خانه / آموزشی / سازمان و مدیریت بهداشت و درمان ایران / از بیمارستان‌های زنجیره‌ای تا خصوصی‌سازی در سلامت

از بیمارستان‌های زنجیره‌ای تا خصوصی‌سازی در سلامت

وزیر بهداشت در گفت و گوی تفصیلی با فارس خدمات بهداشتی-درمانی را به هولدینگ‌های بزرگ می‌سپاریم/۲۰ درصد بیمارستانهای دولتی امسال هیئت امنایی می‌شوند

وزیر بهداشت می‌گوید: طرح تحول سلامت در واقع بهانه و مقدمه‌ای برای کار اصلی ماست که خصوصی‌سازی نظام سلامت و آوردن مردم پای کار است. باید کاری کنیم که مردم ۸ هزار میلیارد تومان سرمایه به حوزه بهداشت و درمان بیاورند. آن وقت با تعرفه دولتی خدمات‌رسانی به مردم باکیفیت و محترمانه می‌شود.

خبرگزاری فارس، افشین شاعری: سید حسن هاشمی، سیزدهمین وزیر بهداشت پس از پیروزی انقلاب برنامه های زیادی در سر دارد، او درست از ۲۴ مرداد ۹۲ که پشت میز وزارت نشست، وضعیت نظام سلامت را آشفته و حتی مراکز درمانی را ورشکسته اعلام کرد و گفت که نظام سلامت ایران از ریل خارج شده و بیمار است.

او که فوق تخصص چشم پزشکی است از اواسط اردیبهشت امسال طرحی را در زیر مجموعه خود در بیمارستانهای دولتی کلید زد که به طرح تحول نظام سلامت معروف شد. در فاز اول این طرح ۳ محور اعلام شد. کاهش سهم مردم از هزینه های درمانی در بیمارستانهای دولتی به طوری که ۹۰ درصد هزینه های بستری را دولت و بیمه‌ها و ۱۰ درصد را مردم پرداخت کنند. رایگان شدن زایمان طبیعی و ارتقای کیفیت خدمات بیمارستانی از جمله ممنوعیت ارجاع بیماران به خارج بیمارستان برای تهیه تجهیزات پزشکی.

بعد از آن اعلام شد که در همین مسیر کلینیک های ویژه سرپایی نیز برای ساماندهی کیفیت خدمات سرپایی نیز ایجاد می شود تا سهم مردم از این هزینه ها نیز کاهش پیدا کند. قرار بود در فاز دوم طرح تحول سلامت، مراکز بهداشتی نیز تقویت و بازسازی شوند و مراکز بهداشتی در حاشیه شهرها برای ۸٫۵ میلیون نفر ساکنان این مناطق که به گفته وزیر بهداشت محروم از هر گونه خدمات بهداشتی هستند نیز ایجاد شود.

حالا این پزشک ۵۵ ساله می گوید، اجرای طرح تحول سلامت فقط مقدمه ای برای اجرای برنامه اصلی اوست که خصوصی سازی در نظام سلامت و ایجاد بیمارستانهای زنجیره‌ای است و منتظر است تا با اصلاح ساختار ۷ تا ۸ هزار میلیارد تومان از سرمایه مردمی وارد عرصه بهداشت و درمان شود.

گفت و گوی ما را با وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بخوانید:

فارس: طرح تحول سلامت از اواسط اردیبهشت آغاز شد و برنامه های وزارت بهداشت در این مسیر به خصوص در حوزه درمان و خدمات بیمارستانی و بعد هم خدمات سرپایی اعلام شد اما بعد از آن اعلام شد که در فاز دوم اجرای این برنامه طرح تحول سلامت در حوزه بهداشت و از جمله حاشیه شهرها نیز اجرا می شود اما هنوز فاز دوم شروع نشده، علت چیست؟

هاشمی: مشکل غیر قابل رفعی نداریم، برنامه‌های تحول درحوزه بهداشت هم تماماً ‌آماده است، حقیقتاً هم قرار بود ۲ هفته پیش اعلام کنیم ولی یک نگرانی در بین افراد دلسوز بهداشت و درمان و دوستان وجود دارد که در مورد تأمین منابع است. ما علاقه داریم زمانی کار را شروع کنیم که اطمینان ۱۰۰ درصد داشته باشم، بعد کاری را شروع کنیم.بنابراین به نوعی دنبال ایجاد امنیت کامل برای همکاران مجری این برنامه در سراسر کشور هستیم از این جهت که هر اقدامی را زمانی شروع کنیم که اعتبارات آن هم به موقع برسد.یک مقدار از تعلل ما از این جهت است، مشکل دیگری نیست.

