آیا قطار لوکس طرح تحول نظام سلامت بر روی ریل پیش می رود؟

سالها بود که وزرای بهداشت و دست اندرکاران و کارشناسان و سیاستگزاران حوزه سلامت بر این باور بودند که جایگاه نظام سلامت در اولویت بندی کشوری مناسب نیست, بطوریکه برخی از این کارشناسان اولویت نظام سلامت را در رده شانزدهم برنامه ریزی های کشوری عنوان نمودند. بالاخره این خواست همگانی در دولت تدبیر و امید به واقعیت پیوست, و دولت با شهامت تمام با وجود اینکه می توانست با بهره گیری از متدهای اقتصادی غربی , در زمان رکود اقتصادی , منابع را از خدمات گرفته و به سمت تولید و اشتغال سوق دهد؛ اما نه تنها که حاضر نشد منابع بخش خدمات عمومی را کاهش دهد بلکه از مقوله سلامت مردم به راحتی نگذشت.

این مهم سبب شد که بارقه های امید را در دل مردم و کارشناسان امر زنده گردد و تحسین دولت در انظار عمومی برانگیخته شود و دولت بسیار جسورانه در شرایط سخت اقتصادی به اختصاص حدود دوازده هزار میلیارد تومان به حوزه سلامت اقدام نمود. از سوی دیگر همدلی و همراهی مسئولین وزارت تعاون و کار و رفاه و تامین اجتماعی با نظام سلامت تا به آنجا پیش رفت که حتی انتقاد برخی از اعضای کمسیون اجتماعی را نیز برانگیخت اما این حمایتها ادامه یافت و با وجود اینکه سازمان تامین اجتماعی از کمبود منابع رنج می برد؛ اما با اعمال سیاستهای اقتصاد مقاومتی و طرحهای خلاقانه توانست که نه تنها از پنچ هزار میلیارد تومان کسری بودجه جلوگیری نماید, بلکه بودجه بخش سلامت را بیش از پنجاه درصد افزایش بدهد و علاوه بر این برای اولین بار در طول ده سال اخیر پرداختی ها به بیمارستانها از سوی سازمان تامین اجتماعی به روز شد. همه این همراهی ها سبب شد که برای اولین بار دانشگاههایی که در طول هشت سال اخیر از نظر مالی در هرچه کمتر بودن تراز منفی مالی با هم رقابت می کردند؛ در حساب خود وجوه قابل توجهی را ببیند. بطوریکه در برخی از دانشگاهها از مسئولین بیمارستانها خواستند که لیست ملزومات مورد نیاز را برای قرار گرفتن در فارماکوپه آن دانشگاه ارائه دهند, طرح تحول نظام سلامت به سرعت تدوین شد و ایین نامه اجرایی ان به دانشگاههای کشور ابلاغ شد.

برای اولین بار با همت دولت محترم طرحی در نظام سلامت تدوین شده بود که اعتبارش حتی زودتر از نهایی شدن طرح در حساب دانشگاهها لحاظ شد و دانشگاهها توانستند بدهی خود را با شرکتهای دارویی تسویه کنند و این شرکتهای دارویی بودند که ناز بیمارستانها را برای فروش دارو می خریدند و تمام اینها منجر شد به این واقعیت که شبکه های تلویزیونی صحنه های رضایت مردم و بیماران را به تصویر بکشند و وزیر بهداشت در نظرسنجی ها لقب یکی از بهترین و موفق ترین وزار را به خود اختصاص دهد عددی بالاتر از وزیر تعاون که حامی پشت پرده نظام سلامت بود. اما حکایت هرگز به این خوبی و خوشی پیش نرفت و خیلی زود ….

این باران بهاری دغدغه های خود را به بار آورد, در سرزمینی که ده سال بود باران نیامده بود و سفره های زیرزمینی آن خشک شده بود, انگار حالا همه برای این باران دست به کار شده بودند, هر کس سعی می کرد زمین های زیرکشتش را افزایش دهد و تعداد فراوانی متقاضی برای این فضای جدید پیدا شد, اما کارشناسان همچنان نگران بودند آنها که عالم تر از بقیه بودند می دانستند که کار به این راحتی ها نیست و ممکن است انرژی زیادی بدون بهره وری به هدر رود و یاس و ناامیدی همه را فرا گیرد. با این مثال بر می گردم به آنچه در نظام سلامت ایران در این روزها در شرف اجراست:

۱- قرار بود طبق سیاست های کلی ابلاغی ارائه خدمات تنها بر اساس نظام پزشک خانواده و سطح بندی خدمات صورت بگیرد که متاسفانه طرح تحول نظام سلامت بدون در نظر گرفتن پیش نیازی چون استقرار نظام ارجاع, در حال اجراست

۲- قرار بود که طبق سیاستهای ابلاغی توجه ویژه به خدمات القایی صورت گیرد و با تدوین گایدلاینها درمانی , جلوی ارائه خدمات هزینه زا و غیر ضرور گرفته شود که متاسفانه این نیاز مهم تامین نشد.

۳- قرار بود که بر اساس سیاستهای ابلاغی بهداشت مقدم بر درمان باشد که متاسفانه هیچ سیاست بهداشتی در طرح تحول نظام سلامت وجود ندارد و سیاستهای همگی بر اساس درمان می باشند.

