خانه / اخبار / بهداشتی درمانی / مدیریت جمعیت در نظام سلامت

مدیریت جمعیت در نظام سلامت

اقناع متخصصان و مردم لازمه ی پیشبرد سیاست های جدید جمعیتی است.

*دکتر خلیل علی محمدزاده عضو هیئت علمی دانشگاه، اجماع صاحب نظران علوم مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای پیشبرد سیاست های جدید جمعیتی و همچنین متخصصان رشته های مرتبط پزشکی برای باز تعریف فعالیت های بر محور سلامت مادر و کودک را امری ضروری خواند و گفت: در شرایط کنونی به این اقناع هم در سطح تخصصی و هم در حیطه ی عمومی احتیاج است.
وی اظهار داشت: سبک مناظره ای و کاووشگرانه ی رسانه ها و از جمله صدا و سیما در این ارتباط می تواند برای مسئولین، مردم و خانواده ها روشن گر باشد.
وی گفت: در گذشته و حتی حال در این زمینه انحصار هایی وجود داشته و کم و بیش هست و این مانع از آن شده ، که بسیاری از متخصصان و کارشناسان به صحنه آمده و نظرات خود را آزادانه ابراز نمایند.
به فرهنگ سازی و فرهنگ پذیری در توسعه وتحکیم خانواده، احساس نیاز می شود.
وی افزود: برای فرهنگ سازی و فرهنگ پذیری در جامعه، مردم و تصمیم گیرندگان به این گفت و گو ها احساس نیاز می کنند.
وی در عین حال گفت: تبلیغات رسانه ها در این زمینه باید پرمحتوی و حاوی مفاهیمی باشد که خانواده ها را نسبت به خطراتی که کاهش جمعیت در جامعه ایجاد می کند، متوجه نماید.
سالانه حدود ۸۰۰ هزار بچه از طریق سزارین متولد می شوند.
وی در پاسخ به سوالی در باره ی نقش سزارین ها در کاهش جمعیت کشور گفت: از سوی سازمان های مرتبط آمار سزارین در کشور نزدیک به ۶۰ درصد زایمان ها اعلام شده. یعنی سالیانه بیش از ۸۰۰ هزار بچه ی سزارینی داریم. آیا واقعا این همه زایمان، اندیکاسیون سزارین دارد؟
وی گفت: تمایل به سزارین در زنان تا حدودی وجود دارد و در سبک زندگی جدید، نیز به غلط نوعی مد، پرستیژ و فرهنگ به حساب می آید و متخصصان جامعه، با توجه به عوارض، خطرات و پیامدهای سوئی که این پدیده در بردارد، باید خود و خانم ها را نسبت به کار درست و مطلوب عادت دهند.
وی در باره ی آمار سزارین در امریکا گفت: نرخ سزارین در این کشور که تازه سیستم مناسبی در مقایسه با نظام بهداشتی ما ندارد، طی بیست سال اخیر از ۲۰ درصد، به ۳۰ درصد رسیده ولی مسئولین آن به تکاپو افتاده اند که این روند را اصلاح کنند ولی در کشور ما با کمال تاسف، آب از آب تکان نمی خورد و اراده ای برای اصلاح وضع موجود نیز دیده نمی شود.
وی اضافه کرد: در کشورهای پیشرفته ی دنیا تنها یک پنجم زایمان ها از طریق جراحی است یعنی از روش سزارین تنها به منظور پاسخگویی به نیاز لازم استفاده می شود. ولی در کشور ما به عنوان مثال در تهران بیش از چهار پنجم زایمان ها و در بیمارستان های خصوصی، قریب به اتفاق زایمان ها به روش سزارین است.
وی با اشاره به این نکته که در نظام سلامت، نیاز را پزشک تشخیص می دهد، گفت: در فرانسه، آلمان و انگلیس به شدت با انجام سزارین های غیر ضروری مقابله می شود.
در طب پیشرفته، زایمان طبیعی یک موفقیت بزرگ و سزارین انتخابی یک شکست تلقی می شود.
وی تصریح کرد: سزارین باعث کاهش نرخ باروری می شود. بسیاری از سزارین ها در فرزند دوم و نهایتا سوم منجر به توبکتومی می شود. حتی در مواردی به علت سن بالای مادر و نگرش فرهنگی خاص خانواده ها، پس از تولد فرزند اول، این مسیر طی می شود.
وی گفت: در طب پیشرفته، زایمان طبیعی یک موفقیت بزرگ و سزارین انتخابی یک شکست تلقی می شود.
وی با اظهار این مطلب که سزارین با این حجم، خود به تنهایی یک برنامه ی کاهش باروری در جمعیت است و اگر چاره اندیشی نشود مانعی بزرگ در راه ارتقاء نرخ باروری کل در کشور خواهد بود، گفت: نرخ بالای سزارین های انتخابی، ضمن اینک سلامت مادر و کودک را به خطر می اندازد، بخش عمده ای از اعتبارات بیمه ها را بلعیده و میزان پرداخت مستقیم از جیب را افزایش می دهد.
این استاد دانشگاه گفت: امیدوار است وضع موجود به مدد آگاهی بخشی به جامعه و همکاری متخصصان و بیمه ها و حمایت های قانونی لازم از کادر مامایی و نیز آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر و دوره دیده و توسعه و تجهیز بیمارستان ها و مراکز تسهیلات زایمانی و همچنین صدور آیین نامه های نظارتی به تدریج اصلاح شود.
اگر برای کاهش سزارین های انتخابی کاری نشود، شعار کفایت یک و یا دو فرزند عملی خواهد شد.
وی افزود: ما اگر همه ی شعارها و زمینه های یک بچه و دو بچه کافی ست، را در نظرگاه ها و زمینه ها ی ذهنی مردم از بین ببریم و حتی در بیلبورد ها دو چرخه مان را پنج فرزندی کنیم، ولی برای تغییر رفتار و فرهنگ و بهبود خدمات بهداشتی و درمانی به منظور کاهش سزارین های غیر لازم فکری نکنیم، همچنان در عمل، تحقق این شعارها را در طیف وسیعی از جامعه شاهد خواهیم بود.