فارس: برای تحول در مراکز بهداشتی چقدر اعتبار می خواهید؟

هاشمی: اعتبارات همان است که قبلاً اعلام کردیم، اعتباراتی که در قانون بودجه آمده است که با کمک دولت حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برای تحول در نظام سلامت در سال جاری نیاز داریم. البته معمولاً تخصیص ها در ابتدای سال پایین است و امیدواریم در ادامه مسیر افزایش پیدا کند. باید به اطمینان برسیم که اگر خدمتی را شروع می‌کنیم، مجبور به قطع آن نیستیم که باعث آبروریزی نشود.

فارس: برخی معتقدند احتمال دارد در سالهای آینده چنین اعتباری در اختیار وزارت بهداشت نباشد و تأمین منابع نشود و در نتیجه این برنامه‌های شروع شده، متوقف شود.

هاشمی: من آرزو می‌کنم که این اتفاق نیفتد و هم دولت و هم مجلس در سال ۹۴ هم در قانون بودجه، مشابه همین اعتبارات یک درصد را تأمین کنند و مسیرهای پایداری را برای تأمین منابع آن مشخص کند. تا ان شاء الله در سالهای بعد هم مشکلی نداشته باشیم

فارس: پس برنامه اصلی وزارت بهداشت اجرای طرح تحول سلامت است؟

هاشمی: داشتم فکر می‌کردم این نکته را بگویم یا نه.حقیقت این است که هر کاری کردیم، وظیفه مان بوده است. اجرای طرح تحول وظیفه ماست. اما این تازه شروع کار است ما خیلی کارهای مهمی داریم که باید با کمک دولت و مجلس انجام دهیم، برای اینکه خیال مردم را تا حدی از نظر مشکلات بهداشتی- درمانی راحت کنیم.

ما هنوز راه طولانی در پیش داریم. امیدوارم که هیچکدام از مردم و فعالان عرصه سیاستگذاری سلامت تصور نکنند که با این اقدامات، مشکلات بهداشت و درمان مردم حل شده است، واقعیت این است که بسیاری از مشکلات هنوز پا بر جاست، خیلی از این مشکلات هم فقط با پول حل نمی‌شود. باید ساختار را تغییر دهیم که باید روی آن کار کنیم.

فارس: چه کار می‌خواهید بکنید؟

هاشمی: پیشنهادهای خیلی خوبی در این زمینه داریم و دکتر دانش جعفری و دوستان دیگر زحمت زیادی در این زمینه کشیده‌اند. عمده آن هم آمدن بخش خصوصی در حوزه خدمات بهداشتی و درمانی است که البته دولت باید تسهیلات و مشوقهایی اعم از مالیات و غیره برای آن در نظر بگیرد. زمین و ساختمان بدهد و به علاوه در مورد تعرفه های خدمات هم تجدید نظر کند تا یک سرمایه گذار فکر کند که اگر بیاید و بیمارستان زنجیره‌ای در کشور راه بیندازد. یا مراکز بهداشتی در سراسر کشور راه بیندازد یا خانه بهداشت را مدیریت کند می‌تواند سود ببرد و فعالیت اقتصادی موفق داشته باشد.

بالاخره کسی که وارد این عرصه می‌شود باید سود ببرد، حالا نه مثل کسی که دلالی می‌کند اما فعالیتش باید اقتصادی باشد و سود معقولی داشته باشد. در این صورت است که می‌توانیم شاهد تحول واقعی در نظام سلامت کشور باشیم. بنابراین من خودم کار اصلی ام را در وزارت بهداشت تغییر ساختار می‌دانیم که تغییر نگاه دولت و مجلس است.

