوران طلائی است تا پس از سپری شدن این دوره به یک پیشرفت فراگیر و پایدار نایل آیند و اگر نه، با از بین رفتن این فرصت، تهدیدهای این دوران سر خواهد رسید.
دکتر علی محمدزاده در خاتمه «مهاجرت نخبگان» را به نوعی «مهاجرت ژن‌های هوشمند» خواند و توضیح داد: بر اساس پژوهش های جدید در فرایند مهاجرت نخبگان و متخصصان نه تنها نخبگان که ثروت ملی به شمار می‌آیند، از آن کشور می‌روند، بلکه پس از گذشت قرن‌ها از نظر ژنتیکی کشورهای نخبه پذیر به جوامع نخبه تبدیل خواهند شد و درصد ژن‌های هوشمند آنها به شکل گسترده ای افزایش می‌یابند؛ لذا در زمینه نوآوری و تولید علم و فن‌آوری همچنان پیشتاز خواهند بود. در مقابل کشورهای نخبه گریز روز به روز فقیرتر شده و به دلیل همین فقر وابسته‌تر می‌شوند و تعادل جهانی با شدت بیشتری به هم می‌خورد.
وی گفت: از این رو در توجه به نیازهای نخبگان و فراهم آوردن امکانات لازم برای فعال سازی ایشان و تدوین چارچوب های مدیریت بر نخبگان در کشور باید گام های عملی بیشتری برداشت.
شایان ذکر است که در این کارگاه دو روزه که به همت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه صورت گرفت، دکتر سیما فردوسی پیرامون روابط زوجین در خانواده، ارتباطات خانوادگی و فرزندپروری، دکتر شاهین فرهنگ در ارتباط با نشاط و شادابی در زندگی و دکتر خلیل علی محمد زاده در رابطه با مدیریت سلامت و تناسب خانواده و حفظ نمای جوانی جمعیت در کشور به ایراد سخن پرداختند که با استقبال مزدوجین دانشگاهی روبرو شدند.