پزشک خانواده و مدیریت تیم سلامت

 تحول نظام سلامت از درمان محوری به سمت سلامت محوری، ارتقاء سلامت خانواده و جلوگیری از ابتلای بیماران تحت پوشش به بیماری های پیچیده و سخت از اهداف برنامه پزشک خانواده می باشد. در این طرح پزشکان خانواده که شامل عمومی و تخصص های عفونی، اطفال و اجتماعی هستند ۵۰۰ تا دو هزار و ۵۰۰ نفر را زیر پوشش قرار می دهند.

 پزشک خانواده حداقل دارای مدرک دکتری حرفه­ ای پزشکی و مجوز معتبر کار پزشکی است. پزشک خانواده ، در نخستین سطح خدمات ، عهده­ دار خدمات پزشکی سطح اول است و مسوولیت­ های زیر را برعهده دارد: تامین جامعیت خدمات ، تداوم خدمات، مدیریت سلامت ، تحقیق ، و هماهنگی با سایر بخش­ها. پزشک خانواده مسوولیت دارد خدمات سلامت را در محدوده بسته­ ی خدمات تعریف شده؛ بدون تبعیض سنی، جنسی، ویژگی­ های اقتصادی اجتماعی و ریسک بیماری در اختیار فرد، خانواده، جمعیت و جامعه­ی تحت پوشش خود قرار دهد. پزشک خانواده می‌تواند برای حفظ و ارتقای سلامت، از ارجاع فرد به سطوح بالاتر استفاده کند، ولی مسوولیت تداوم خدمات با او خواهد بود. پزشک خانواده مسوول اداره کردن تیم سلامت است.

در این برنامه پزشک خانواده به عنوان  متولی سلامت هر منطقه افراد زیر پوشش خود را در صورت نیاز به پزشکان متخصص و فوق متخصص ارجاع و بازخوراند آن را پی گیری خواهند کرد. در برنامه پزشک خانواده سطح اول خدمات رایگان و بیشتر خدمات سطح دوم در قالب پوشش بیمه ای ارائه می شود. چیدمان خاص واحدهای تامین کننده خدمات­ ومراقبت­ های سلامت برای آنکه دسترسی مردم به مجموعه­ ی خدمات تا جایی که ممکن است سهل و سریع ، عادلانه ، با کمترین هزینه و با بیشترین کیفیت باشد.

خدمت­ ها و مراقبت­ های سلامت در سه سطح در اختیار جمعیت و جامعه گذارده می ­شود :

سطح یک: واحدی در نظام سلامت که به طور معمول در جایی نزدیک به محل زندگی مردم (جمعیت تحت پوشش) قرار دارد، و در آن نخستین تماس فرد با نظام سلامت از طریق پزشک خانواده یا تیم سلامت اتفاق می­ افتد. خدمات ارتقای سلامت، پیشگیری و درمان­ های اولیه، ثبت اطلاعات در پرونده سلامت و ارجاع و پی­گیری بیمار عمده­ ی خدمات این سطح را تشکیل می­ دهد که در چارچوب خدمت­ های واحد پزشکی خانواده ، تجویز دارو و دیگر محصولات پزشکی و درخواست انجام خدمات پاراکلینیک شکل می­ گیرد.

سطح دو: واحدی در نظام سلامت که خدمات درمان تخصصی سرپایی یا بستری را در اختیار ارجاع­ شدگان از سطح یک قرار می ­دهد و سپس پزشک خانواده­ ی ارجاع کننده را از نتیجه کار خویش مطلع می­ سازد. خدمات تخصصی سرپایی، خدمات بستری، تجویز دارو و دیگر محصولات پزشکی و درخواست انجام خدمات پاراکلینیک (آزمایشگاه، رادیلوژی و ..) از فعالیت­ های این سطح است.