فارس: یعنی خصوصی سازی می‌کنید؟

هاشمی: به معنی استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در نظام سلامت،حالا مردم و منتقدان باید بدانند که این کار به معنای تبدیل کردن مراکز بهداشتی و درمانی کشور به بخش خصوصی رها شده امروزی نیست. اینکه فاجعه است، منظور من این است که وزارت بهداشت که الان کاملاً لَخت است و اصلاً قادر به تحرک چشمگیر نیست،چابک نیست، خیلی متورم شده است.

همین الان که ۴۲۰ هزار نیرو داریم حداقل ۳۰۰ هزار نیرو کم داریم و اگر همین مسیر را ادامه بدهیم اگر همه بودجه کشور را هم بگذاریم، خواهد بلعید. باید کاری کنیم که بخش خصوصی حداقل ۷ تا ۸ هزار میلیارد تومان پول بیاورد به بخش سلامت. کاری که کشورها و نظام های موفق سلامت کرده‌اند. البته خدمات را برای مردم به نرخ دولتی ارائه کنند تا به مردم آسیب نرسد و دولت باید سوبسید بدهد. چه در خرید خدمت و چه در سرمایه گذاری افراد. این کار می‌تواند از اداره برخی بیمارستانهای وزارت بهداشت شروع شود.باید با سوبسیدی که دولت می‌دهد، مردم بیایند پای کار؛ اگر مردم بیایند پای کار مدیریت خدمات خیلی بهتر از دولتی می شود. این بارها ثابت شده است.

از اول انقلاب هم مرتب می‌گویند، خصوصی سازی و این شده آرزویی دست نیافتنی، متأسفانه. اما هر جا که مردم حضور پیدا کنند، هزینه – فایده را حساب می‌کنند. در جایی که زیان ده است، اصول اقتصادی را مراعات می‌کنند. اما وقتی قرار است از جیب کسی دیگر که دولت است، هزینه شود، هم بهره وری پایین است، هم احترام و مشتری مداری خیلی ضعیف است و هم دلسوزی برای نگهداری اموال بیت المال و مردم کمتر است. ارائه کنندگان خدمات هم بالاخره سرگردان هستند و متناسب با فرهنگی که دارند، دلسوزی می‌کنند. راستش را بخواهید این طرح بهانه‌ای است برای اینکه بتوانیم تغییر ساختار بدهیم.

فارس: طرح نحول در نظام سلامت را می‌گویید.

هاشمی: بله، از نظر من کار ارزشمند آن است. اما اینکه واقعاً بتوانیم موفق شویم یا نه، البته به کمک دوستان واقعاً نمی‌دانم.

فارس: چرا؟

هاشمی: مهمترین مشکل ما ایجاد این فرهنگ است. ما حتی داخل سازمان وزارت بهداشت هم برای ایجاد این فرهنگ مشکل داریم برای اینکه همه فکر می‌کنند، حوزه بهداشت و درمان حاکمیتی است و فکر دولتی آنها را نمی‌شود تغییر داد. به خصوص در حوزه بهداشت که خیلی سخت تر است و در حوزه درمان هم مشکل داریم.

فارس: فکر می‌کنید بتوانید این تغییرات را ایجاد کنید؟

هاشمی: امیدوارم. بشود.اگر این اتفاق نیفتد، من فکر می‌کنم کار چندانی انجام نداده‌ایم، اگر ساختار نظام سلامت و بیمه ها واقعاً متحول نشود ما در مسیری که می رویم به سر منزل مقصود نخواهیم رسید.

وزیر بهداشت در تشریح برنامه‌هایش از ایجاد هولدینگ و شرکتهای بزرگ بهداشتی-درمانی و واگذاری بخش عمده خدمات سلامت به آنها خبر می‌دهد و می گوید: این برنامه را شروع کرده ایم و همین امسال ۲۰ درصد بیمارستانهای دولتی به هیأت امناها واگذار می‌شوند.

هاشمی می گوید: همین الان که ۴۲۰ هزار نیرو داریم حداقل ۳۰۰ هزار نیرو کم داریم و اگر همین مسیر را ادامه بدهیم اگر همه بودجه کشور را هم بگذاریم، خواهد بلعید. باید کاری کنیم که بخش خصوصی حداقل ۷ تا ۸ هزار میلیارد تومان پول بیاورد به بخش سلامت.

