خانه / اخبار / بهداشتی درمانی / پوکی استخوان بیماری خاموش

پوکی استخوان بیماری خاموش

عبدالرحمان رستمیان فوق تخصص روماتولوژی گفت:‌۷۰ درصد علت پوکی استخوان ژنتیک و ۳۰ درصد تغذیه نامناسب و کم تحرکی است. شکستگی اولین علامت این بیماری خاموش است و شیوع این عارضه در زنان بیشتر است.

عبدالرحمان رستمیان فوق تخصص روماتولوژی در گفت‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان فارس تصریح کرد: ۷۰ درصدعلل ابتلا به پوکی استخوان مربوط به مسائل ژنتیکی است که برای آن کاری نمی‌توان کرد و ۳۰ درصد باقیمانده مربوط به فعالیت بدنی و تغذیه است که در این ۲ مورد می‌توانیم نقش آفرینی و پیشگیری کنیم.

وی افزود: فعالیت از این جهت که ایستادن یا فشار بر استخوان‌ها یک فعالیت مناسب باعث می شود سلول استخوان ساز تحریک شود و استخوان سازی کند و بالعکس استراحت‌های طولانی می‌تواند منجر به شکل نگرفتن استخوان سازی خوب شود و لذا توصیه می‌شود در هفته ۳ بار به مدت ۴۰ دقیقه فعالیت بدنی داشته باشیم یا حدوداً روزی نیم ساعت ایستادن یا راه رفتن باعث می‌شود میزان کافی فعالیت برای استخوان سازی انجام شود.

این فوق تخصص روماتولوژی تصریح کرد: دوم مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم به خصوص لبنیات شامل شیر و ماست است به اضافه در معرض آفتاب قرارگرفتن چرا که دو چیز در پوکی استخوان بسیار مهم است یکی کلسیم و ویتامین D.

وی اضافه کرد: کلسیم در مواد غذایی به خصوص لبنیات موجود است ولی بهترین منبع ویتامین D نور خورشید است و برای همین کار باید روزانه ۱۰ دقیقه دست‌ها، پاها یا صورت را در فضای بدون شیشه در هر زمان از روزدر معرض نور آفتاب قرار داد.

وی گفت: از آنجا که ویتامین D و کلسیم دو رکن پیشگیری از پوکی استخوان هستند در معرض آفتاب قرار گرفتن ویتامین D را تأمین می‌کند البته از طریق مواد غذایی هم می‌توان ویتامین D را به بدن رساند برای مثال خوردن یک لیوان شیر ۱۰۰ واحد ویتامین Dبه بدن می‌رساند.

وی گفت: مقدار لازم برای بدن بین ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد است و جذب از طریق آفتاب بسیار بالاست بنابراین فعالیت و تغذیه مناسب می‌تواند از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کند که این‌ها نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی مصرف لبنیات است.

رستمیان تصریح کرد: پشت کامپیوتر نشستن طولانی و نداشتن فعالیت بدنی صدماتی را به بدن وارد می‌کند و این مراقبت‌ها انجام شود تا از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری شود ضمن اینکه مباحثی درباره ابتلا به پوکی استخوان ثانویه به علت ابتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری پرکاری تیروئید، مصرف برخی داروها مانند کورتون مطرح است که پزشکان باید در بیماران نیازمند کورتون داروهای مکمل کورتون مانند کلسیم و ویتامین D را تجویز کنند تا ایجاد پوکی استخوان ثانویه نکند.

این فوق تخصص روماتولوژی خاطرنشان کرد: در تمام سنین باید کلسیم و ویتامین D کافی به بدن رسانده شود و در این عرصه دوران کودکی و سالمندی بسیار مهم و تاثیرگذار است.

وی افزود: در زنانی که عادت ماهیانه شان قبل از سن اصلی قطع شود یعنی اختلال هورمونی دارند که این‌ها مستعد پوکی استخوان هستند و پزشکان باید این اختلال هورمونی را درمان کنند.

رستمیان گفت:‌ علم سلامت روز به روز در دنیا بیشتر می‌شود بیماری‌ها کمتر می‌شوند البته به شرطی که اصول سلامت رعایت شود ولی با توجه به زندگی ماشینی سهم فعالیت بدنی در جوامع کاهش یافته است که این امر در افزایش ابتلا به پوکی استخوان تأثیرگذار است یعنی نقش مهمی دارد و متأسفانه اولین علامت پوکی استخوان می‌تواند شکستگی باشد زیرا بدون علامت است و شکستگی تشخیص داده نمی‌شود.

این فوق تخصص روماتولوژی تصریح کرد: اگر شکستگی لگن در افراد مبتلا به پوکی استخوان رخ دهد در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصدشان دچار مرگ و میر می‌شوند و برخی نیز دچار ناتوانی می‌شوند ضمن اینکه عمل سنگینی است بنابراین بهتر است پیشگیری شود یا در برخی موارد ستون فقراتشان دجار شکستگی و قوز می‌شود که این‌ها را می‌توان پیشگیری کرد.

وی گفت: راه‌های تشخیص پوکی استخوان یکی انجام آزمایش تراکم استخوان است که افراد نرمال زنان بالای ۶۵ سال و آقایان بالای ۷۰ سال باید این آزمایش را انجام دهند اما در افرادی که مشکلی دارند مانند مصرف کورتون یا زنان که عادت ماهیانه شان مختل شده است تفاوت دارد ولی به طور معمول بالای ۶۵ سال برای خانم‌ها و بالای ۷۰ سال برای آقایان انجام می‌شود تا پوکی استخوان در صورت ابتلا تشخیص داده شود.