در بخش سلامت هر خواسته و یا تقاضایی، نیاز محسوب نمی شود و تشخیص نیاز با پزشک است.
دکتر خلیل علی محمدزاده در باره ی روش های پیشگیری دایمی از بارداری نیز گفت: عقیم سازی ها در صورتی که نیاز ضروری باشد، به لحاظ پزشکی در هر زمانی و با اجرای هر گونه سیاستی اعم از کاهشی و یا افزایشی، با تشخیص پزشک معالج قابل انجام است ولی اینکه این نوع روش های قطعی بنا به تمایل و خواسته ی افراد در حوزه ی سلامت، به آسانی اتفاق بیفتد، امر قابل قبولی نیست، چرا که در بخش سلامت آنچه که مقبولیت علمی و عملی دارد، نیاز و بلکه نیاز اولویت دار است نه خواسته و تقاضایی که افراد دارند ولی نیاز محسوب نمی شود.
آمار ۴ برابری توبکتومی نسبت به وازکتومی در ایران با نرخ سزارین ارتباط مستقیمی دارد.
وی با اشاره به آمارهای وازکتومی و توبکتومی اظهار داشت: آمارهای جهانی حکایت از آن دارد که روش های قطعی پیشگیری از بارداری، حتی در کشورهایی که سیاست های کنترلی را در دستور کار دارند، اولا مورد استفاده ی عام و بنا به درخواست صورت نمی گیرد و ثانیا به ویژه در سال های اخیر به سمت ترجیح وازکتومی بر توبکتومی ست ولی در کشور ما به علت سوء مدیریت و کم توجهی به سنجش و ارزیابی درست مدیریتی، بستن لوله ها در خانم ها بیش از ۴ برابر بستن لوله ها در مردان است و این مسئله با نرخ سزارین ها بستگی مستقیمی دارد. متاسفانه درصد زیادی هم چنین می پندارند که این اعمال به آن آسانی و کم خرجی که انجام شده، به همان ترتیب هم رایگان و یا کم هزینه، مطمئن و در مراکز درمانی معمولی قابل برگشت هستند.
در رابطه با بارداری های ناخواسته و سقط جنین در کشور نه وضع مطلوبی هست و نه آمار درستی.
دکتر خلیل علی محمدزاده ضمن موافقت با برنامه ی تنظیم خانواده گفت: در دوره هایی این برنامه در مواردی از اهداف تعیین شده عبور کرده و با نگاه افراطی به کاهش رشد جمعیت دنبال شده، که در بازنگری ها باید به ریل اصلی بازگردانده شود.
وی بیان داشت: در اجرای سیاست های کنترلی و به ویژه در یک دهه ی اخیر ، مدیریت فراگیری که دایم تحلیل محیطی کند و بر ضعف ها و تهدیدها غلبه کند، به طور کامل اعمال نشده است.
وی افزود: حتی آمار بارداری های ناخواسته و سقط جنین با توجه به پوشش بالا و بکارگیری روش های پیشگیری متنوع، وضعیت مطلوبی ندارد و در این رابطه در کشور آمار درستی وجود ندارد. اینکه اخیرا مسئولین سلامت جمعیت، سقط جنین های غیر قانونی در کشور را ۵۰ برابر سقط های قانونی اعلام کرده اند، جای بسی تامل است.
اجرای صحیح سیاست های جدید جمعیتی به مدیریت واحد و فراگیری نیاز دارد.
وی ادامه داد: موضوع جمعیت، رفاه آن و مدیریت سلامت جامعه علاوه بر دستیابی به استانداردهای مورد اشاره ی بهداشتی، معیارهای بسیار دیگری را هم می طلبد و در نظر گرفتن همه ی اینها لزوم وجود یک شورای عالی در کشور را مطرح می کند تا به موضوع جمعیت علاوه بر نگاه از دریچه ی رسالت سازمانی یک وزراتخانه و سایر بخش های مرتبط، همواره از دیدگاه سیستمی و روش مند نیز نگریسته شود، تا برنامه ها مطابق با اهداف و شرایط مرتب مورد سنجش و در صورت نیاز مورد اقدام اصلاحی قرار گیرد.
وی گفت: در “طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده” که نیاز به بازنگری های اساسی دارد، چنین ساختاری گنجانده شده و در صورت موافقت نمایندگان محترم مجلس با آن، می توان به سرمت مدیریت استراتژیک برنامه ی جمعیت در کشور رفت.