وزیر بهداشت در ادامه این مصاحبه چگونگی تغییر ساختار نظام سلامت را تشریح می‌کند:

فارس: کی می خواهید برنامه تغییر ساختار را در وزارت بهداشت اجرا کنید، به این زودی ها شروع می‌شود یا مربوط به سالهای آینده است؟

هاشمی: نه ما همین حالا مجموعه داخل وزارت بهداشت را موظف کرده‌ایم تا پایان امسال ۲۰ درصد بیمارستانهای دولتی را به صورت هیئت امنایی در قالب بنگاههای اقتصادی کوچک اداره کنیم. جا انداختن همین میزان تغییر در وزارت بهداشت که کارمندان دانشگاههای علوم پزشکی هستند کار بسیار سختی است.

فارس: قانون هیئت امنایی کردن بیمارستانهای دولتی البته از قبل بوده ولی اجرایی نشده است.

هاشمی: بله قانون آن هست.

فارس: در یک دوره‌ای هم به صورت ‌آزمایشی تعدادی از بیمارستانهای دولتی هیئت امنایی شدند اما اجرای قانون ادامه پیدا نکرد.

هاشمی: درست است، بعداً دوباره دیدند اگر این اختیار را از دست دانشگاهها بگیرند برایشان بهتر است. اما حالا ما باید بتوانیم بیمارستانها را به صورت یک بنگاه اقتصادی مثل هر بنگاه اقتصادی دیگر که مدیرعامل و هیئت مدیره دارد، تعریف کنیم. البته به این شکل که دولت هم تعهدات خود را نسبت به این بیمارستانها انجام دهد. ولی آنها برای کارهای توسعه‌ای، برای خریدهایشان،‌برای خدماتی که می‌خواهند ارائه کنند باید اختیار داشته باشند. البته همه موظف هستند،خدماتشان را بر اساس نرخ دولتی ارائه کنند و بتوانند به کمک افراد اقتصادی یا افراد موثر سیاسی که هستند، مجموعه شان را بهینه اداره کنند.

اگر بتوانیم این کار را بکنیم، می‌شود یک هلدینگ بزرگ ایجاد کرد که چند شرکت به عنوان زیر مجموعه آن باشند و به این ترتیب باری از دوش دولت برداشته می شود. در این صورت وزارت بهداشت هم کوچک می‌شود و عمدتاً کارش می شود سیاستگذاری و نظارت.

این آرزویی است که داریم، حالا چقدرش را می شود عملیاتی کرد، نمی‌دانم چقدر موفق می‌شویم. این البته کار ما در داخل وزارت بهداشت است. مهمتر از آن بیرون وزارت بهداشت است. بیرون را مجلس باید کمک کند.

فارس:‌ منظورتان از بیرون وزارت بهداشت کجاست؟

هاشمی: یعنی ان شاء الله تشویق بخش خصوصی برای سرمایه گذاری توی حوزه بهداشت و درمان است. شما ببینید وزارت نیرو، وزارت صنایع،‌نفت، راه و شهرسازی در این زمینه خیلی موفق بوده‌اند. از گذشته شروع کرده‌اند و شرکتهای بزرگ خصوصی مانند مپنا ایجاد کرده‌اند، این فکر در وزارت بهداشت هم بوده است اما متأسفانه هیچ وقت منجر به نتیجه نشده است.

ما هم باید بتوانیم مانند این شرکتها ۲ یا ۳ شرکت بزرگ هلدینگ در بهداشت و درمان ایجاد کنیم. ایجاد و اداره بیمارستانهای زنجیره‌ای یکی از کارهای این شرکتهاست ولی فقط بیمارستان نیست. در مورد تجهیزات پزشکی هم هست.چه اشکال دارد این همه MRI و سی تی اسکن که در کشور هست،‌بالاخره یک کمپانی باشد که اینها را اداره و نگهداری کند.