رستمیان تأکید کرد:اگر کسی روماتیسم داشته باشد و بیش از ۳ ماه کورتون بخورد، این کورتون باید ادامه پیدا کند و باید آزمایش تراکم استخوان بدهند.

این فوق تخصص روماتولوژی افزود: شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان در ترمیم، تفاوت‌هایی با افرادعادی دارند و آن تجویز برخی داروها برای ترمیم است تا با سرعت مناسب ترمیم شود ولی بیشتر شکستگی ها در این افراد قوز پشت و لگن است که نیازمند عمل جراحی است و در غیر این‌صورت فرد ناتوان خواهد شد.

وی گفت: کسانی که پوکی استخوان دارند استخوان‌هایشان با ضربه‌های کوچکی دچار شکستگی می‌شوند اما در کسانی که پوکی ندارند باید ضربه شدیدی به استخوان وارد شود تا استخوان بشکند بنابراین یکی از نشانه‌های پوکی استخوان شکستگی استخوان در پی وارد شدن ضربات خفیف است.

رستمیان خاطرنشان کرد: کشورهای مختلف با توجه به کار فرهنگی انجام شده و سوبسیدهای تعلق گرفته به بخش لبنیات دارای سرانه مصرف شیر و لبنیات مختلف هستند که این امر تاثیر زیادی در شیوع پوکی استخوان دارد اما در کل کشور ما از نظر مصرف شیر و لبنیات در سطح پایینی است و باید مصرف سرانه از ۸۰ لیتر بالاتر برود زیرا در برخی کشورها این رقم به ۲۰۰ تا ۲۵۰ لیتر رسیده است.

این فوق تخصص تصریح کرد: آمار پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است و در این میان نقش هورومون استروژن بسیار تاثیرگذار است زیرا استخوان سازی را تحریک می کند.

وی اضافه کرد: زمانی که استروژن کاهش پیدا می‌کند پوکی استخوان تشدید می‌شود به همین علت زنانی که زودتر از موعد عادی عادت ماهیانه خود را از دست می‌دهند بیش از سایرین در معرض پوکی استخوان هستند و خانم‌ها پس از یائسگی بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند بنابراین استروژن نقش مثبت در استخوان سازی دارد.

وی افزود: ۳ تا ۵ سال اول یائسگی در قیاس با سایر سنین از دست دادن تراکم استخوان زیاد است بنابراین در زمان مذکور باید استفاده از لبنیات و رساندن کلسیم به بدن به مقدار مورد نیاز باشد.

رستمیان درباره درمان پوکی استخوان گفت: داروها و روش‌های درمانی مناسبی در این راستا وجود دارد اما در کل با این روش‌ها و داروها از تشدید پوکی استخوان جلوگیری می‌کنیم و امکان بازگشت به طور کامل وجود ندارد بنابراین اصل کار باید بر پیشگیری متمرکز شود.

این فوق تخصص روماتولوژی تأکید کرد: برای کنترل و تا حدی درمان علاوه بر رساندن مقدار کافی کلسیم و ویتامین D به بدن داروهایی استفاده می‌کنیم که سلول‌های استخوان ساز را تحریک می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین برخی داروهای تجویز شده از تخریب استخوان جلوگیری می‌کند، برخی دیگر استخوان سازی می‌کنند و در کنار این موارد از کلسیم و ویتامین D استقاده می‌شود.

رستمیان درباره مراقبت‌های لازم برای افراد دارای پوکی استخوان گفت: افراد دارای سن بالا باید از خود مراقبت کنند تا زمین نخورند برای مثال از کفش‌های مناسب استفاده کنند تا سر نخورند و در هنگام یخبندان در خانه بمانند و در مکان‌های پرازدحام و پلکان مراقب باشند تا زمین نخورند یا ممکن است دید در شب نامناسب داشته باشند باید مراقب باشند زمین نخورند با در هنگام استفاده از داروها مراقب باشند به علت کاهش هوشیاری ناشی از داروها زمین نخورند.

این فوق تخصص تأکید کرد: یا در صورت نیاز از عصا استفاده کنند با وسایلی هست که در این گونه افراد به لگن بسته می‌شود تا در صورت زمین خوردن بتواند شکستگی را کمتر کند.

وی افزود: خانواده‌هایی که از نظر ژنتیکی مبتلا به پوکی استخوان می‌شوند باید برای پیشگیری از شدت پوکی استخوان هر چه زودتر با انجام آزمایش تراکم استخوان بیماری خود را در صورت وجود تشخیص دهند و توصیه‌های پزشک را برای انجام ازمایش انجام دهند و با رعایت تغذیه و تحرک مناسب مانند کشورهای دیگر سن بروز پوکی استخوان را بالا ببرند.

رستمیان گفت:آموزش‌های لازم برای پوکی استخوان باید ارائه شود و کلاس‌هایی برای افزایش اطلاعات مردم در نظر گرفته می‌شود تا مردم سواد سلامت پیدا کنند برای مثال در برخی سایت‌ها درباره پوکی استخوان و پیشگیری مطالبی نوشته شده است مانند سایر روماتولوژی و غدد و متابولیسم.

این مطالب را نیز ببینید!

طرح درس سمینار مدیریت، دکتری تخصصی(اسفند ماه ۱۴۰۲)

طرح درس دکتری تخصصی سمینار مدیریت رشته مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی اسفند ماه ۱۴۰۲ ...