وی خطر نشان ساخت: مجلس محترم باید در نظر داشته باشد که اگر بودجه ی کنترلی را به موارد پرخطر تقلیل می دهد، بایستی چند برابر آن را برای برنامه ریزی های کیفی در شبکه ی فرسوده بهداشت و درمان کشور که نیاز به نوسازی و ارتقاء دارد، جهت کاهش مشکلات مورد اشاره اختصاص دهد.
شبکه های بهداشتی در فرهنگ سازی برای افزایش نرخ باروری کل نباید بدون تکلیف رها شوند.
وی اقناع متخصصان، بازنگری در آموزش ها، مشاوره ها و ارائه ی خدمات باروری و ورود شبکه های پر تلاش بهداشتی و درمانی به مسئله افزایش نرخ باروری و فرهنگ سازی آن در کشور را از جمله اقدامات مهم خواند و گفت: نباید شبکه های بهداشتی و درمانی را که در برنامه ی کنترل جمعیت و نیز ایمنی بخشی به مادران موفق عمل کرده اند را در راه دشوار جلوگیری از کاهش رشد جمعیت کشور بدون تکلیف رها ساخت.
وی تصریح کرد: تبلور سیاست های باروری دولت ها در حوزه ی بهداشتی و به تبع آن در شبکه های بهداشتی و درمانی باید نمود عینی داشته باشد.
وی افزود: باید به روشنی معلوم شود که بر اساس سیاست های جدید، چه نوع عملیاتی کاهش و یا افزایش یافته است.
همدردی با سیاست های کلی جمعیتی و احاله ی عملکرد به سایر بخش ها نادرست است.
وی همدردی با سیاست های کلی و احاله ی عملکرد به سایر بخش ها را نادرست خواند و گفت: برای افزایش نرخ باروری در یک جامعه، مواردی چون ازدواج های ساده، به موقع و بر اساس شناخت و آگاهی درست و کاستن از نرخ طلاق و حمایت از زوجین نابارور ، همه لازم است ولی نمی شود اینها را جایگزین آن دسته از فعالیت هایی کرد که در برنامه ی جامع باروری بایستی تغییر یابند.
به جای توجیه اشتباهات گذشته، باید فهم جامع و درستی را به جامعه انتقال دهیم.
این استاد دانشگاه با ذکر این مطلب که در بعضی گفت و گوهای جمعیتی، گاهی چنین وانمود می شود که گویا سیاست های افزایش نرخ باروری، غیر کارشناسی است و یا متخصصان تمایلی به اجرای آن ها ندارند، اظهار داشت: این نحو سخن گفتن ها، فهم جامع و درستی را به جامعه انتقال نمی دهد.
وی گفت: نقطه ای که مقام معظم رهبری از مدت ها پیش در باره توسعه و مدیریت کمی و کیفی جمعیت، بر روی آن هوشمندانه متمرکز شده اند، کشف نقشه ی راه کارزار نرم برای تحول سبک زندگی در همه ی زمینه ها و به ویژه تغییر فرهنگ باروری سالم است.
پژوهشگر امریکایی سرمایه گذاری برای کاهش جمعیت ایران را از راه تقویت گرایش های غربی پیشنهاد داده است.
وی با اشاره به برخی مطالعات، از جمله پژوهش ارتش آمریکا روی مسئله جمعیت ایران ، یادداشت مایکل روبین، پژوهشگر سرشناس این تحقیق در روزنامه ی کامنتری مگزین با عنوان پرتگاه جمعیتی ایران! را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: روبین در این نوشته ضمن ابراز خشنودی از روند کاهش رشد جمعیت ایران در سال های آینده می‌نویسد؛ علت اساسی کاهش تمایل به فرزندآوری در ایران، ناشی از گرایش‌های غربی است و برنامه‌ریزان و دولتمردان آمریکایی را به گسترش هر چه بیشتر فرهنگ غربی در ایران توصیه کرده و اطمینان داده که با این کار و سرمایه‌گذاری در این زمینه، حتی در آینده می‌توان شاهد برچیده شدن فرهنگ و تمدن ایران بود.
وی گفت: شناخت و مقابله با تفکر و جریان عمده و تاثیر گذار تغییر سبک زندگی که شل شدن پیچ و مهره های بنیادین جامعه در همه ی زمینه های مربوط به نوجوانان، جوانان، زنان، خانواده و جمعیت را به دنبال دارد، باید به طور فراگیر و یکپارچه مورد توجه نظام تولیت قرار گرفته و طرح عملی موثر برای هر یک از موضوعات کاهنده ی نرخ باروری کل باید تدوین شود.