۴- قرار بود طبق برنامه پنجم توسعه به اذای سلامتی هر جمعیت مشخصی سرانه درمان اختصاص یابد اما در توزیع منابع در طرح تحول نظام سلامت دیده می شود که منابع به بیمارستانهای تخصصی و فوق تخصصی اختصاص می یابد و همین موضوع سبب می شود که شهرهای بزرگ و برخوردار به لحاظ داشتن بیمارستانهای بیشتر و بزرگ تر از منابع بیشتری برخوردار شوند و نیازمندان ومناطق دور افتاده که به این بیمارستانها دسترسی ندارند قطعا کمتر می توانند از این منابع استفاده کنند.

۵- سیاستهای درمانی قطعاً هزینه زا هستند و هرساله بدون هیچ ملاحظه ای با افزایش تورم و جمعیت و به خصوص پیر شدن جمعیت به شکل قابل توجهی افزایش می یابند، در این شرایط سوال مهم این است که آیا دولت می تواند در سالهای آینده این منابع در حال افزایش را تامین کند؟

۶- بیشتر کارشناسان بر این باور هستند که تنها راه نظارت بر منابع اعمال نظارت از سوی بیمه هاست و باید این منابع در اختیار سیستم بیمه ای کشور قرار می گرفت؛ اما متاسفانه وزارت بهداشت عهده دار کاری شد که هیچ مکانیسمی برای اعمال نظارت بر نحوه هزینه کرد منابع نداشت.

۷- نقطه وقت این طرح را کاهش پرداختی مردم از ۳۶ درصد در بیمارستانهای دولتی به ده درصد عنوان نمودند اما با افزایش ۵۰ درصدی هتلینگ در بیمارستانها دولتی در ابتدای سال جاری این به آن معنا خواهد بود که اگرچه در رقم درصدی ممکن است پرداخت مردم به ده درصد کاهش یابد اما در رقم واقعی پرداختی؛ مردم بازهم باید رقمهای سنگینی را پرداخت نمایند. شاهد زنده این امر نشان دادن فاکتورهای ده الی دوازده میلیونی بیمارستانها در شبکه های سراسری بود که با اجرای طرح تحول نظام سلامت به یک میلیون و دویست هزار تومان کاهش یافته بود که همین رقم هم برای کارگر حداقل بگیر جامعه رقم وحشتناکی است.

۸- متاسفانه توزیع منابع انسانی که یکی از اصلی ترین مشکلات نظام سلامت بوده است قبل از آغاز این طرح برطرف نشد و همچنان بیمارستانهای دولتی در شهرهای کوچک دچار کمبود شدید متخصصین به خصوص در رشته های جراحی هستند و همین امر امکان جذب بیمار و بهره مندی از منابع طرح تحول نظام سلامت را از این بیمارستانها سلب نموده است و این بیمارستانها کمتر از این منابع برخوردار می شوند.

۹- در شهرهای بزرگ نیز این طرح باعث شیفت بیماران به سمت بیمارستانهای دولتی شده است؛ اما کمبود شدید کادر درمان و پیراپزشک سبب شده است که فشار فراوانی بر پرستاران وارد شود و همین امر در این روزها بازتاب مطبوعاتی یافته است که شاید پاسخ مناسب برخی از مخالفین طرح به مطبوعاتی شدن این طرح بود.

۱۰- طرحی که بودجه آن حداقل دوازده هزار میلیارد تومان (بدون احتساب منابع بیمه های و مردم) ارزیابی می شود باید آنقدر محکم نوشته می شد که صاحبنظران و کارشناسان امر به راحتی توان دستیابی به جزئیات آن و توجیهات فنی طرح را می داشتند، اما تا کنون هیچ یک از کارشناسان و برنامه ریزان این طرح مشخص نیستند و سکوت عجیبی از سوی کارشناسان اقتصاد سلامت و برنامه ریزان مطرح کشور وجود دارد که این سکوت بیانگر ان است که افرادی که این طرح را نوشتند یا توان دفاع از آن را ندارند و یا اینکه به دلایلی فرصت پاسخگویی را ندارند و یا اینکه اذعان دارند که طرح نیاز به اصلاحاتی در آینده دارد, شاید هم انتقادات منتقدین را کاملا باور دارند و گمان می کنند با گذشت زمان می توانند با ارئه بسته های تکمیلی این مشکل را برطرف نمایند.

با توضحیاتی که ارائه داده ام باید بگویم که تمام ذهنم به گفته های آقای علی ربیعی وزیر تعاون در مراسم بزرگداشت هفته سلامت در تالار رازی دانشگاه ایران معطوف شده است که وی اذعان می دارد که دیگر مدیریت نظام سلامت مثل گذشته نیست و یک مدیریت چند وجهی و بین رشته ای و بسیار پیچیده است. شاید جلسه ای که چندی پیش با دستور ریاست محترم جمهور و با محوریت آقای آشنا برا ی اائه گزارش به رئیس جکهور و با حضور وزیر بهداشت و معاون درمان وی و وزرای سابق بهداشت و درمان برای بررسی نحوه اجرای این طرح برگزار شد؛ موید این مطلب است که دولت نیز به هیچ عنوان نمی خواهد منابعی که از محل هدفمندی یارانه ها و با لبیک بخشی از مردم به درخواست رباست محترم جمهور برای انصراف از گرفتن یارانه ها به دست آمده است به راحتی از دست برود و دولت در حال چاره اندیشی برای افزایش اثربخشی این منایع و قرار گرفتن این قطار لوکس در ریل اصلی ان یعنی در مسیر سیاستهای کلی ابلاغی در حوزه سلامت است.

salamatnews.blogsky.com