الان هر بیمارستان برای خودش یک سی تی اسکن دارد. یکی تپوپش خراب است. در یکی دستگاه خراب است. یکی گازش،‌یکی دیگر آینه اش به موقع نرسیده است. خوب، وقتی یک کمپانی باشد که همه را اداره کند. هم خریدش ارزانتر خواهد بود هم بهره برداری آن در سراسر کشور یکنواخت خواهد بود و هر کسی یک نرخی از خودش در نخواهد آورد.مهمتر از همه سرویس،‌نگهداری و پشتیبانی آنها ساده می‌شود. در مورد بهداشت هم می‌شود همین مسیر را طی کرد.

فارس: البته در حوزه بهداشت چون سودآوری کمتر است و خیلی خدمات تعرفه ندارد، کار مشکلی است.

هاشمی: نه، در حوزه بهداشت هم می‌شود هر ۲۵۰۰ نفر را تحویل یک گروه داد. اگر چند تا هلدینگ ایجاد شود کل خدمات بهداشتی را می‌توانیم به آ‌نها واگذار کنیم. ما در حوزه بهداشت واکسیناسیون انجام می دهیم. یا مثلاً خدمات تنطیم خانواده از قبل بوده که حالا عوض کردن فکر این خدمات دهندگان هم بر اساس سیاستهای ابلاغی جدید خودش کلی زمان می برد شاید ۲۰ سال طول بکشد تا فکر کسی را که تا حالا می‌گفته بچه دار نشوید تغییر دهیم.

همه این افراد هم واقعاً بچه مسلمان،‌متدین و عاشق کشورشان هستند. بالاخره باید اینها را متقاعد کرد و یکی از کارهای اصلی ما در حوزه بهداشت همین است. همایشهایی هم در این زمینه گذاشته شده و امیدوارم تا ۲ سال آینده این اتفاق مهم هم بیفتد.

یکی دیگر از خدمات بهداشتی، بهداشت بارداری است،‌یکی هم ارائه مکمل های غذایی است و خدمات بهداشت مادر و کودک، است. به هر حال می‌توانیم بهداشت هر ۲۵۰۰ نفر را به یک نفر بسپاریم که کارهایشان را انجام دهند، حالا این فرد می‌تواند پزشک، ماما یا پرستار باشد.

فارس: همه این خدمات را می خواهید به شرکتها واگذار کنید؟

هاشمی: بله، بعد هم کار ما این است که به ‌آنها نظارت کنیم.ببینیم کارشان را دست انجام می‌دهند یا نه. چرا خودمان برویم انجام دهیم. الان ما برای حاشیه شهرها برای خدمات رسانی به ۸٫۵ میلیون نفر اعلام کرده‌ایم نه یک ساختمان می‌سازیم، نه یک نفر پرسنل استخدام می کنیم بلکه از خرید خدمت بخش خصوصی استفاده می کنیم. البته در آموزش نیروهایشان به آنها کمک می کنیم.

فارس: این همان فاز دوم طرح تحول است که قرار است در حوزه بهداشت انجام شود.

هاشمی: این یک بخش از آن طرح است، کارهای خیلی خوبی در حوزه بهداشت می‌شود که به نظر من اصلاً قابل مقایسه با بخش درمان نیست ولی در هر صورت می‌توانیم هولدینگ هایی راه بیندازیم حتی برای بخش بهداشت، چه لزومی دارد ما برویم خانه بهداشت بسازیم، هیچ لزومی ندارد.

فارس:‌ فکر می کنید این ایده ها در عالم واقع، شدنی است.

هاشمی: اگر نشود، اتفاق زیادی در حوزه بهداشت و درمان کشور نمی‌افتد. حالا ما فقط توانسته‌ایم یک مقدار رضایتمندی مردم را در حوزه درمان افزایش دهیم. آن هم فقط در بخش بستری.

واقعیت این است که مردم بیشتر در بخش سرپایی دارند هزینه می کنند. در بخش بستری داریم یک آرامشی برای مردم ایجاد می کنیم. اگر نتوانیم این تحولات را ایجاد کنیم، چند سال دیگر دوباره همین جایی خواهیم بود که امروز هستیم. باید کاری کنیم که واقعاً سرمایه گذاری در حوزه بهداشت و درمان حالا نمی گویم سودآورباشد، حداقل اقتصادی باشد.