مایکل روبین، پژوهشگر سرشناس آمریکایی

به تنظیم جمعیت، همه ی دولت های عالم حساسیت دارند.
وی همه ی دولت های دنیا را حساس به مسئله ی جمعیت خواند و تصریح کرد: کشورهای مختلف بر مبنای سیاست های باروری که اتخاذ می کنند، متخصصان جامعه و سازمان های ذیربط را به فرهنگ سازی برای اجرای دستورالعمل های تدوین شده در این باره، هدایت نموده و آنگاه خانواده ها خود آزادانه، مسئولانه و داوطلبانه در این رابطه تصمیم می گیرند.
در مسئله ی جمعیت، تحول در نگرش های فرهنگی بر سایر جنبه ها تقدم دارد.
وی اقدامات رسانه ای در قالب فیلم، مستند و گفت و گوهای همه جانبه به منظور تحلیل و تبیین موضوع و آگاهی بخشی به خانواده ها و لزوم فعالیت سایر دستگاه ها در تسهیلات دهی به کارکنان دارای فرزند را از جمله حمایت های آموزشی، مهارتی و تغذیه ای و نیز حمایت های لازم از زنان غیر شاغل که درصد بیشتری از زنان سنین باروری را شامل می شوند و نیز رسیدگی کامل به نیازهای جوانان اعم از اشتغال ، تحصیلات عالی و ازدواج و باز تعریف خدمت سربازی و ارتقای خدمات بهداشتی و درمانی را گام های اساسی برای طی مسیر جلوگیری از کاهش رشد جمعیت کشور خواند و گفت: البته مقدم بر همه ی اینها باید نگرش های فرهنگی متحول گردد و در کنار این مسائل افق های اقتصادی امید بخش و چشم اندازی برای ریشه کنی زنجیره ی آسیب های اجتماعی در روند فعالیت ها دیده شود تا تاسیس خانواده، و تحکیم و توسعه ی آن با رغبت بیشتری در دستور کار عموم خانواده ها قرار گیرد.
عوامل کاهنده ی نرخ باروری کل متعددند و به بخش های مختلف بر می گردند.
وی اظهار داشت : عوامل کاهنده ی نرخ باروری کل در کشور، بسیار متعدد می باشند و ضمن وابستگی اکثر آنها به هم، به بخش های مختلفی نیز ارتباط دارند، که باید همه ی آن ها احصاء و نظرات اصلاحی در هر مورد با حضور خبرگان جمع بندی و متناسب با ساختار دستگاه ها به مرور در اجرائیات آن ها وارد شود.
وی گفت: تقریبا همه ی این عوامل را در ذیل موضوع سبک زندگی می توان مورد بحث و بررسی قرار داد.
عوامل مختلف دخیل در موضوع جمعیت نباید متخصصان امر را به یکجانبه گرایی سوق دهد.
وی در خاتمه با اشاره به فضای اجتماعی و رسانه ای ابهام آلودی که هر از گاه برخی با آمارسازی و برخی بحث های جهت دار و البته در پوشش همراهی با سیاست های جدید مطرح می سازند، گفت: نباید. عوامل مختلف دخیل در این موضوع، باعث شوند سازمان ها، نهادها و متخصصان امر، وظایف مرتبط به خود را نادیده و یا کم تاثیر ببینند.

خبرگزاری تسنیم / سرویس: اجتماعی ، تاریخ: ۱۱/بهمن/۱۳۹۲ – ۱۱:۳۳ ، شناسه خبر: ۲۶۵۲۳۱

این مطالب را نیز ببینید!

تسلیت به رئیس محترم موسسه تحقیقات جمعیت کشور

دکترخلیل علی محمدزاده عضو وابسته فرهنگستان علوم پزشکی و رئیس اندیشکده سلامت جمعیت و خانواده ...