سطح سه: شامل خدمات فوق تخصصی و توانبخشی سرپایی یا بستری دارای اولویت، تأمین دارو و دیگر اقلام پزشکی و خدمات پاراکلینیک می‌باشد. بازخورد خدمات این سطح در اختیار سطح ارجاع‌ کننده قرار می‌گیرد

عقد قر ارداد سازمان های بیمه گر  با کارشناسان دارای پروانه از جمله تغذیه، روانشناسان بالینی، بینایی سنجی، شنوایی سنجی و مامایی  را از دیگر مزایای این برنامه است.

تهیه پرونده سلامت الکترونیک یکی از زیر ساخت های برنامه پزشک خانواده است که این طرح اکنون در حال انجام است. برنامه پزشک خانواده از سال ۸۴ در مناطق روستایی و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر به اجرا در آمده است در این طرح بیش از ۷۰هزار نفر در استان قم زیر پوشش برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع قرار گرفته اند. و با اجرای طرح در مناطق شهری کلیه شهروندان تحت پوشش قرار خواهند گرفت.

تیم سلامت :

شامل : پزشک ، بهورز ، ماما یا پرستار، کاردان های بهداشتی و …

خدماتی که در تعهد واحد پزشک خانواده قرار دارد :

بسته خدمات و مراقبت های سطح یک ، جهت پزشک خانواده در ۵ بخش زیر خلاصه می شود

پیشگیری ، آموزش و ارتقاء سلامت ، درمان اولیه و تدبیر فوریت ها ، ارجاع و مدیریت سلامت

 الف : پیشگیری :

۱- سلامت خانواده و جمعیت : شامل  سلامت مادران، سلامت کودکان، تنظیم خانواده، برنامه غربالگری سرطان های زنان، برنامه سلامت سالمندان.

۲- مدیریت بیماری های واگیردار

۳- ایمن سازی ( واکسیناسیون )

۴- مدیریت بیماریهای غیر واگیر

۵- غربالگری ( ریسک فاکتورهای شایع بیماری های غیر واگیر، دیابت، پرفشاری خون )

۶- بهبود تغذیه جامعه

۷- سلامت محیط

۸- سلامت کار

۹- سلامت جوانان و مدارس

۱۰-سلامت دهان و دندان

۱۱-سلامت روان

 ب : آموزش و ارتقای سلامت :

 · آموزش :

۱- آموزش سلامت و ترویج بهداشت

۲- ترویج شیوه زندگی سالم

· ارتقای سلامت :

۱- افزایش محیط های حامی سلامت

۲- افزایش سیاست های حامی سلامت

۳- افزایش اقدام جامعه به سمت سلامت

ج : درمان اولیه و فوریت ها :

۱- ویزیت بیماران

۲- اقدامات ساده جراحی و بالینی

۳- تزریقات

۴- پانسمان

۵- ویزیت در منزل ( در شرایط خاص)

۶- مشاوره

۷- درمان سوء مصرف مواد

۸- فوریت ها

د) خدمات ارجاع :

۱- ثبت نام جمعیت تحت پوشش و تشکیل پرونده سلامت

۲- ثبت اطلاعات هر بار مراجعه فرد در پرونده سلامت

۳- ارجاع مراجعین نیازمند به سطوح بالاتر

۴- پیگیری بیماران

۵- پیگیری دریافت بازخورد از سطوح ارجاع

۶- تنظیم و ارائه گزارش های مورد نیاز

۷- تبادل اطلاعات با پزشکان خانواده دیگر

ه ) مدیریت سلامت :

۱- ثبت داده ها و مدیریت اطلاعات سلامت افراد و جمعیت تحت پوشش

۲- اقدام به حل مسائل بهداشتی از طریق همکاری های درون بخشی و بین بخشی

۳- تلاش در حل مسائل سلامت جامعه از راه جلب مشارکت مردمی

۴- همکاری در اجرای برنامه های استانی و کشوری

۵- همکاری در برنامه های مقابله با بلایای طبیعت و عضویت در تیم های مذکور

۶- پایش و ارزشیابی خدمات تیم سلامت