اگر این اتفاق نیفتد، بیمارستانها که ورشکسته هستند، بخش دولتی هم که پول ندارد. دولت چقدر اعتبار بگذارد.بالاخره دولت نمی‌تواند همه کار مملکت را تعطیل کند و همه پولها را بیاورد توی حوزه بهداشت و درمان. غیر از این روند باشد. ۴ سال دیگر باز هم در جای اول هستیم. بنابراین باید همان مسیری را برویم که خیلی از کشورها رفته اند. رودربایستی را باید کنار بگذاریم.

فارس: رودربایستی با کی؟

هاشمی: مثلاً در مورد گرفتن حق بیمه،‌اگر بناست وضعیت بهداشت و درمان بهتر شود، مردم هم باید برای سلامتشان هزینه کنند. این هزینه در کشورهای موفق دنیا در قالب حق بیمه پرداخت می‌شود. الان مردم از بیمه‌ها راضی نیستند چون سرویس خوبی از بیمه ها نمی گیرند. اگر بخش خصوصی و دولت همت کنند و به صورت رقابتی سرویس خوبی در اختیار مردم قرار دهند مردم هم حاضر به پرداخت حق بیمه قابل توجه هستند. در آمریکا و اروپا ببینید مردم حداقل یک سوم حقوقشان را به عنوان حق بیمه می پردازند.

فارس:‌ شما هم همین طرح را مد نظر دارید.

هاشمی: من معتقد نیستم که اول باید از مردم شروع کنیم.برویم اول حق بیمه را زیاد کنیم، بدون اینکه کاری کرده باشیم.اینکه منصفانه نیست ولی خودم ‌آرزویم این است که هر مجلس و دولتی که می آید یک کار را بگیرد و برای مردم حل کند، یا حداکثر ۲ کار.

این دولت حالا نه به خاطر اینکه من مسئول بهداشت و درمان هستم. طبیعی است که بقیه همکاران من در هیئت وزیران هم علاقه مند هستند که آن حوزه اولویت اول دولت بشود ولی واقعیت این است که موضوع سلامت با احساس و روان مردم سر و کار دارد. مردم حاضرند جاده نداشته باشند، آب نداشته باشند.برق نداشته باشند اما امنیت و سلامت داشته باشند.

اگر فردی برای بچه، همسر و پدر و مادرش اتفاقی بیفتد حاضر است، ماشین و خانه خود را بفروشد، حتی غذا نخورد برای اینکه سلامتشان را به دست آورد و در این زمینه افراد خیلی راحت قابل تحریک هستند.

در چنین شرایطی به نظر من یکبار برای همیشه بیاییم و این مشکلات را حل کنیم. حالا این دوره می‌خواهد حل شود، دوره بعد می خواهند حل کنند، دوره قبل باید حل می کردند، به هر حال یکبار باید حل کنند.

فارس: الان سلامت اولویت دولت شده است؟

هاشمی: آقای دکتر روحانی انصافاً به این بخش معتقد است. یک وقت یک سیاستمدار جلوی دوربین احساساتی می‌شود و حرفی می زند اما یک وقت با همه وجودش باور دارد. بالاخره من و آقای روحانی قبل از انتخابات هم یکدیگر را می‌شناختیم و نه در جلوی جمعیت بلکه در جمع خودمان صحبت می کنیم. این مربوط به الان هم نیست، قبل از اینکه این دولت شکل بگیرد، من با آقای روحانی بارها صحبت داشته‌ایم، خیلی دغدغه سلامت مردم را دارد، در خانواده شان هم پزشک کم نیست و مشکلات را به خوبی می شناسد.

الان مشکل دولت برای رفع مشکلات بهداشت و درمان فقط بحث اعتبارات است. دکتر روحانی می داند که مردم در بخش بهداشت و درمان مشکلات زیادی دارند و باور عمیق دارد که این بخش نیازمند اصلاحات اساسی است.

این مطالب را نیز ببینید!

پاسخ به سوالات کنفرانس مدیریت سلامت الکترونیک

نمونه سوالات کنفرانس مدیریت سلامت الکترونیک تهران، ۱۳ آذرماه ۱۴۰۲ فرهنگسان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ...